„ყრუთა ქვეყანა“ - ახალი ქართული წიგნი მინიმალისტური პროზითა და განსაკუთრებული ავტორით

„პირველი, რაც ვაშლის ჩაკბეჩისთანავე შეამჩნია, ლეღვის ფოთოლი იყო ქალის სხეულზე“ - ეს ნოდარ მამაცაშვილის მცირე პროზის ერთერთი ნიმუშია, სახელწოდებით „პირველცოდვა“.

სიტყვიერი მასალის უაღრესი ხელმომჭირნეობა, აუცილებელი ქვეტექსტი და ნაცნობი ნარატივით აკუმულირებული ფრაზა მკითხველის ფანტაზიის პროვოცირებაზეა გათვლილი, რაც თანაავტორობის განცდას ბადებს.

ნოდარ მამაცაშვილი მინიმალისტური პროზით 1970-იან წლებიდან დაინტერესდა, მას შემდეგ რაც საფრანგეთში ამ მიმართულებით ჩატარებული კონკურსის შესახებ შეიტყო. „ვცვლი საპატარძლო კაბას საბავშვო ეტლში“ - ეს ხუთსიტყვიანი მინიატურა აღმოჩნდა კონკურსის გამარჯვებული.

მინიმალისტური პროზის გარდა, „ყრუთა ქვეყანაში“ შეტანილია რომანი, რომელიც ავტორის ერთადერთი ვრცელტანიანი ნაწარმოებია. ამ თრილერით ის კონკურსის „გახდი ბესტსელერის ავტორი 2017-ის“ ჟიურის რჩეულ ხუთეულში შევიდა, თუმცა საბოლოოდ კონკურსის გამარჯვებული ვერ გახდა. მიუხედავად ამისა, გამომცემლობა „პალიტრა L-ს“ იმდენად მოეწონა ნაწარმოები, რომ მისი გამოცემა გადაწყვიტა.

რომანის შექმნის ისტორიას თავად ავტორი ასე გვიამბობს.

„ნაწარმოები ცოტა არ იყოს უცნაურ სიტუაციაში შეიქმნა. როცა კონკურსის შესახებ შევიტყვე, მართალი გითხრათ, დიდად არ დავინტერესებულვარ, რადგან ვთვლიდი, რომ ჩემი საქმე მცირე პროზა იყო და არა რომანი, რაც კონკურსის პირობას წარმოადგენდა. მოულოდნელად გამიჩნდა ავანტურული აზრი, რომ ჩემი ყველაზე დიდი ნაწარმოებისთვის მომეხსნა ფინალური აბზაცი და ის გამომეყენებინა საკონკურსოდ. ასეც მოვიქეცი. პირველი შედეგი გამაოგნებელი აღმოჩნდა. მხოლოდ 150 ხმა დავაგროვე. ცოტა ხანში ამას მოჰყვა არანაკლებ გამაოგნებელი ამბავი, მოვხვდი ჟიურის 5 რჩეულს შორის და მეორე ტურში გადავედი. ამ გარემოებამ ახალი თავსატეხი გამიჩინა - რომანი უნდა დამესრულებინა. ფაქტობრივად ახალი ტექსტის შექმნა მომიხდა. დავწერე პარალელური ისტორიები, გამოვიყენე ყველა პლასტი- მისტიკური, ეროტიკული, ჰორორი, ერთი სიტყვით, ყველა ხერხი, რასაც, ჩემი აზრით, ბესტსელერის სტანდარტი მოითხოვდა. მიუხედავად ყველაფრისა, კონკურსის გამარჯვებულ ხუთეულში ვერ მოვხვდი. მაგრამ თურმე ისევ სიურპრიზი მელოდა- „პალიტრა L-მა“ ჩემდა გასაკვირად, რომანი მაინც გამოსცა. უფრო მეტიც- წიგნში, რომანთან ერთად, ჩემი მცირე პროზაც შევიდა.“

ავტორმა რომანისთვის ისტორიული ნარატივი გამოიყენა, ცნობილი ირანელი სასულიერო მოღვაწის- მირ ფეთე-აღა სეიდ მუშტეჰიდ თავრიზელის შესახებ, რომელსაც თბილისელები მუშტაიდის სახელით იცნობენ და რომელთანაც ცნობილი მუშტაიდის ბაღია დაკავშირებული

„ლეგენდის თანახმად, მუშთეჰიდმა სტამბულის მონათა ბაზარზე იხილა ქართველი ასული ნინო" შეუყვარდა და გამოისყიდა. შეყვარებულები თბილისში დასახლებულან. მაგრამ ნინო მალევე გარდაცვლილა. ის მუშთაიდის სახელით ცნობილ ბაღშია დაკრძალული. ამჟამად საფლავი დაკარგულია. სავარაუდოდ, განადგურებულია შეიხ მუშთეჰიდის სასახლეც. ზუსტი ცნობები მის შესახებ ძალზე მწირია. არსებობს მოსაზრება, რომ ის ერეკლე II- ის შთამომავალიც იყო მისი ირანში გათხოვილი დის ხაზით. რისთვის იყო დევნილი მდიდარი ირანელი? რა დამოკიდებულება ჰქონდა რუსეთის ხელისუფლებასთან? ამის შესახებ მხოლოდ ვარაუდებია შესაძლებელი. მაგრამ, იქ სადაც რეალობა ძუნწობს, წარმოსახვას ეძლევა გასაქანი. თუ გავიხსენებთ, რომ ამ დროისათვის რუსეთ-ირანის ომი მიმდინარეობდა, ამასთან მთავარმართებელ გრაფ პასკევიჩის მფარველობასაც დავუმატებთ, ეჭვის საფუძველი ნამდვილად არსებობს, რომ ის რუსეთის აგენტი უნდა ყოფილიყო. ნაწარმოებში მისი ცოლის სიკვდილიც შურისძიების აქტად აღიქმება. მეუღლის გარდაცვალების შემდეგ მუშთეჰიდი ოკულტიზმის ხერხებით ცდილობს გარდაცვლილი მეუღლის სულის დაბრუნებას. სახლი, სადაც ეს ორგიები ეწყობა, ფაბულის შემდგომი განვითარების იმპულსი ხდება.“ - აღნიშნავს მწერალი.

მიუხედავად ისტორიული პლასტებისა „ძველი სახლის აჩრდილები” არ წარმოადგენს ისტორიული ჟანრის რომანს, თუმცა მისი ფორმა რამდენადმე ატარებს წინა ეპოქის თხზულების ელფერს. ფსევდოფილოსოფიური ეპიგრაფები და სტილიზებული სათაურები პაროდირების ელემენტებს შეიცავს. ეს ეპიგრაფები უმთავრესად ავტორის მისტიფიკაციაა. გავიხსენოთ, რომ სერვანტესის თხზულებაც რაინდული რომანების პაროდიად იყო ჩაფიქრებული.

რაც შეეხება სახელწოდებას, ის წიგნში შესული ერთ-ერთი ნოველის სათაურია.

„კონკრეტულად ეს ნაწარმოები წარმოადგენს პოლიტიკურ პანფლეტს ზღაპრის ფორმით ქვეყანაზე, სადაც ადამიანები ყრუვდებიან ცოდვების გამო, მაგრამ ფარისევლობენ და არ იმჩნევენ, ერთმანეთს აჩვენებენ, თითქოს ესმით. საქმე იქამდე მიდის, რომ თვითონ „დეფაილენდის” ხელისუფლება სიყრუეს ნორმად გამოაცხადებს და ადამიანები, რომლებსაც ჯერ კიდევ შერჩენიათ სმენა, იდევნებიან, როგორც უმცირესობანი. სადაც ნაკლი ღირსება ხდება, იქ ნორმალური ადამიანების ადგილი არ არის. სიუჟეტი ვითარდება ლათინურენოვან გარემოში, თუმცა დაკვირვებულ მკითხველს არ გაუჭირდება გამჭვირვალე ანალოგიების ამოკითხვა.“ - განმარტავს ავტორი.

„გახდი ბესტსელერი” არ წარმოადგენს ნოდარ მამაცაშვილის ერთადერთ წარმატებას 2011 წელს ჟურნალ „ანეულის” მიერ გამოცხადებულ ერთი მოთხრობის კონკურსში მისმა მოთხრობამ რ. ინანიშვილის პრემია დაიმსახურა. „ყრუთა ქვეყანა” მწერლის მეხუთე წიგნია. ის უკვე ხელმისაწვდომია საქართველოს წიგნის მაღაზიებში და მისი შეძენა 8.99 ლარადაა შესაძლებელი.