როდის დასრულდება თბილისი-რუსთავის ავტობანი: რა გახდა პროექტის მეორე მონაკვეთის მშენებლობის უვადოდ გაჭიანურების მიზეზი?
თბილისი-რუსთავის ჩქაროსნული ავტობანის მშენებლობა 2012 წელს დაიწყო, თუმცა დღემდე მისი დასრულება ვერ მოხერხდა. ავტობანის ფონიჭალის მონაკვეთის (მონაკვეთი 2), რომლის სიგრძეც 6.8 კმ -ია, დასრულება გაურკვეველი ვადით არის გადადებული. ზოგადად, ავტობანის მშენებლობა იმიტომ დადგა დღის წესრიგში, რომ საპროექტო გზის თბილისი-რუსთავის მონაკვეთი ძლიერად იყო გადატვირთული და მოძრაობის ინტენსივობა, 2016 წლის მონაცემებით, დღე-ღამეში 17 000 ავტომობილს აჭარბებდა, არსებული გზის მაქსიმალური გამტარუნარიანობა კი, სტანდარტის მიხედვით, დღე-ღამეში 7000 ავტომობილს შეადგენდა. უნდა აღინიშნოს, რომ დღეს ავტომობილების რაოდენობა 2016 წელთან შედარებით, დიდი ალბათობით, ბევრად გაზრდილია.
საავტომობილო გზის გადატვირთვის გამო ხშირად წარმოიქმნებოდა საცობები, რაც ზრდიდა ავტოსაგზაო შემთხვევების საფრთხეს, ხმაურს და გამონაბოლქვის კონცენტრაციას ჰაერში, განსაკუთრებით - რუსთავი - ფონიჭალის მონაკვეთზე. აქედან გამომდინარე, საჭირო გახდა დამატებით გზის გაყვანა.
პროექტის განხორციელების შემდეგ, საქართველოს დედაქალაქი, თანამედროვე საერთაშორისო სტანდარტების გზით დაუკავშირდებოდა აზარბაიჯანს და აღნიშნული მაგისტრალით აზარბაიჯანიდან და შუა აზიის ქვეყნებიდან წამოსული სამგზავრო და სატვირთო ავტომობილები შეუფერხებლად მოხვდებოდნენ საქართველოს დედაქალაქში და შავი ზღვის პორტებსა და კურორტებზე.
საპროექტო გზას სრულად განხორციელების შემთხვევაში დიდი მნიშვნელობა ექნებოდა ასევე ქვემო ქართლის რეგიონის მოსახლეობის სოციალური-ეკონომიკური განვითარებისათვის, ქალაქ რუსთავის და გარდაბნის რაიონის სამრეწველო საწარმოებისა და მოსახლეობისთვის. განსაკუთრებით, რუსთავის იმ მრავალრიცხოვან მაცხოვრებელთათვის, რომლებიც თბილისში მუშაობენ.
როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ჯერჯერობით, ვერ მოხერხდა ავტობანის მეორე მონაკვეთის დასრულება, შესაბამისად, დღეის მდგომარეობით, ეს მონაკვეთი განეკუთვნება ჰიბრიდული ტიპის გზას, რომელიც არც საერთაშორისო ავტობანის სტანდარტებს აკმაყოფილებს და არც ურბანული გზის კატეგორიაში გადის.
პროექტის დონორმა აზიის განვითარების ბანკმა (ADB) ამ მონაკვეთის მშენებლობისთვის რამდენჯერმე გამოყო მილიონობით სესხი, ლაპარაკია, მისი მშენებლობის არსებულ ვადებში დასრულებაზე, თუმცა საქართველოს მუნიციპალური განვითარების ფონდმა პროექტის დასრულების თარიღი არაერთხელ გადადო. საბლოოდ კი მივიღეთ ვითარება, როდესაც ავტობანი დაუსრულებელია, პროექტის ბოლომდე მიყვანის დაახლოებითი თარიღი კი სრულიად გაურკვეველი.
ისმის კითხვა:
რა არის თბილისი - რუსთავის ავტობანის მეორე მონაკვეთის მშენებლობის უვადოდ გადადების მიზეზი - მოსახლეობის არარეალური მოთხოვნები, თუ საქართველოს მუნიციპალური განვითარების ფონდის მიერ არაკვალიფიციურად დაგეგმილი და განხორციელებული პროექტი?
იმ მონაკვეთის მიმდებარე ტერიტორია, რომლის დასრულებაც ჯერ ვერ მოხერხდა, დასახლებულია, აქ მდებარეობს რამდენიმე მაღალსართულიანი საცხოვრებელი კორპუსი, დაახლოებით, 400-მდე ოჯახით. მთავარი მიზეზი იმისა, თუ რატომ გაჭიანურდა პროექტი, არის ის, რომ ვერ გადაწყდა, უნდა მოხდეს ამ ადამიანების განსახლება და კორპუსების დემონტაჟი, თუ - არა.
მოსახლეობის სურვილია, რომ მოხდეს განსახლება, რადგან მიიჩნევენ, რომ გზის მშენებლობა ისედაც ავარიულ კორპუსებს კიდევ უფრო მეტად დააზიანებს - მოსახლეობა შიშობს, რომ მათი საცხოვრებელი შენობები გზის გაყვანის სამუშაოებს ვერ გაუძლებს და ჩამოინგრევა, თუმცა სხვაგვარად მიიჩნევენ საქართველოს მუნიციპალური განვითარების ფონდში, რომლის წარმომადგენლებმაც მოსახლეობას კორპუსების გამაგრება შესთავაზეს.
არადა, გარემოზე ზემოქმედების შეფასების ანგარიშში, რომელიც 2016 წლის ოქტომბრით თარიღდება, წერია, რომ: "ყველა შენობა სავალალო მდგომარეობაშია და გასული აქვს ექსპლუატაციის ვადა".
რუსთავის გზატკეცილზე მცხოვრები მოსახლეობის თქმით, ავტობანის მშენებლობა ისე დაიგეგმა, რომ მათ ამის შესახებ წინასწარ არავინ აუწყა. ამიტომ 2016 წლის 24 თებერვალს წერილობით მიმართეს საქართველოს მუნიციპალური განვითარების ფონდს და მოითხოვეს შეხვედრა დეტალების დასაზუსტებლად.
2016 წლის 7 ივნისს, კრწანისის რაიონის გამგეობაში, საქართველოს მუნიციპალური განვითარების ფონდის და ზემოთნახსენები მონაკვეთის მიმდებარედ მცხოვრები მოსახლეობის წარმომადგენლებს შორის გაიმართა შეხვედრა, რომელზეც მოსახლეობას ესაუბრნენ თბილისი-რუსთავის მეორე მონაკეთის დასრულების გადაუდებელ აუცილებლობაზე, რაც მათ მიერ წარმოდგენილი დოკუმენტებითაც დასტურდებოდა. მიუხედავად ამ განცხადებებისა, მაცხოვრებლები დღეს ამბობენ, რომ შეხვედრა უშედეგო გამოდგა და კონკრეტული მნიშვნელოვანი ინფორმაცია მათ ვერ მიიღეს. დღეს კი თბილისი-რუსათავის ჩქაროსნული ავტობანის პირველი და მესამე მონაკვეთი დასრულებულია, ხოლო მეორე მონაკვეთზე, სადაც ჩქაროსნული ავტობანი საცხოვრებელი კორპუსების სიახლოვეს უნდა გავიდეს, მშენებლობა შეჩერებულია მთავრობის განკარგულების საფუძველზე, რომელიც 2019 წლის 15 მარტს გამოიცა და ხელს იმჟამინდელი პრემიერ-მინისტრი მამუკა ბახტაძე აწერს.
ნინო ვაჩეიშვილი, რუსთავის გზატკეცილი 16ა/ბ კორპუსის მცხოვრები:
"დაუსრულებელმა ავტობანმა უზარმაზარი პრობლემები შეგვიქმნა, ველოდებით როდის დასრულდება და ამ მოლოდინში გავიდა თითქმის ათი წელი. ამ წლების განმავლობაში ბევრი ადამიანი გამოაკლდა ჩვენს სამეზობლოს, გამომდინარე იქიდან, რომ არ ვიცით, მოხდება თუ არა ჩვენი გასახლება, თავს ვიკავებთ საცხოვრებელი ბინების გარემონტებისგან და ასე მუდმივი მოლოდინით ვცხოვრობთ, რაც ძალზედ რთულია".
მოსახლეობის პოზიცია, რომ მშენებლობა მათი საცხოვრებელი კორპუსებისთვის წარმოადგენს საფრთხეს, მუნიციპალური განვითარების ფონდმა არ გაიზიარა, რის შემდეგაც ამ შენობების მდგრადობის შესასწავლად მოსახლეობამ გადაწყვიტა, რომ სხვა გზა მოენახა.
პროექტის დონორი აზიის განვითარების ბანკია და ამიტომ მათი ინიციატივით და არასამთავრობო ორგანიზაციის "მწვანე ალტერნატივას" დახმარებით, მომზადდა საჩივარი და 2016 წლის 20 ოქტომბერს გაიგზავნა აზიის განვითარების ბანკის სათავო ოფისში (მანილა, ფილიპინები) შესაბამისობის შემსწავლელ კომისიაში. 2016 წლის დეკემბერში კომისიის წარმომადგენლები ჩამოვიდნენ თბილისში და ადგილზევე შეისწავლეს საცხოვრებელი კორპუსების მდგომარეობა. შესაბამისობის შემსწავლელმა კომისამ კი 2017 წლის 13 თებერვალს გამოაქვეყნა საბოლოო ანგარიში, რომელშიც ნათლად წერია, რომ გზის გაყვანის შემთხვევაში გარდაუვალი იქნება შენობების ფრაგმენტული ნგრევა, რასაც შესაძლოა, მოჰყვეს მსხვერპლი.
ამის მიუხედავად საქართველოს მუნიციპალური განვითარების ფონდი რუსთავის გზატკეცილზე მცხოვრებთ კვლავაც მხოლოდ გამაგრებით სამუშაოებს სთავაზობდა. როდესაც მოსახლეობა დაინტერესდა მეთოდოლოგიით, თუ როგორ უნდა გამაგრებულიყო ექსპლუატაცია გასული შენობები, აღმოჩნდა, რომ მუნიციპალური განვითარების ფონდს მსგავსი გეგმა ჯერ არ ჰქონდა შემუშავებული. ახლა სხვადასხვა უწყების წარმომადგენლები ცდილობენ მშენებლობის გაჭიანურება მოსახლეობას გადააბრალონ და საჯაროდ საკითხის განხილვისგან თავს იკავებენ.
იმ სატელევიზიო გადაცემებში, რომლებშიც რუსთავის გზატკეცილზე მცხოვრები მოსახლეობა მონაწილეობდა, საქართველოს მუნიციპალური განვითარების ფონდის წარმომადგენლებმა მონაწილეობაზე კატეგორიული უარი თქვეს. მოსახლეობა მიესალმება ქვეყნის აღმშენებლობასა და განვითარებას, თუმცა მიიჩნევს, რომ ყველა მოქალაქეს აქვს უფლება იცხოვროს სიცოცხლისათვის უსაფრთხო და ჯანსაღ გარემოში. აზიის განვითარების ბანკის შესაბამისობის შემსწავლელმა კომისიამ 2022 წლის 31 იანვარს გამოაქვეყნა მორიგი ანგარიში, რომელშიც საქართველოს მუნიციპალური განვითარების ფონდისთვის შესასრულებელ რეკომენდაციებზეა ლაპარაკი და გულისხმობს გზის მშენებლობის დაწყებამდე შენობებისა და მოსახლეობის უსაფრთხოების უზრუნველყოფას. სავარაუდოდ, მუნიციპალური განვითარების ფონდმა ვერ უზუნველყო აზიის ბანკის უსაფრთხოების წესების შესაბამისად პროექტის განხორციელება, რამაც დონორი ორგანიზაციის თბილისი-რუსთავის ჩქაროსნული მაგისტარალის მეორე მონაკვეთის მშენებლობის პროცესიდან გასვლა გამოიწვია.
გადავწყვიტეთ შექმნილ ვითარებაზე პასუხები მიგვეღო საქართველოს მუნიციპალური განვითარების ფონდიდან, შესაბამისად, მათ მივმართეთ შემდეგი კითხვებით:
1.როდის დასრულდება თბილისის რუსთავის ავტობანის მეორე მონაკვეთის მშენებლობა?
2. მოხდება თუ არა მოსახლეობის გასახლება?
3. გარემოზე ზემოქმედების ანგარიშის მიხედვით, ყველა შენობა-ნაგებობა სავალალო მდგომარეობაშია და რას აპირებს მუნიციპალური განვითარების ფონდი, ამის გათვალისწინებით?
4.საფუძვლიანია თუ არა მოსახლეობის შიში უსაფრთხოების ნორმებთან დაკავშირებით?
5. რამ განაპირობა თბილისი-რუსთავის ავტობანის მეორე მონაკვეთის მშენებლობის პროცესიდან აზიის განვითარების ბანკის გასვლა?
პასუხად კი მივიღეთ შემდეგი ონფორმაცია:
“საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის" შესაბამისად, გიგზავნით მიმდინარე წლის 15 მარტის #1222 თქვენი განცხადებით მოთხოვნილი, სსიპ მუნიციპალური განვითარების ფონდში არსებულ საჯარო ინფორმაციას.
თქვენს მიერ განცხადებაში დასმულ კითხვებთან დაკავშირებით, რომელიც ეხება თბილისი-რუსთავის საავტომობილო გზის მშენებლობის საკითხებს, გაცნობებთ, რომ თბილისი-რუსთავის საავტომობილო გზის მოდერნიზაციის სამუშაოები განახორციელა სსიპ საქართველოს მუნიციპალური განვითარების ფონდმა აზიის განვითარების ბანკის დაფინანსებით. პირველი და მესამე მონაკვეთების სამშენებლო სამუშაოები დასრულდა 2016 წლის მაისში (სიგრძე 10,4 კმ). მეორე მონაკვეთის საპროექტო სიგრძე შეადგენდა 6,8კმ-ს, საიდანაც 3.6 კმ დასრულდა 2020 წლის ოქტომბერში. სამივე მონაკვეთი მიღებულია ექსპლუატაციაში. მიმდინარეობს მოსამზადებელი სამუშაოები პროექტის დარჩენილი მონაკვეთის დასასრულებლად".
როგორც ხვდებით, კითხვები, რომელიც მოსახლეობას აქვს და რომელიც დავსვით, კვლავ უპასუხოდ დარჩა.
მთავარი საკითხი - როდის დასრულდება თბილისი-რუსთავის ავტობანი, კვლავ გაურკვეველია.
ავტორი: ლუკა მელაშვილი