"ქალიშვილის გარდაცვალების შემდეგ არაფერი მიხარია, გარეთ აღარ გავდივარ" - ქართული კინოს მშვენების უმძიმესი ცხოვრება
მსახიობ ლია გუდაძეს შინაარსიანი, ლაღი, სისხლსავსე ცხოვრება ჰქონდა. საოცარი სილამაზის ქალი ერთნაირად ბრწყინავდა როგორც თეატრის სცენაზე, ასევე კინოფილმებში. ბედნიერი ცოლი იყო, ყურადღებიანი დედა, საუკეთესო მეგობარი, ხალისიანი, მჩქეფარე, გარშემომყოფთ სიყვარულსა და სითბოს უხვად უნაწილებდა…
მერე კი დადგა მძიმე დრო. ქალიშვილის, ნესტან შარიას, გარდაცვალების შემდეგ, როგორც თავად ამბობს, ცხოვრება შეწყვიტა და მხოლოდ არსებობს.
- ქალბატონო ლია, თბილისის ძველ უბანში, ყოფილ პლეხანოვზე დაიბადეთ და გაიზარდეთ. რა იყო ყველაზე დასამახსოვრებელი თქვენი ბავშვობიდან?
- მთელი ბავშვობა ძალიან ბედნიერი მქონდა. ვსწავლობდი თბილისის 23-ე სკოლაში, რომელიც ყოველთვის გამორჩეული იყო. კარგი კლასი მქონდა, ყველანი ვმეგობრობდით და ეს მეგობრობა დღემდე გრძელდება.
იქვე იყო მარჯანიშვილის თეატრი, სადაც კვირადღეს, დილით, საბავშვო სპექტაკლები გადიოდა. ოთხი-ხუთი გოგო მუდმივად დავდიოდით სპექტაკლებზე, ზოგიერთს რამდენჯერმე ვნახულობდით. შემდეგ გასასვლელთან ვიდექით და ველოდებოდით მსახიობების გამოსვლას, თვალი რომ მოგვეკრა.
მეათე კლასში რომ გადავედით, ჩვენს სკოლაში ფიზიკის მასწავლებლად მოვიდა ახალგაზრდა კაცი, რომელიც კლასის დამრიგებლად დაგვინიშნეს. ეს იყო შემდგომში დიდი კინორეჟისორი რეზო ესაძე. მან რამდენიმე სპექტაკლი დადგა სკოლაში, სადაც ვითამაშე.
მსახიობობა ჩემში გაუცნობიერებელ სურვილად ჩამოყალიბდა, მაგრამ თეატრალურზე ჩაბარებას მაინც ვერ ვიფიქრებდი, რადგან სკოლაში ფრანგულს ვსწავლობდი, მამზადებდნენ კიდეც და უცხო ენათა ინსტიტუტში უნდა ჩამებარებინა.
თეატრალურ ინსტიტუტში გამოცდები ადრე იწყებოდა. დედას ვთხოვე, მომეცი უფლება, გავიდე გამოცდებზე, გავიგებ მაინც, როგორია საგამოცდო პროცესი-მეთქი. დამთანხმდა. გამოცდები ჩავაბარე და მოხდა საოცრება – ჩარიცხულთა სიაში აღმოვჩნდი! ასე შეიცვალა ჩემი ოჯახის გეგმები და ამისრულდა ფარული ოცნება.
- მეორე კურსზე კი გათხოვდით.
- დიახ, მეორე კურსზე გავთხოვდი. ჩემი მეუღლე იყო ნუგზარ შარია, რომელიც შემდეგ უცხოეთში დარჩა.
გათხოვებიდან მალე გოგონა შემეძინა, ნესტანი. ამდენად, ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ განაწილებაში მონაწილეობა არ მიმიღია. ვიჯექი და ბავშვს ვზრდიდი. მთელი ჩემი კურსი რუსთაველის თეატრში აიყვანეს სამუშაოდ.
ერთხელაც რუსთაველზე მოვსეირნობდი ჩემს პატარა გოგონასთან ერთად. შემხვდა ჩემი კურსელი გოგი ხარაბაძე. ერთმანეთი მოვიკითხეთ. რომ გაიგო, უმუშევარი ვიყავი, მოჰკიდა ხელი ნესტანს, აიხუტა და რუსთაველის თეატრში შევიდა. მეც შევყევი. პირდაპირ დოდო ალექსიძეს მიადგა (მაშინ ის იყო თეატრის დირექტორი და მთავარი რეჟისორი) და უთხრა: “ხედავთ? ლია უმუშევარია”.
ალექსიძემ მითხრა, ახლავე დაწერე განცხადება და ხვალიდანვე მოდიო. იდგმებოდა სპექტაკლი “სამგროშიანი ოპერა”, რომელიც თითქმის დასრულებული იყო. იქ ექვსი გოგო ცეკვავდა, მეშვიდედ მე შემიშვეს. გაგიჟდა იური ზარეცკი, რომელიც ამ ცეკვებს დგამდა და თვეები ამეცადინებდა გოგოებს. მითხრა, აბა, ასე მოკლე დროში რა უნდა ისწავლოო. იმ დღესვე ყველაფერი კარგად გამომივიდა და უკვე მესამე დღეს პრემიერა შედგა.
ბევრ სპექტაკლში ვითამაშე, ძირითადად რეჟისორ მიშა თუმანიშვილთან, რომელიც ხუმრობით “მძაფრხასიათიან აქტრისას” მეძახდა.
– ქმართან, ნუგზარ შარიასთან გაყრა რთულად გადაიტანეთ?
– რა თქმა უნდა, როგორ შეიძლება ოჯახის დანგრევა მარტივი იყოს, განსაკუთრებით იმ დროს, 70-იან წლებში, როცა ქმარს გაცილებულ და შვილიან ქალს ალმაცერად უყურებდნენ. გაყრა ოპერაციას ჰგავს, რთულია და მტკივნეული.
ახლა დრო შეიცვალა, უფრო სწორად, ატმოსფერო, ბევრი რამ გადაფასდა, ახალგაზრდებიც უფრო მსუბუქად უდგებიან შეყრა-გაყრას.
ჩვენ დაცილებულები ვიყავით, როცა ნუგზარ შარია უცხოეთში დარჩა. ჩემზე უმძიმეს ზეწოლას ახორციელებდა უშიშროება. 20 წლის განმავლობაში, სანამ ზვიად გამსახურდია არ მოვიდა ხელისუფლებაში, მუდმივად მიბარებდნენ, დამკითხავდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ ჩემი პასუხი ყოველთვის იყო – “არაფერი ვიცი”, მაინც არ ისვენებდნენ.
ბევრი რამ გამიფუჭეს. არ მიშვებდნენ საზღვარგარეთ, საგასტროლო სიიდან ამოღებული ვიყავი. კინოსტუდიას არ აძლევდნენ უფლებას, როლზე დავემტკიცებინე. კიდევ კარგი, მაშინ ერთიანი კომპიუტერული ქსელი არ არსებობდა, თორემ სხვა ქვეყნებშიც დამაბრკოლებდნენ. გამიმართლა და მოსკოვში, ოდესაში, კიევში, ბაქოში, ბალტიისპირეთის რესპუბლიკებში ხშირად მიწვევდნენ.
– ნაბიჯი ოჯახის მეორედ შექმნისკენ როგორ მომწიფდა?
– დიდხანს ვყოყმანობდი, არ ვიცოდი, ჩემი გოგონა როგორ შეეწყობოდა ჩემს მეუღლეს, მაგრამ ლეო კავილაძის პიროვნებამ, მისმა კეთილშობილებამ, ნესტანისადმი ფაქიზმა, მამობრივმა დამოკიდებულებამ გადამადგმევინა ეს ნაბიჯი.
ჩემი მეუღლე უნივერსიტეტის პროფესორი იყო, უაღრესად განათლებული, ეკლესიური ადამიანი. საყოველთაო ათეიზმის პერიოდშიც კი ეკლესიის მრევლი იყო. გამორჩეულად უყვარდა ნესტანი, არასოდეს მისცემდა შენიშვნას, ანებივრებდა. როცა ნესტანს შვილი შეეძინა, მისი გართობა-გასეირნება მთლიანად ჩემი მეუღლის კისერზე იყო. მეორე შვილი ვაჟი შემეძინა – გიორგი, რომლისგანაც უკვე დიდი შვილიშვილი – თაკო მყავს. ნესტანის ვაჟი, ირაკლიც დიდია უკვე.
– თქვენ ეროვნული მოძრაობის აქტიური მხარდამჭერი იყავით. ახლა როგორ გახსენდებათ და როგორ აფასებთ იმ პერიოდს?
– დიახ, ეს გამოიწვია, ერთი მხრივ, უშიშროებაში მუდმივმა დაბარებებმა და დაკითხვებმა და, მეორე მხრივ, ზვიად გამსახურდიას ოჯახთან სიახლოვემ. მე მწამდა ეროვნული იდეების და მათ გვერდით ვიდექი, ვინც თავისუფლებას გვპირდებოდა.
იცით, რა ცოტა ხანს გასტანა ეროვნულმა ხელისუფლებამ და ამ ყველაფერს მოჰყვა თეატრიდან ჩემი და ჩემი მეგობრების გაშვება. მე, იზა გიგოშვილი, მერაბ თავაძე, აკაკი ხიდაშელი და სხვები, სულ 12 ადამიანი, გამოგვიშვეს.
მართალია, ჩემთვის რთული იყო თეატრის გარეშე დარჩენა, მაგრამ იმ ადამიანების მიმართ, რომლებმაც ეს გააკეთეს, წყენა არ მაქვს გულში. ასეთი დავალება მიიღეს, ვერ შეეწინააღმდეგნენ და შეასრულეს. ყველას ვერ მოსთხოვ მორალურ გმირობას, მაშინ მათაც უნდა დაეტოვებინათ თეატრი.
მე მაინც არ გამიწყვეტია კავშირი მეგობრებთან. როგორც იყვნენ მიჩვეულები, ისევ ისე მოდიოდნენ ყოველი სპექტაკლის შემდეგ ჩვენთან. მეუღლეს ძალიან უყვარდა ჩემი მეგობრები. ღამის 3 საათზე რომ მოსულიყვნენ, წარბს არ შეიხრიდა, სუფრის გაწყობაში მომეხმარებოდა, მე შენ გეტყვი, ყავაზე გადაატარებდა სტუმრებს. და იყო დილამდე სიმღერა, მოლხენა და დროსტარება.
მეგობრები ბოლომდე დარჩნენ ჩემს ერთგულ ადამიანებად, ისინი მიმსუბუქებდნენ ყველა რთულ მდგომარეობას, მათთან ერთად ვხარობდი, მათთან ერთად გავატარე ცხოვრება.