"მატჩის წინ ათასობით გულშემატკივარი ადამიანების წამებას ფეხზე წამომდგარი უყურებდა... სხეულის ნაწილებს კარზე კიდებდნენ" - ქაბულის მთავარი სტადიონის სისხლიანი ისტორია

აგვისტოს შუა რიცხვებში, "თალიბანმა" ხელში ავღანეთის დედაქალაქი, ქაბული ჩაიგდო, რის შემდეც თავისუფლად შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ქვეყნის სათავეშიც მოგვევლინენ.

როგორც თალიბანის პრესსპიკერმა, ზაბიჰულა მუჯაჰიდმა განაცხადა, თალიბები ქვეყანას ისე აღარ მართავენ, როგორც ამას 20 წლის წინ აკეთებდნენ (შეგახსენებთ, წინათ ისინი 1996-2001 წლებში იყვნენ). მაგალითად, ისინი ახლა შურისძიებაზე აღარ ფიქრობენ, რადგან მათ ყველას შეუნდეს, სინამდვილეში კი სურვილი რამდენიმეა - მშვიდობა, სტაბილურობა, ქალების დაცვა და დამოუკიდებელი მედია.

თუმცა, რა თქმა უნდა, წარმოთქმული სიტყვები სინამდვილისგან ძალიან განსხვავდება. ახალმა მმართველობამ ახალი წესები შემოიტანა, რის მიხედვითაც დადგინდა, რომ სახალხოდ ხმამაღალი სიმღერების მოსმენა დაუშვებელია, ქალბატონებს მოუწოდებდნენ, რომ სახლები არ დაეტოვებინათ, TOLO News-ის ჟურნალისტის მტკიცებით კი 4 სამხედრო მოხელე, რომელიც წინა მთავრობის მომხრე იყო საჯაროდ, კანდაჰარის მოედანზე სახალხოდ დახვრიტეს.

თალიბებისთვის სპორტულ არენაზე ძალადობა ან ადამიანის მოკვლა დიდ ვნებასთანაა დაკავშირებული. მათი ბოლო მმართველობის დროს მკვლელობისა და წამების ადგილი "გაზის" არენა გახლდათ, რომელიც ქაბულში მდებარეობს. ფეხბურთის დაწყებამდე ნახევარი საათით ადრე ათასობით გულშემატკივარი ადამიანის წამებით მოკვლას ფეხზე წამომდგარი უყურებდა.

გთავაზობთ ავღანეთში მდებარე ერთ-ერთი მთავარი მოედნის სისხლიან ისტორიას.

"სპარტაკის" ერთ დროს დიდებული შემტევი და სტეფანოს ციციპასის ბაბუა, სერგეი სალნიკოვი "გაზის" ეროვნულ მოედანზე მუშაობდა. ქაბულის ჩემპიონატიც აქ იმართებოდა, სხვა ვერც ერთ ტურნირს ავღანეთში ვერ შეხვდებოდით.

ეროვნული მოედანი 1923 წელს, ქაბულში აშენდა, სახელი კი მეფე ამანულა ხანისა გახლდათ, რომელსაც ინგლის-ავღანეთში გამარჯების შემდეგ "გაზი" ანუ გამარჯვებული უწოდეს, მოგებული ომის შემდეგ კი ქვეყანამ დამოუკიდებლობა მოიპოვა.

თავისუფალმა სახელმწიფომ საბჭოთა კავშირთან ურთიერთობა უმალ დაამყარა - სსრკ პირველი ქვეყანა გახლდათ, რომელიც დიპლომატიური ვიზიტით ქაბულში ჩაფრინდა. 1921 წელს ავღანეთსა და სსრკ-ს შორის მეგობრობის ხელშეკრულებაც გაფორმდა, რის შემდეგაც სსრკ-ს ხელმძღვანელობა ავღანელებს სამხედრო შეიარაღებასა და ფინანსურ დახმარებას შეჰპირდა.

წლების გასვლის შემდეგ დახმარება იზრდებოდა. 1954-1978 წლებში, საბჭოთა კავშირმა მეზობელ ქვეყანას 1 მილიარდი ამერიკული დოლარი გადასცა, რის საპასუხოდაც ავღანური გაზი მიიღეს. ენერგიტიკულმა წყარიმ ავღანურ ეკონომიკას 23% მოუტანა.

ამავდროულად ჭკვიანი ადამიანების ტვინიც მუშაობდა, საბჭოელებმა ინჟინრები, ოფიცრები და მუშები უცხოეთში გაგზავნეს, 1975 წელს კი ვლადიმირ სალენკომ ადგილობრივი გუნდი ჩამოაყალიბა, 1 წლის შემდეგ კი მისი ადგილი ლეგენდარულმა სერგეი სალნიკოვმა დაიკავა, სერგეი 1956 წლის ოლიმპიური ჩემპიონი და საბჭოური ფეხბურთის ყველაზე ტექნიკური მოთამაშე გახლდათ.

სალნიკოვის გარშემო უამრავი გასაოცარი ფაქტი არსებობს (გავრცელებული ინფორმაციის თანახმად მამა ნიკოლაი სტაროსტინი გახლდათ, რომელმაც "დინამო" ადრეულ წლებში დატოვა და მამინაცვალთან გაემგზავრა, რათა ცხოვრება უფრო გაემარტივებინა. ქალიშვილი საბჭოთა კავშირის ჩოგბურთის ჩემპიონი გახლდათ, მისი შვილიშვილი კი ყველასთვის ცნობილი სპორტსმენი სტეფანოს ციციპასია), თუმცა მის ავღანეთში ცხოვრებასთან დაკავშირებით არანაირი ცნობა არ არსებობს. აღსანიშნავია, რომ ეროვნული გუნდის ჩაბარებამდე სალნიკოვი ადგილობრივ გუნდ "მარეეფს" წვრთნიდა.

სალნიკოვი და მისი სამომავლო შემცვლელი ნიკოლაი ეფიმოვი ეროვნულ გუნდში ერთად 1 წლის განმავლობაში მუშაობდნენ. გენადი სარიჩევმა, წარმოშობით სამარადან 10 წლის გასვლის შემდეგ ავღანეთში ორი წელი გაატარა. ამ პიროვნებას ომის პერიოდი უკვე ნანახი ჰქონდა, თუმცა სამხრეთში მიმდინარე მოვლენებს მაინც თბილად იხსენებს:

"ვიაჩესლავ ივანოვიჩ კოლოსკოვმა იქ წასვლა შემომთავაზა, რა თქმა უნდა, დავთანხმდი, მეუღლე წავიღვანე და ქაბულისკენ გავეშურე, იქაურობა იბომბებოდა, თუმცა სიმართლე გითხრათ, ჩვენ არ გვეშინოდა. საერთოდაც, ავღანეთში გატარებული 2 წელი ჩემთვის ბედნიერების მომასწავებელი გახლდათ. გვეგონა მთელი ცხოვრება იქ გავატარეთ".

საბჭოთა კავშირიდან ჩამოსული მწვრთნელები დიდად თავს არ იკლავდნენ, ავღანური გუნდები აზიის თასზე ვერც ერთხელ ვერ მოხვდნენ, მსოფლიოს საკვალიფიკაციო ეტაპზე მონაწილეობა ვერ მიიღეს, აღსანიშნავია, რომ ორგანიზაცია FIFA-ს წევრი 1948 წლიდან არიან, სწორედ იმ წელს წარსდნენ ისინი ოლიმპიადაზე. ლონდონში, ლუქსემბურგთან 0:6 განადგურების შემდეგ ტურნირს დაემშვიდობნენ.

საფეხბურთო დონის აღმსავლას (1970-1980-იან წლებში დადებითი შედეგი 3 ფრე გახლდათ) ხელს შიდა ჩემპიონატის სუსტი გუნდები უშლიდნენ. როგორც ცნობილია, ის რეგიონალ ლიგაში მოასპარეზე ფეხბურთელებისგან შედგებოდა, ყველაზე ძლიერ ლიგად კი "ქაბულის ლიგა" ითვლებოდა. ამ ტურნირის ყველა გუნდი "გაზის არენაზე" თამაშობდა, სხვები კი აქ არ ჩამოდიოდნენ, მიზეზი ფინანსური კრიზისი და სიკვდილის შიში გახლდათ...

საბჭოთა კავშირის წარმომადგენლებისა და ჯარის გაყვანის შემდეგ ქვეყანა კიდევ უფრო დიდ ქაოსში გადავარდა. 1988 წლიდან 2003 წლამდე მათ არც ერთი ოფიციალური შეხვედრა არ ჩაუტარებიათ, რის გამოც FIFA-ს რეიტინგში ბოლო ადგილს დამსახურებულად იკავებდენ.

თალიბებს სპორტი არ უყვართ, თუმცა ფეხბურთი დაშვებულია. სპორტსმენები წვერსა და განიერ შარვლებს ატარებენ, შეხვედრა ლოცვის აღსასრულებლად ჩერდება

თალიბები ქაბულში პირველად 1996 წელს შეიჭრნენ, მთავრობა გადააყენეს და ავღანეთის ისლამური საამირო შექმნეს. მათი კანონები შემაძრწუნებელი გახლდათ, დააწესეს ე.წ. კომენდანტის საათი, რომელიც 21:00 საათიდან მოქმედებდა, სავალდებულო გახადეს წვერისა და ბურკას ტარება, აკრძალეს მუსიკა, ტელევიზია, კინოთეატრი და თითქმის ყველა სახეობის სპორტი, მათ შორის ავღანური ტრადიციული ფრანის გაშვება, ძაღლების ჩხუბი და კოკპარი (ცხენოსნები გატყავებული თხისთვის ერთმანეთს ეჯიბრებიან).

კოკპარი - ტრადიციული ავღანური თამაში

სხვა სპორტის სახეობები, როგორიცაა კრიკეტი, კრივი და ფეხბურთი განვითარდა და პოპულარული გახდა (მიუხედავად გავარდნილი ხმებისა, რომ თალიბებმა ავღანეთში ფეხბურთიც აკრძალეს).

Tolo News-ისა და ეროვნული ტელევიზიის ყოფილმა სპორტულმა ჟურნალისტმა, საფი სტანეკზაიმ რადიო "თავისუფლების" ავღანურ ფილიალთან ინტერვიუში განაცხადა, რომ მსოფლიოს თალიბანის ხელისუფლების ქვეშ ცხოვრებაზე მცდარი წარმოდგენა აქვს.

"დასავლეთს ავღანეთთან ახლო ურთიერთობა იმ პერიოდში არ ჰქონდა, ამრიგად, მათ მხოლოდ ომი და თალიბები იციან. უცხოური მედია ყურადღებას მხოლოდ ნეგატიურ სიახლეებს უთმობს, პოზიტიური ამბები კი ჩვენს ქვეყანაზე ფაქტობრივად არ ვრცელდება. სიმართლე გითხრათ, დადებითი მხარე სპორტი გახლდათ, თალიბების დროს, სპორტს უამრავი ადამიანი მიჰყვებოდა" - განაცხადა საფიმ.

მისი თქმით, "გაზის" სტადიონს ქაბულის ლიგის გუნდები სტუმრობდნენ (ჯამში 12).

ამ ინფორმაციას ავღანეთის ეროვნული ნაკრების ყოფილი კაპიტანიც, მუჰამედ ისაკიც ადასტურებს. ხსენებულმა პიროვნებამ 1990-იან წლებში ქვეყანა სამოქალაქო ომის გამო დატოვა, უკან კი ძველი მთავრობის გადაყენებისა და ახალი მთავრობის მოსვლის შემდეგ დაბრუნდა. თალიბებმა სპორტმსენი "საბაუნის" გუნდში მიიპატიჟეს, აღსანიშნავია, რომ დაჯგუფებამ ეს გუნდი ნოლიდან შექმნა. ყოველ კვირას მათ მატჩებს კი დაახლოებით 7000 გულშემატკივარი სტუმრობდა. წაიკითხეთ სრულად