უპრეცედენტო დავა საქართველოს ისტორიაში - "თუ ასე გავაგრძელებთ, საქართველო თავის გეოპოლიტიკურ ფუნქციას საბოლოოდ დაკარგავს"

"ანაკლიის განვითარების კონსორციუმი" და მისი ერთ-ერთი მთავარი ინვესტორი საქართველოს წინააღმდეგ საერთაშორისო საარბიტრაჟო სასამართლოში დავას იწყებენ. მოსარჩელეები საქართველოს სახელმწიფოსგან მილიარდ დოლარზე მეტს ითხოვენ, რადგან მიაჩნიათ, რომ მთავრობის კამპანიამ, ძირი გამოეთხარა ანაკლიის პორტის პროექტისთვის, სწორედ ამ ოდენობის დანაკარგი მოუტანა როგორც კონსორციუმს, ისე მის მთავარ ინვესტორს. ხელისუფლებაში კი ფიქრობენ, რომ კონსორციუმის პრეტენზიებს სამართლებრივი საფუძველი არა აქვს და ახსენებენ, რომ ხელშეწყობის მიუხედავად, მათ ვალდებულებები ვერ შეასრულეს. თუმცა ხელისუფლება წუხილს გამოთქვამს კონსორციუმის ამ გადაწყვეტილების გამო, რადგან მიაჩნია, რომ საარბიტრაჟო პროცესმა შესაძლოა შეაყოვნოს პორტისთვის ახალი ინვესტორის მოძიება. ჩვენ დავინტერესდით, რას ფიქრობენ ამ საკითხზე ეკონომისტები და იურისტები.

გიგა ბედინეიშვილი, ფინანსისტი და ეკონომისტი:

- თეორიული შანსიც არსებობს და პრაქტიკაშიც არაერთხელ ყოფილა, როცა სახელმწიფოები აგებენ საარბიტრაჟო დავებს. საქართველოსაც წაუგია რამდენიმე ასეთი დავა და შემდეგ ეს მოსახლეობის გადასახდელი ხდება, რადგან ბიუჯეტი სწორედ მოსახლეობის ჯიბიდან ივსება. ჯერ არ ვიცით, როგორი იქნება სასამართლოს ვერდიქტი და გაითვალისწინებს თუ არა მოთხოვნილ თანხას როგორც ზარალის ანაზღაურების ოდენობას, მაგრამ პრინციპია მთავარი - პოლიტიკოსების უპასუხისმგებლობის გამო ხალხმა რატომ უნდა გადაიხადოს ეს ფული?! როგორიც უნდა იყოს საარბიტრაჟო სასამართლოს გადაწყვეტილება, თავად ეს პროცესი უარყოფით გავლენას მოახდენს ჩვენს ქვეყანაზე, შეილახება მისი საერთაშორისო რეპუტაცია.ეს არ არის ერთადერთი შემთხვევა, როცა საქართველოს სახელმწიფოს საერთაშორისო ინვესტორი საარბიტრაჟო სასამართლოში უჩივის.ცოტა ხნის წინ ასეთი დავა ჰქონდა ამერიკულ კომპანია "ფრონტერას"; საარბიტრაჟო სასამართლოში სარჩელის შეტანას გეგმავს "კავკასუს ონლაინის" აზერბაიჯანელი ინვესტორიც.

ამიტომ პოტენციური ინვესტორი აუცილებლად მიიღებს მხედველობაში მსხვილი ინვესტორების გახმაურებულ დავებს საქართველოს წინააღმდეგ. ანაკლიის განვითარების კონსორციუმის საარბიტრაჟო დავამ შესაძლოა ქვეყანას ფინანსურთან ერთად, მძიმე რეპუტაციული ზიანიც მოუტანოს.

- ანაკლიის საარბიტრაჟო დავას ემთხვევა 6 კონგრესმენის წერილი, რომლითაც ისინი მიმართავენ სახელმწიფო მდივანს და სადაც ნათქვამია, რომ საქართველოს მთავრობა, რომელიც რუსი ოლიგარქის ბიძინა ივანიშვილის მიერ არის მანიპულირებული, ცდილობს გააძევოს ქვეყნიდან ამერიკელი ბიზნესმენები და ეს რუსეთიდან, ჩინეთიდან და ირანიდან ინვესტიციების მოსაზიდად კეთდება. ასევე ნათქვამია, რომ საქართველოს შავი ზღვის პორტებში აქტივობები საფრთხეს უქმნის ამერიკის ეროვნული უსაფრთხოების ინტერესებს. ეს პრეტენზიები ხომ არ სცდება მხოლოდ კონკრეტული კომპანიების პრეტენზიებს?

- ანაკლიის ღრმაწყლოვანი პორტის პროექტს აქვს არა მარტო ეკონომიკური, არამედ გეოპოლიტიკური დატვირთვაც. კომერციული სუბიექტები ამაზე საჯაროდ არ ლაპარაკობენ, მაგრამ ჩვენ ხომ ვიცით, რომ ღრმაწყლოვანი პორტი შავ ზღვაზე მკვეთრად შეცვლის საქართველოსა და მისი პარტნიორების თავდაცვისუნარიანობას. ასე რომ, ნუ დავმალავთ, რომ ეს არის კომერციულად საინტერესო პროექტი და ამავე დროს აქვს გეოპოლიტიკური და სამხედრო მნიშვნელობა. ანაკლიის პროექტის განხორციელება ჩვენი ქვეყნისთვის ყველა თვალსაზრისით ძალიან მომგებიანი იქნებოდა. ამიტომ, როცა ამერიკელი კონგრესმენები წერილში პირდაპირ მოიხსენიებენ ბიძინა ივანიშვილს და მას რუს ოლიგარქს უწოდებენ, ეს შესაძლოა ძალიან შორს წავიდეს, მათ შორის არც ფინანსური სანქციების დაწესებას გამოვრიცხავ. დარწმუნებული ვარ, ივანიშვილს კარგად ესმის, რომ ასეთი საშიშროება არსებობს და მგონი, ბოლო მომენტში ამ წითელ ხაზს არ გადაკვეთს, რადგან ეს ძალიან მძიმე დარტყმა იქნებოდა მისთვისაც და ქვეყნისთვისაც.

- საქართველოს ხელისუფლება ამბობს, რომ ბევრჯერ გადაუვადა ვალდებულებების შესრულება კონსორციუმს და დღეს, წესით, ანაკლიაში მოქმედი პორტი უნდა გვქონდეს.

- სულაც არ გამოვრიცხავ, რომ ხელისუფლებამ მართლაც არაერთხელ გადაუვადა ვალდებულებების შესრულება და პირიქით, კონსორციუმსაც ჰქონდა შეფერხებები, მაგრამ ამავე დროს ბევრჯერ მოვისმინეთ ხელისუფლების რიტორიკაც, რომელიც სულ არ ეხმარებოდა იმას, რომ კონსორციუმს დროზე მოეზიდა პროექტისთვის თანხები.

როცა ცალი ხელით ვალდებულებებს გადაავადებ, ხოლო მეორით ხელს უშლი პროექტს იმით, რომ ამბობ, არ გჯერა მისი კომერციული მომგებიანობის, მაშინ გადავადება ინვესტორისთვის შეღავათი სულაც არ არის.

- მიუხედავად ყველაფრისა, საქართველოს მთავრობა არ ამბობს უარს ანაკლიის პროექტზე. შესაძლებელია პორტში სწორედ ის ინვესტიცია შემოვიდეს, რომლის შესახებაც ჯერ კიდევ პრემიერი ბახტაძე გააფრთხილა პომპეომ და უთხრა, რომ პორტი გააძლიერებს საქართველოს ურთიერთობას თავისუფალ ეკონომიკებთან და თავიდან ააცილებს რუსული და ჩინური ეკონომიკური ინტერესების გატარებას.

- ვფიქრობ, ამ პროექტის ჩაშლა საქართველოს მთავრობის ამოცანა იყო. რა თქმა უნდა, ამას საქართველოს მთავრობა არასდროს აღიარებს, მაგრამ სიტყვით ერთს ამბობენ და საქმით მეორეს ამტკიცებენ. საკმაოდ ჭკვიანურად შეიძლება ხორცი შეასხა ჩანაფიქრს - სიტყვით აქო და ადიდო პორტის პერსპექტივები და მოაჩვენო ხალხს, რომ მონდომებული ხარ მისი განხორციელებისთვის, სინამდვილეში კი კულისებში ისე იმუშაო, რომ ამ პროექტს შანსი არ ჰქონდეს.

ლევან ალაფიშვილი, იურისტი:

- ჩემთვის, როგორც ამ ქვეყნის მოქალაქისთვის, მნიშვნელოვანი და სამწუხაროა, რომ თუკი ვინმე იხეირებს ამით და, ალბათ, კონკრეტული ბენეფიტებით მადლობასაც გადაუხდის ჩვენს მთავრობას, რუსეთის ხელისუფლება იქნება. წაიკითხეთ სრულად