როგორია თანამედროვე სტანდარტების ბომბსაფარი, რომელიც ადამიანს ომის დროს, მათ შორის ბირთვული ომის დროსაც დაიცავს
ბოლო წლებში ბირთვული ომის საფრთხეზე სულ უფრო მეტს საუბრობენ. გვესმის პოლიტიკოსებისგან მუქარები და ბუნებრივია, ადამიანები ინტერესდებიან, ასეთ დროს როგორია უსაფრთხოების ნორმები და როგორი უნდა იყოს ბომბსაფარი, რომელიც მსგავს სიტუაციაში დაგვიცავს.
- რა დაჯდება ასეთი ბომბსაფარის აშენება, რა საჭირო მოწყობილობები უნდა გვქონდეს იქ და რამდენი დღე უნდა დავრჩეთ შიგნით, თუკი ბირთვული აფეთქება მოხდება?
კერძო თავშესაფრების ორი ვარიანტია. მშენებელ კომპანიას შეუძლია თავშესაფრის მოდული დაამზადოს, რომელიც მიწაში ჩაიმარხება. მეორე ვარიანტის შემთხვევაში, რკინა-ბეტონით მზადდება, ან სახლის სარდაფის მოდიფიცირება ხდება.
რკინის თავშესაფარი ქარხანაში მზადდება. მისი სიგანე სამი მეტრია, ხოლო სიგრძე 6-დან რამდენიმე ათეულ მეტრამდე. კედლები 3-6მმ-ის სისქისაა, თუმცა დარტყმის ძალისა და რადიაციის დაცვისგან მათ მთავარი როლი არ აკისრიათ. თავშესაფარს მიწაში, რამდენიმე მეტრის სიღრმეზე მარხავენ და დამკვეთის სურვილისამებრ, ბეტონს ასხამენ.
ზემოდან მიწის ფენას აყრიან და ამოსასვლელად მხოლოდ ვიწრო გვირაბს ტოვებენ, რომელიც ჰერმეტული კარით იხსნება. რაც უფრო ღრმად არის თავშესაფარი მიწაში, მით უფრო უსაფრთხოა.
- რკინის კონსტრუქციაში არის - საცხოვრებელი სივრცე, აბაზანა, გენერატორისა და ელექტრონერგიის იზოლირებული ოთახი. შეკვეთის დროს კომპლექტში შედის ავეჯი, მაცივარი, აბაზანა, სანტექნიკა, წყლის გამათბობელი, წყლის ავზი, გენერატორები და აკუმულატორები.
ბომბსაფარის სისტემა მოიცავს ფილტრებს, აფეთქების ტალღისგან დამცავ მოწყობილობას და სარქველს, რომელიც ამ სივრცის დროებითი, სრული იზოლაციისთვის გამოიყენება. თავშესაფარი დაერთებულია ელექტროენერგიასთან, წყლის მილებთან და კანალიზაციასთან. გარე სივრცეზე კონტროლი კი კამერების მეშვეობით შეიძლება.
დამატებით მომსახურებაში შედის ასევე, რადიაციული გარემოს კონტროლის სისტემები. ის გარეთ, ზედაპირზე ყენდება და მონაცემებს თავშესაფარში არსებულ სამართავი ცენტრის მონიტორზე ასახავს. შესაძლებელია მიწის ამოთხრაც და საწვავის ავზის ჩამარხვა, რომელიც თავშესაფართან დაკავშირდება და გენერატორს აამუშავებს.
თუმცა უნდა გვახსოვდეს, რომ აბსოლუტურ დაცვაზე გარანტია არ არსებობს.
- მიწაში რამდენიმე მეტრის სიღრმეზე ჩაფლული "კასრი“ არტილერიული ჭურვის აფეთქებას გაუძლებს, გაუძლებს ბირთვულ აფეთქებასაც (თუ ის აფეთქების ეპიცენტრში არაა), დაგიცავთ ბირთვული რადიაციისგან, თუმცა ისეთი რაკეტები, როგორიც Storm Shadow, Taurus ან "კინჟალია“, ზუსტი, წერტილოვანი დარტყმის შემთხვევაში, ასეთ საფარს გაანადგურებს.
სტანდარტული თავშესაფრის მონტაჟი მინიმუმ 3 თვეს გრძელდება, ჩამოსხმული რკინა-ბეტონის შემთხვევაში - უფრო დიდხანს. საწყისი ფასი 20 000 დოლარია.
მსოფლიო დონის სტანდარტები თავშესაფრის შენებაში შვეიცარიას ეკუთვნის. ქვეყნის კანონმდებლობით, საჭიროების შემთხვევაში, ყველა მოაქალაქეს გარანტირებული აქვს ადგილი თავშესაფარში. შვეიცარიაში უამრავი საფარია აშენებული. ასევე, ქვეყანა ბომბსაცავების მოწყობილობების მსხვილი ექსპორტიორია.
- დღეს შვეიცარიულ ნორმებს მშენებლობის რეკომენდაციად იყენებენ. სწორედ მათი რეკომენდაციაა, რომ ბომბსაფარი მიწის ქვეშ განთავსდეს, რადგან მიწის სქელი და მკვრივი ფენა რადიაციისაგან და აფეთქების ტალღისგან კარგად იცავს. ასევე, თუ ბუნკერი 3 მეტრზე ღრმად არის ჩამარხული, აფეთქების ტალღამ, შესაძლოა, მიწა ჩამოყაროს, ხოლო სიღრმიდან მისი ამოთხრა და გარეთ გასვლა, ბევრად გართულდება.
გარე კედლები 30-დან 70 სანტიმეტრამდე უნდა იყოს. შვეიცარული სტანდარტის მიხედვით, ერთ ადამიანზე მინიმუმ 1 კვადრატული მეტრის ფართობი უნდა იყოს გათვლილი. გარე შესასვლელი სქელი, ჰერმეტული კარით უნდა იხურებოდეს.
- ბირთვული აფეთქების დროს, საშიში არამხოლოდ აფეთქების ტალღაა, არამედ გარემოს რადიოაქტიური დაბინძურება. გამა-სხივებისგან საიმედოდ იცავს მიწის სქელი ფენა, მაგრამ აფეთქების შემდეგ, ბევრი რადიოქტიური მატერია წააგავს მტვერს ან ქვიშას. მასთან ხანგრძლივი კონტაქტი, მითუმეტეს შესუნთქვა ან გადაყლაპვა, ურთულეს დაავადებებს განავითარებს, ამიტომ ბომბსაფარის ვინტილაციას ფილტრებს უყენებენ.
ცივი ომიდან მოყოლებული, თავშესაფარში აუცილებლად უნდა იყოს რადიო. ის საჭიროა, რომ გარე სამყაროსთან კავშირი არ დავკარგოთ. თუმცა თანამედროვე სამყაროში, აუცილებელია "ფაუერ ბანკები“ და გენერატორი, რომ გაჯეტების დატენვა შესაძლებელი იყოს.
საჭიროა, მოვიმარაგოთ საჭმლისა და წყლის მარაგი, მოვაწყოთ საპირფარეშოც. რადიოაქტიური დაბინძურების დრს ყველაზე რთული პერიოდი პირველი ორი დღეა. ზოგიერთ შვეიცარიულ ბუნკერში ყველაფერია, რომ ადამიანმა იქ 14 დღის განმავლობაში იცხოვროს, თუმცა უმეტესი მათგანი 2 დღეზეა გათვლილი.
შვეიცარიული კანონმდებლობის მიხედვით, ბომბსაფარი სახლიდან მინიმუმ 30 წუთის ფეხის სავალზე უნდა იყოს. თუმცა ხშირი შეტევების შემთხვევაში, სახლთან აშენებაც არ წარმოადგენს პრობლემას.
- ავტორი: ანრი კურტანიძე