საბედისწერო რეისს შეწირული 81 ადამიანი - კადაფის ლიკვიდაციის მიზნით, ფრანგებმა შეცდომით სამოქალაქო ლაინერი ჩამოაგდეს

1980 წლის 27 ივნისი. იტალიური ავიაკომპანია Itavia-ს კუთვნილი თვითმფრინავი McDonnell Douglas DC-9 ბოლონიიდან კუნძულ სიცილიაზე მდებარე პალერმოსკენ მიემართება. ლაინერის ბორტზე ეკიპაჟის 4 წევრი და 77 მგზავრი იმყოფება. სულ 81 ადამიანი. რუტინული რეისი, რომელსაც ავიაკომპანია კვირაში რამდენჯერმე ასრულებდა, დასასრულს უახლოვდებოდა, როდესაც უეცრად თვითმფრნავი რადარების ეკრანებიდან გაქრა.

გაუჩინარების ადგილზე დაუყოვნებლივ სამძებრო-სამაშველო ჯგუფები გაიგზავნა. დაკარგულ თვითმფრინავს ჰაერსა და ზღვაში სამხედროებიც ეძებდნენ. რამდენიმე საათში წყლის ზედაპირზე ლაინერის მოტივტივე ფრაგმენტებს მიაგნეს. თვითმფრინავი პატარა კუნძულ უსტიკიდან 25 კმ-ის მოშორებით, ტირენის ზღვაში (სიცილიასა და კონტინენტურ იტალიას შორის) ჩავარდა. ბორტზე მყოფი 81 ადამიანიდან (მათ შორის 13 ბავშვი) არავინ გადარჩენილა.

სპეციალისტებმა დაუყოვნებლივ დაიწყეს გამოძიება. ერთდროულად განიხილებოდა რამდენიმე ვერსია: ეკიპაჟის შეცდომა, ტექნიკური გაუმართაობა, ბორტზე ამოქმედებული ბომბი. იმ დროს თვითმფრინავების გატაცება და საჰაერო ხომალდებზე ტერაქტების მოწყობა ჩვეულ მოვლენად იქცა. შესაბამისად, ბომბის აფეთქების ვერსია საფუძველს არ იყო მოკლებული.

კითხვებზე პასუხის გაცემისთვის, ფსკერიდან შავი ყუთებისა და თვითმფრინავის ფრაგმენტების ამოღება იყო საჭირო. ხანგრძლივი გამოძიების, კომპიუტერული მოდელირებისა და ამოღებული ფრაგმენტების შესწავლის შემდეგ, სპეციალისტთა აზრი ორად გაიყო. ნაწილი ბომბის აფეთქების, ნაწილი კი თვითმფრინავში რაკეტის მოხვედრის ვერსიას ემხრობოდა. ორივე ვერსიის სასარგებლოდ თვითმფრინავის დაზიანებები და ფრაგმენტზე ნაპოვნი ასაფეთქებელი ნივთიერების კვალი მეტყველებდა.

საბოლოო მოსაზრება მომხდარის შესახებ დღემდე არ არსებობს. იტალიის ყოფილი პრეზიდენტის ფრანჩესკო კოსიგას თქმით, თვითმფრინავი მიზანმიმართულად ჩამოაგდეს.

1970-იანი წლების მიწურულს ლიბიასა და საფრანგეთს შორის ურთიერთობა უკიდურესად დაიძაბა. პარიზის აზრით, ლიდერი მუამარ კადაფი ჩრდილო აფრიკაში მათ სერიოზულ პრობლემებს უქმნიდა. შესაძლოა, უშედეგო მოლაპარაკებების შემდეგ, ფრანგები ვა-ბანკზე წავიდნენ.

1980 წლის 27 ივნისს კადაფი საიდუმლო ვიზიტით პოლონეთში მიემართებოდა. ვარშავაში, ლიბიური ნავთობის სანაცვლოდ, პოლონური ხორბლის შეძენის საკითხი უნდა განეხილათ. პარიზს დაუმორჩილებელი პოლკოვნიკის მოცილების შესანიშნავი საშუალება მიეცა. აგენტურის წყალობით, ფრანგებმა კადაფის გამგზავრების შესახებ წინასწარ იცოდნენ. 27 ივნისის საღამოს საფრანგეთიდან აფრენილმა ორმა გამანადგურებელმა გეზი სიცილიისკენ აიღო. პილოტებს ხმელთაშუა ზღვის თავზე კადაფის თვითმფრინავის ჩამოგდება ქონდათ ნაბრძანები. თუმცა მოვლენები სხვაგვარად განვითარდა. მოსალოდნელი თავდასხმის შესახებ კადაფის უკვე ჰაერში ყოფნისას შეატყობინეს. ლიბიის ლიდერმა თვითმფრინავი დაუყოვნებლივ მოაბრუნა და მალტისკენ გაეშურა. არსებული ცნობით, კადაფიმ ინფორმაცია იტალიის სპეცსამსახურების ერთ-ერთი თანამშრომლისგან მიიღო. სხვათა შორის, 1986 წელს ამერიკული ბომბდამშენების თავდასხმის შესახებ, კადაფის ცნობა ისევ იტალიელებმა მიაწოდეს.

კადაფის თვითმფრინავის გეზის ცვლილების შესახებ ფრანგმა პილოტებმა არაფერი იცოდნენ. ისინი დარწმუნებულნი იყვნენ, რომ მიზანში კადაფის ბორტი ყავდათ ამოღებული. გაშვებული რაკეტა იტალიურ სამოქალაქო ლაინერს მოხვდა.

2011 წელს პალერმოს სასამართლომ იტალიის მთავრობას, კატასტროფაში დაღუპული ადამიანების ოჯახის წევრებისთვის, კომპენსაციის სახით 100 მლნ ევროს გადახდა დააკისრა. 1980 წელს ხმელთაშუა ზღვაში ჩავარდნილ თვითმფრინავთან რაიმე კავშირს ფრანგები კატეგორიულად უარყოფენ. საგულისხმოა, რომ 2011 წელს ლიბიაში დაწყებული სამოქალაქო ომისას, კადაფის რეჟიმის წინააღმდეგ ყველაზე აქტიურად პარიზი გამოდიოდა. ფრანგული ავიაცია იყო პირველი, ვინც ლიბიის სამთავრობო ჯარებზე საჰაერო იერიშები მიიტანა.

მოამზადა ნუკრი მგელაძემ

AMBEBI.GE