და­ვით კირ­ვა­ლი­ძე: "პირ­ვე­ლად ის­ტო­რი­ა­ში სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბა სა­ხელ­მწი­ფოს პრი­ო­რი­ტე­ტი­ა"

სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის სფე­რო­ში შექ­მნილ პრობ­ლე­მებ­სა და მიმ­დი­ნა­რე მნიშ­ვნე­ლო­ვან პრო­ცე­სებ­ზე სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის მი­ნის­ტრი და­ვით კირ­ვა­ლი­ძე გვე­სა­უბ­რე­ბა.

- თქვე­ნი აზ­რით, სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის რო­მე­ლი დარ­გე­ბია პრი­ო­რი­ტე­ტუ­ლი ქვეყ­ნის­თვის ამ ეტაპ­ზე, რო­მელ მათ­განს აქვს გან­ვი­თა­რე­ბის მე­ტი შან­სი?

- მე­ვე­ნა­ხე­ო­ბა-მეღ­ვი­ნე­ო­ბა არის დარ­გი, რო­მე­ლიც ქვეყ­ნის­თვის უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სია თა­ვი­სი ტრა­დი­ცი­ით, გე­ნე­ტი­კუ­რი კავ­ში­რით. ამას­თა­ნა­ვე, ყვე­ლა რე­გი­ონს თა­ვი­სი ტრა­დი­ცი­უ­ლი დარ­გი აქვს, ამით არის სა­ქარ­თვე­ლო გა­მორ­ჩე­უ­ლი; ვთქვათ, რუ­სე­თის სტე­პე­ბის­გან გან­სხვა­ვე­ბით, აქ შე­უძ­ლე­ბე­ლია სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბა­ში ყვე­ლა რე­გი­ო­ნი­სად­მი ერ­თი­ა­ნი მიდ­გო­მა გქონ­დეს.

- დღე­ვან­დე­ლი მსოფ­ლიო ბაზ­რის ტენ­დენ­ცი­ე­ბიც ხომ უნ­და გა­ვით­ვა­ლის­წი­ნოთ?

- აღ­სა­ნიშ­ნა­ვი­ა, რომ ქვეყ­ნის ში­და ბა­ზარ­ზე მოხ­მა­რე­ბუ­ლი შე­ფუ­თუ­ლი, გა­და­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი პრო­დუქ­ცი­ის 80 პრო­ცენ­ტი იმ­პორ­ტუ­ლი­ა, ასე რომ, ქარ­თულ­მა პრო­დუქ­ცი­ამ ჯერ ში­და ბა­ზა­რი უნ­და და­იბ­რუ­ნოს.

- რა­ტომ ვერ უწევს კონ­კუ­რენ­ცი­ას ჩვე­ნი პრო­დუქ­ცია იმ­პორ­ტი­რე­ბულს?

- სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბას არ ჰქონ­და მხარ­და­ჭე­რა სა­ხელ­მწი­ფოს­გან, მი­ტო­ვე­ბუ­ლი იყო. ამი­ტომ მთე­ლი სის­ტე­მა უნ­და შე­იც­ვა­ლოს, ყვე­ლა­ფე­რი გლე­ხის, ფერ­მე­რის ინ­ტე­რე­სებს უნ­და მო­ერ­გოს. არა­ერ­თი პრობ­ლე­მაა ინ­ფრას­ტრუქ­ტუ­რის თვალ­საზ­რი­სით, რაც მო­ი­ცავს ირი­გა­ცი­ას, დრე­ნაჟს, აგ­რეთ­ვე, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია მე­ქა­ნი­ზა­ცი­ა, ნედ­ლე­უ­ლის, სა­სუ­ქის მი­წო­დე­ბა, მცე­ნა­რე­თა დაც­ვის სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი, კვლე­ვა და ფერ­მე­რე­ბის­თვის სა­კონ­სულ­ტა­ცი­ო, ე.წ. ექ­სტენ­ცი­ის ცენ­ტრე­ბის ამოქ­მე­დე­ბა; კრე­დი­ტე­ბი ფერ­მე­რის­თვის ხელ­მი­საწ­ვდო­მი უნ­და იყოს და რო­ცა ეს ყვე­ლა­ფე­რი არ მუ­შა­ობს, სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცია კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ა­ნი ვერ და არ იქ­ნე­ბა. ჩვენს მე­ზო­ბელ ქვეყ­ნებ­ში­ - აზერ­ბა­ი­ჯან­სა და სომ­ხეთ­ში სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბას გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ხელ­შეწყ­ო­ბა აქვს, მის­კენ დი­დი სუბ­სი­დი­ე­ბი მი­ე­მარ­თე­ბა. ამი­ტომ ყვე­ლა­ფე­რი უნ­და გა­ვა­კე­თოთ, რომ ჩვე­ნი პრო­დუქ­ცია ფა­სი­თაც და ხა­რის­ხი­თაც კონ­კუ­რენ­ტუ­ლი გახ­დეს, ში­და ბა­ზა­რი იქ­ნე­ბა თუ ექ­სპორ­ტი.

- რო­დის ამოქ­მედ­დე­ბა სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის ერ­თმი­ლი­არ­დი­ა­ნი ფონ­დი და კონ­კრე­ტუ­ლად, რა მომ­სა­ხუ­რე­ბას შეს­თა­ვა­ზებთ სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის სფე­რო­ში და­საქ­მე­ბულ ადა­მი­ა­ნებს?

- პროგ­რა­მა უახ­ლო­ეს მო­მა­ვალ­ში ამოქ­მედ­დე­ბა, რად­გან სა­გა­ზაფ­ხუ­ლო ხვნა კარს არის მომ­დგა­რი... მცი­რე მი­წის ნაკ­ვე­თე­ბის მფლო­ბელ ფერ­მე­რებს, სა­არ­ჩევ­ნო და­პი­რე­ბი­სა­მებრ, მი­წას მო­უხ­ნა­ვენ, შემ­დეგ, ვინც კულ­ტუ­რას და­თე­სავს, სა­სუ­ქი­თაც და­ეხ­მა­რე­ბი­ან. ქვეყ­ნის რე­გი­ო­ნებ­ში აშენ­დე­ბა 60 ახა­ლი სა­წარ­მო, ეს შე­იძ­ლე­ბა იყოს გა­დამ­მუ­შა­ვე­ბე­ლი, შე­სა­ფუ­თი და სხვა სა­წარ­მო­ე­ბი.

- სა­ით იქ­ნე­ბა მი­მარ­თუ­ლი ევ­რო­კავ­ში­რის­გან მი­ღე­ბუ­ლი 40-მი­ლი­ო­ნი­ა­ნი გრან­ტის ძი­რი­თა­დი ნა­წი­ლი? თუ აქვთ მათ რა­ი­მე მი­თი­თე­ბე­ბი?

- 18 მი­ლი­ო­ნი ევ­რო ბი­უ­ჯეტ­ში შე­ვა სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის სფე­როს და­სა­ფი­ნან­სებ­ლად, 15 მი­ლი­ო­ნი - არა­სამ­თავ­რო­ბო სექ­ტო­რის­თვის, რო­მელ­მაც ქვე­ყა­ნა­ში კო­ო­პე­რა­ცი­ის გან­ვი­თა­რე­ბას უნ­და შე­უწყ­ოს ხე­ლი, 3 მი­ლი­ო­ნი ევ­რო აჭა­რის სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის სა­მი­ნის­ტრო­ში და ა.შ. 2 მი­ლი­ო­ნი ევ­რო ჯერ­ჯე­რო­ბით "თა­ვი­სუ­ფა­ლი­ა" და შე­საძ­ლო­ა, კვლე­ვას ან გა­ნათ­ლე­ბას მოხ­მარ­დეს.

- ამ სა­კითხ­ზე ერ­თ-ერ­თმა ექ­სპერ­ტმა თქვა, ამ­გვარ­მა სა­ხელ­მწი­ფო ფონ­დმა შე­იძ­ლე­ბა ფერ­მერს არ­ჩე­ვა­ნის თა­ვი­სუფ­ლე­ბა წა­არ­თვა­სო.

- გლე­ხი თვი­თონ ირ­ჩევს, რო­მელ კულ­ტუ­რას მი­ა­ნი­ჭოს უპი­რა­ტე­სო­ბა. გუ­რი­ა­ში რომ ჩა­ვი­დეთ და ვუთხ­რათ, ხორ­ბა­ლი და­თე­სე­თო, დაგ­ვი­ჯე­რებს ვინ­მე? არ მეს­მის, რა დიქ­ტატ­ზეა ლაპარაკი? ინი­ცი­ა­ტი­ვა კერ­ძო სექ­ტო­რის­გან უნ­და მო­დი­ო­დეს. გლეხ­მა იცის, რომ მო­გე­ბა თუ ვერ ნა­ხა, საქ­მი­ა­ნო­ბას ვე­ღარ გა­აგ­რძე­ლებს, სა­ხელ­მწი­ფო კი მხო­ლოდ ხე­ლის­შემ­წყო­ბი­ა.

- ახ­ლა­ხან პრე­ზი­დენ­ტმა სა­ა­კაშ­ვილ­მა გა­ნაცხ­ა­და, რომ ქარ­თუ­ლი ციტ­რუ­სის რუ­სეთ­ში გა­ტა­ნა ჯერ კი­დევ გა­სულ წელს და­იწყო და მა­შინ ფა­სი უფ­რო მა­ღა­ლიც იყო...

- ციტ­რუ­სის რუ­სეთ­ში გა­ტა­ნა საბ­ჭო­თა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის პე­რი­ოდ­ში და­იწყ­ო; რაც შე­ე­ხე­ბა ფასს, ფერ­მე­რებს ყვე­ლა­ზე მა­ღა­ლი ხა­რის­ხის ციტ­რუ­სი მარ­ტის­თვის აქვთ გა­და­ნა­ხუ­ლი, რო­ცა ფა­სი ყვე­ლა­ზე მა­ღა­ლია - 2 ლა­რამ­დე. ის პრობ­ლე­მე­ბი, რაც მე­ციტ­რუ­სე­ებს წელს შე­ექ­მნათ, სწო­რედ წი­ნა წლებ­ში გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლი არას­წო­რი მე­ნეჯ­მენ­ტის, მარ­თვის შე­დე­გი­ა. ამ­ჟა­მად სა­ქარ­თვე­ლო­ში არას­ტან­დარ­ტუ­ლი მან­და­რი­ნის ჩამ­ბა­რე­ბე­ლი ერ­თა­დერ­თი სა­წარ­მო­ა. ცხა­დი­ა, ეს ქმნის რი­გებს, სხვა პრობ­ლე­მებს.

- თქვე­ნი აზ­რით, არ გა­უ­ჭირ­დე­ბა ქარ­თულ ღვი­ნოს, ციტ­რუსს თუ სხვა პრო­დუქ­ცი­ას დაბ­რუ­ნე­ბა რუ­სულ ბა­ზარ­ზე, მით უმე­ტეს, რომ ბო­ლო წლებ­ში მა­თი ად­გი­ლი სხვა ქვეყ­ნე­ბის პრო­დუქ­ცი­ამ და­ი­კა­ვა?

- ჯერ ბა­ზა­რი გა­იხ­სნას, პირ­ვე­ლი ნა­ბი­ჯე­ბი გა­და­იდ­გას, ამ სა­კითხ­ზე ქარ­თულ­-რუ­სუ­ლი მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბი უნ­და გა­ი­მარ­თოს, ჩვე­ნი დე­ლე­გა­ცი­ის შე­მად­გენ­ლო­ბა­ში იქ­ნე­ბი­ან ღვი­ნის სა­ა­გენ­ტოს ხელ­მძღვა­ნე­ლი, ხი­ლი­სა და ბოს­ტნე­უ­ლის ექ­სპორ­ტის სა­ა­გენ­ტოს ხელ­მძღვა­ნე­ლი, ღვი­ნის ასო­ცი­ა­ცი­ის ხელ­მძღვა­ნე­ლი, კერ­ძო სექ­ტო­რის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი.

- აპი­რებს თუ არა სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის სა­მი­ნის­ტრო ისე­თი ტრა­დი­ცი­უ­ლი დარ­გის აღორ­ძი­ნე­ბას, რო­გო­რიც არის მე­აბ­რე­შუ­მე­ო­ბა და რო­მე­ლიც დღეს, ფაქ­ტობ­რი­ვად, გა­ნად­გუ­რე­ბუ­ლ­ია?

- არა მარ­ტო მე­აბ­რე­შუ­მე­ო­ბა, არა­ერ­თი ტრა­დი­ცი­უ­ლი დარ­გია გა­ნად­გუ­რე­ბუ­ლი. მა­გა­ლი­თად, მე­ხორ­ბლე­ო­ბა, რო­მე­ლიც ქვეყ­ნის მო­სახ­ლე­ო­ბის მხო­ლოდ ერ­თი თვის მოთხ­ოვ­ნას აკ­მა­ყო­ფი­ლებს, არა­და, შეგ­ვიძ­ლია ხორ­ბლის მთლი­ა­ნი მოთხ­ოვ­ნის 2/3 და­ვაკ­მა­ყო­ფი­ლოთ! ახ­ლა სა­მი­ნის­ტრო­ში მუ­შავ­დე­ბა დარ­გობ­რი­ვი პროგ­რა­მე­ბი პრი­ო­რი­ტე­ტე­ბის მი­ხედ­ვით, მათ შო­რის არის პროგ­რა­მა "მარ­ცვა­ლი", სა­თა­ნა­დო ყუ­რადღ­ე­ბა და ფი­ნან­სე­ბი იქ­ნე­ბა მი­მარ­თუ­ლი მე­აბ­რე­შუ­მე­ო­ბი­სა და მე­ფუტ­კრე­ო­ბის ასა­ღორ­ძი­ნებ­ლად. ახ­ლა ევ­რო­კავ­შირ­თან მიმ­დი­ნა­რე­ობს მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბი თა­ვი­სუ­ფა­ლი სა­ვაჭ­რო რე­ჟი­მის შე­მო­ღე­ბის თა­ო­ბა­ზე, ესეც ხელს შე­უწყ­ობს პრო­დუქ­ცი­ის გა­ტა­ნას ევ­რო­პის ბა­ზარ­ზე, სა­დაც მა­ღა­ლი მოთხ­ოვ­ნაა პრო­დუქ­ტის ხა­რის­ხზე.

- რო­გორ უნ­და იმუ­შა­ოს სა­სოფ­ლო-­სა­მე­ურ­ნეო ფონ­დმა ბან­კებ­თან ტან­დემ­ში? რა სტი­მუ­ლი ექ­ნე­ბათ ბან­კებს, რომ აგ­რა­რულ სექ­ტორს სეს­ხე­ბი გა­მო­უ­ყონ?

- ზო­გი­ერთებს ხში­რად უყ­ვართ ხოლ­მე თქმა: "პირ­ვე­ლად სა­ქარ­თვე­ლო­ში", "პირ­ვე­ლად ის­ტო­რი­ა­ში", ჩვენ კი საქ­მით და არა მხო­ლოდ სიტყ­ვით, შეგ­ვიძ­ლია ვთქვათ, რომ 1990 წლე­ბი­დან მო­ყო­ლე­ბუ­ლი, პირ­ვე­ლად ის­ტო­რი­ა­ში სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბა ქარ­თუ­ლი სა­ხელ­მწი­ფოს პრი­ო­რი­ტე­ტი­ა, ეს აი­სა­ხე­ბა ბი­უ­ჯეტ­ში, ამ დარ­გის რე­ა­ლურ მხარ­და­ჭე­რა­ში; აქამ­დე ბან­კის მი­ერ გა­სეს­ხე­ბულ მთელ პორ­ტფელ­ში სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის წი­ლი ერთ პრო­ცენ­ტზე ნაკ­ლე­ბი იყო, დღეს კი სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის ფონ­დი ბან­კებ­თან ერ­თად მუ­შა­ობს, ბან­კე­ბი აირ­ჩე­ვენ პერ­სპექ­ტი­ულ პრო­ექ­ტებს, ფონ­დი მათ და­ეხ­მა­რე­ბათ, რომ ეფექ­ტი­ა­ნი და გრძელ­ვა­დი­ა­ნი საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თე­ბი ჰქონ­დეთ. ეს სეს­ხე­ბი იქ­ნე­ბა გრძელ­ვა­დი­ა­ნი და და­ბალ­პრო­ცენ­ტი­ა­ნი; სეს­ხე­ბი, რომ­ლე­ბიც გა­და­მ­მუ­შა­ვე­ბელ სა­წარ­მო­ებ­ში ჩა­ი­დე­ბა, სამ­პრო­ცენ­ტი­ა­ნი იქ­ნე­ბა!

- წყალ­მო­მა­რა­გე­ბის სის­ტე­მა, ირი­გა­ცია დი­დი პრობ­ლე­მაა სა­ქარ­თვე­ლოს არა­ერთ რა­ი­ონ­ში და პრო­ექ­ტე­ბიც საკ­მა­ოდ ძვი­რად ღი­რე­ბუ­ლი­ა, "ქარ­თუ­ლი ოც­ნე­ბის" მა­ჟო­რი­ტარ­მა დე­პუ­ტა­ტებ­მა ამ მხრივ არა­ერ­თი და­პი­რე­ბა გას­ცეს. რო­გორ აპი­რებთ ამ პრობ­ლე­მის გა­დაჭ­რას?

- 9 მი­ლი­ო­ნი­დან 60 მი­ლი­ონ ლა­რამ­დეა გაზ­რდი­ლი ირი­გა­ცი­ის სის­ტე­მის­თვის ბი­უ­ჯე­ტი­დან გა­მო­ყო­ფი­ლი თან­ხა, ამას ემა­ტე­ბა სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის სა­ერ­თა­შო­რი­სო ფონ­დის და­ფი­ნან­სე­ბა, მსოფ­ლიო ბან­კის პრო­ექ­ტი და სხვა. თუმ­ცა, პრობ­ლე­მის სა­ბო­ლოო გა­დაჭ­რას დრო დას­ჭირ­დე­ბა, მით უმე­ტეს, დღეს ქვე­ყა­ნა­ში არ­სე­ბუ­ლი სა­ი­რი­გა­ციო არ­ხე­ბის ერ­თი მე­ა­თე­დიც არ არის მწყობ­რში, ყვე­ლა და­ნარ­ჩე­ნი სა­ვა­ლა­ლო მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში­ა.

- სა­ქარ­თვე­ლო­ში მო­სახ­ლე­ო­ბის 53 პრო­ცენ­ტი სოფ­ლად ცხოვ­რობს, თუმ­ცა სა­სოფ­ლო-­სა­მე­ურ­ნეო პრო­დუქ­ტე­ბის დე­ფი­ცი­ტი­ა, რა არის ამის უმ­თავ­რე­სი მი­ზე­ზი?

- მი­ზე­ზი მა­ღა­ლი ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის არა­სა­თა­ნა­დო გან­ვი­თა­რე­ბა­ა; ამას­თა­ნა­ვე, დღეს სოფ­ლად მცხოვ­რებს არ­ჩე­ვა­ნი არა აქვს, რომ არა­სა­სოფ­ლო-­სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბით და­კავ­დეს. უნ­და გა­მო­თა­ვი­სუფ­ლდეს მი­წა­ზე და­საქ­მე­ბუ­ლი მუ­შა­ხე­ლი, რაც მი­წის ბაზ­რის გან­ვი­თა­რე­ბას, მი­წე­ბის გამ­სხვი­ლე­ბას გა­მო­იწ­ვევს და წარ­მო­ე­ბაც უფ­რო ეფექ­ტი­ა­ნი გახ­დე­ბა. სოფ­ლად მცხოვ­რებ ადა­მი­ანს არ­ჩე­ვა­ნის თა­ვი­სუფ­ლე­ბა უნ­და ჰქონ­დეს, ესეც ჩვე­ნი ერ­თ-ერ­თი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი მი­მარ­თუ­ლე­ბა­ა. ქვე­ყა­ნა­ში ალ­ტერ­ნა­ტი­უ­ლი სა­მუ­შაო ად­გი­ლე­ბი რომ შე­იქ­მნას, ამ გზით სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბაც გან­ვი­თარ­დე­ბა და მთლი­ა­ნად ეკო­ნო­მი­კაც.

ესაუბრა ნი­ნო კვი­ტაშ­ვი­ლი

ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"

(გამოდის ოთხშაბათობით)