"...კულტურა ზიანდება" - გამომცემელთა მსოფლიო ასოციაციას, ისტორიაში პირველად, ქართული ვიცე-პრეზიდენტი ჰყავს: რას ფიქრობს გვანცა ჯობავა ქვეყანაში კულტურის პოლიტიკასა და მის მინისტრზე?
ქართველი გამომცემელი, პოეტი და მთარგმნელი გვანცა ჯობავა გამომცემელთა მსოფლიო ასოციაციის წევრებმა არჩევნების გზით ამავე ასოციაციის ვიცე-პრეზიდენტად აირჩიეს. ის პირველი ქართველი ვიცე-პრეზიდენტია ასოციაციის 125 - წლიანი ისტორიის განმავლობაში. არჩევნებში მთელი მსოფლიოდან 114 წევრი ორგანიზაცია მონაწილეობდა.
"ჰოდა, მეც ამ წარმატებას ვუძღვნი ჩემს სამშობლოს, ვუძღვნი უკრაინას და პოსტსაბჭოთა სივრცის ყველა ქვეყანას, რომლებიც გასული საუკუნის განმავლობაში დიქტატურამ ლამის სრულად გაგვაქრო მსოფლიო რუკიდან. გასული საუკუნის მიწურულიდან დღემდე დაუღალავი ბრძოლა გვიწევს იმისთვის, რომ ჩვენი არსებობა დავამტკიცოთ, რომ ჩვენს დამოუკიდებელ არსებობას პატივი სცეს ჩვენმა დაუნდობელმა მეზობელმა - რუსეთმა. ბუნებრივია, პირობას ვდებ, რომ ვიქნები ყველას ვიცე-პრეზიდენტი ამ კონტინენტიდან იმ კონტინენტამდე და ჩვენი ასოციაციის თითოეული წევრისთვის თანაბარი ძალებით, თანაბარი ძალისხმევით, თანაბარი მონდომებით ვიშრომებ. წინ გამოწვევებით სავსე ორი წელია, რომელსაც ასოციაციის სრულიად ახალი პრეზიდენტის, ბრაზილიელი გამომცემლის კარინე პანზას გვერდით გავატარებ,“ - დაწერა საკუთარ "ფეისბუქგვერდზე" გვანცა ჯობავამ, რომელიც ambebi.ge-ს უმნიშვნელოვანესი წარმატებით გამოწვეულ ემოციას უზიარებს:
- გამომცემელთა მსოფლიო ასოციაციასთან 2015 წლიდან ვთანამშრომლობ, რომლის წევრი გახლავთ "საქართველოს წიგნის გამომცემელთა და გამავრცელებელთა ასოციაცია". სწორედ ჩემი თავმჯდომარეობის პერიოდში დავიწყეთ მათთან აქტიური თანამშრომლობა, რის შედეგადაც, 2018 წელს უკვე მე ვიყავი პირველი ქართველი გამომცემელი, რომელიც მოვხვდი მსოფლიო ასოციაციის ბორდში. მას შემდეგ ვსაქმიანობ, როგორც ამ აღმასრულებელ კომიტეტში, ასევე, ასოციაციის სხვა კომიტეტებშიც (გამოცემის, თავისუფლების, საავტორო უფლებების, წიგნიერებისა და ინკლუზიური განათლების) და სხვადასხვა მიმართულებით ვცდილობდი, აქტიურად ვყოფილიყავი ჩართული ამ ორგანიზაციის საქმიანობაში და საქართველო ყოფილიყო მისი აქტიური წევრი. აქამდე თითქოს თავისთავად მივედი. პროცედურულად, როდესაც 2 წელიწადში ერთხელ ამ ასოციაციაში აირჩევა ახალი ვიცე-პრეზიდენტი და პრეზიდენტი, იქმნება ხოლმე სპეციალური კომიტეტი, რომელიც არჩევს ახალი ვიზე-პრეზიდენტის კანდიდატურას. გამოკითხვების შედეგად, კომიტეტის რეკომენდაცია იყო ჩემი კანდიდატურა, ბოლო ეტაპზე დავრჩით ორნი - მე და ინდოეთის გამომცემელთა ასოციაციის ხელმძღვანელი. ასოციაციის გენერალურ ასამბლეაზე გამოცხადდა არჩევნების შედეგები - 68 ხმა ჰქონდა საქართველოს, ინდოეთს - 44 ხმა. ასე მივედით ამ ეტაპამდე.
- რა ფუნქციას მოიცავს და რას გავალდებულებთ თქვენი თანამდებობა?
- ეს არის ერთ-ერთი ხელმძღვანელის პოზიცია ასოციაციაში. მე და ახალი პრეზიდენტი - ბრაზილიელი გამომცემელი კარინე პანზა 1- ელი იანვირდან შევუდგებით საქმიანობას. ჩვენი სათაო ოფისი ჟენევაშია, სადაც ასოციაციას ჰყავს იქაური ორგანიზაციის მენეჯმენტი და ამ გუნდთან ერთად ვიმუშავებ. ბევრი მიმართულებით ვმუშაობთ და ჩვენთვის პრიორიტეტული თემებია: სიტყვის და გამოცემის თავისუფლება, წიგნიერების გავრცელება, საგანმანათლებლო-საგამომცემლო საქმე (სასწავლო სახელმძღვანელოებსა და სასწავლო ლიტერატურას გულისხმობს), საავტორო უფლებები... აქტიურად ვიმუშავებთ ყველა მიმართულებით, ყველა აქტუალურ საკითხზე ჩვენს წევრ გამომცემლებთან მთელი მსოფლიოდან. ეს არის უმაღლესი ტრიბუნა, რაც ვფიქრობ, მნიშვნელოვანია ჩვენი ქვეყნისთვის.
- ჩვენი ქვეყნიდან ვინმე გამოეხმაურა ამ ფაქტს და როგორ ფიქრობთ, რამდენად არის პრიორიტეტი კულტურის განვითარება მისი მესვეურებისთვის?
- ჩვენს ქვეყანაში იმდენად მძიმე ვითარებაა კულტურის მიმართულებით, არ ვიცი, ზოგადად, რამდენად არის ჩვენთვის პრიორიტეტი კულტურის განვითარება. რასაც აქამდე ვუყურებ, განსაკუთრებით ბოლო წელს, სამწუხაროდ, ყველაფერი უარყოფითისკენ მიდის, არა - განვითარებისკენ. დიდი სურვილი მექნებოდა, რომ იყოს ჯანსაღი პარტნიორობა ჩვენს შორის, მაგრამ ღირებულებების თვალსაზრისით, ძალიან დიდ აცდენას ვხედავ. ამ ფაქტით არანაირი გამოხმაურება და დაინტერესება არ ყოფილა. ვფიქრობ, რომ დამოუკიდებელ საგამომცემლო ინდუსტრიაში ეს მართლაც ისტორიული ფაქტია (და არა იმიტომ, რომ მე გავხდი ვიცე-პრეზიდენტი) ჩვენი ქვეყნისთვის და მნიშვნელოვანია, რომ ჩვენ ასეთ მაღალ რანგში წარმოგვიდგინეს და მოგვცეს ამხელა ნდობა და გასაქანი. ცხადია, ეს მნიშვნელოვანია და ყველანაირად შევეცდები და დიდი სურვილი მაქვს, რომ ის გამოცდილება, რომელსაც ამ პოსტზე ყოფნის პერიოდში უამრავ ქვეყანასთან თანამშრომლობით მივიღებ, იქიდან მაქსიმალურად ბევრი სასარგებლო რამ წამოვიღო ჩვენი ქვეყნისთვის. დიდი იმედი მაქვს, რომ ამას შესაბამისად შეხვდება აქაური საზოგადოება და ის ადამიანები, რომელთაც მეტ-ნაკლებად ხელეწიფებათ კულტურის განვითარებას შეუწყონ ხელი. ვიტყვი იმასაც, რომ წარმომიდგენია და დიდი სურვილიც მაქვს, რომ ჩვენი ქვეყნის ელჩის სატატუსიც შევითავსო იმიტომ, რომ დღეიდან ამ ახალი სტატუსით სადაც არ უნდა წავიდე, მაინც ქართველ გამომცემლად დავრჩები. ვფიქრობ, ეს დანარჩენ მსოფლიოს ყურადღებას გაამახვილებინებს ჩვენი ქვეყნის მიმართ. თუ კი ამ ქვეყნის წარმომადგენელი იკავებს ასეთ სტატუსს, ეს ნიშნავს, რომ ჩვენი საგამომცემლო სფერო, ჩვენი კულტურა დღეს საკმაოდ მაღალ დონეზეა და მეტ ყურადღებას და დაინტერესებას იმსახურებს. დიდი იმედი ამქვს, რომ ლიტერატურის მიმართულებითაც ჩვენთვის ეს წინგადადგმული ნაბიჯი იქნება. ყოველ შემთხვევაში, რა თქმა უნდა, ჩემთვის მთავარი პრიორიტეტი იქნება ის, რომ ჩემი ახალი სტატუსი მაქსიმალურად ისევ და ისევ ჩემს ქვეყანას გამოადგეს.
- "რა სამარცხვინოა ასე ხელაღებით ანგრევდე ყველაფერ ფასეულს, თავისი საქმის პროფესიონალებს ებრძოდე ყველაზე არასამართლიანი მეთოდებით. რა სამწუხაროა, გერქვას კულტურის სამინისტრო და არა თუ არ გიყვარდეს, არამედ გძულდეს კულტურა!”- ასე გამოეხმაურეთ წიგნის ფესტივალისა და ლიტერატურული პრემია "ლიტერას“ წინააღმდეგ მინისტრის გალაშქრებას, "ქართული წიგნის ეროვნული ცენტრისა“ და "მწერალთა სახლის“ გაერთიანებას და მათ ბაზაზე სსიპ "ლიტერატურის ეროვნული ფონდის“ შექმნის იდეას...
- ეს ჩემთვის ძალზე მტკივნეული საკითხია, ვინაიდან ყოველდღიურად ვხედავ, როგორ მიზანმიმართულად ცდილობს კულტურის სამინისტრო დაანგრიოს ის ძალიან დიდი ხნის მონაპოვარი და ნაშრომი, რაც წლების განმავლობაში ჩვენს სფეროში გასწიეს ადამიანებმა. ზოგადად, კულტურის სფეროში ჩემთვის ნაცნობია მუზეუმების თემაც, კინოს და თეატრის სფერო, ფესტივალები და სხვა, მაგრამ რა თქმა უნდა, ჩემთვის ბევრად ნაცნობია და უფრო კომპეტენტური ვარ ლიტერატურის სფეროში, ამიტომ ამაზე მეტ აქცენტს გავაკეთებდი. "ლიტერას“ პირდაპირ დაფინანსება შეუწყვიტეს, იგივე იყო ფესტივალების მიმართ, რომელიც ძალზე მნიშვნელოვანი კონკურსია და ამას იმიტომ აკეთებენ, რომ ამ პროექტებმა არსებობა შეწყვიტონ. ნაცვლად იმისა, რომ კულტურის სამინისტრო ცდილობდეს შეინარჩუნოს და გააძლიეროს ის პროექტები, რომლებიც ქვეყანაში არსებობს და რომელიც მაღალ სტანდარტს გვთავაზობს (ამ შემთხვევაში ვსაუბრობ ლიტერატურულ პრემია "ლიტერაზე“), ამის ნაცვლად მინისტრი ცდილობს, რომ დააფუძნოს ახალი, მისი კონკურენტი მდარე ხარისხის პროექტი, რომელიც ახლოსაც ვერ მივიდოდა იმ სტანდარტთან, რომელიც უკვე არის. ის, რასაც კულტურის სამინისტრო გვთავაზობს და რაშიც სახელმწიფოს ბიუჯეტი იხარჯება, საერთოდ ვერანაირ კრიტიკას ვერ უძლებს. ჩემთვის რთული სათქმელი და ასახსნელია, მოდიოდე კულტურის მინისტრად და ვერ აფასებდე იმას, რა მონაპოვარიც არსებობს და ნაცვლად იმისა, რომ გაუფრთხილდე, ბრძოლა გამოუცხადო მას.
- და რას თვლით ამის მიზეზად, რის მიღწევას ცდილობს მინისტრი თეა წულუკიანი?
- ვფიქრობ, მინისტრს პრობლემა აქვს კონკრეტულ ადამიანებთან დაკავშირებით, არსებობენ მისთვის მისაღები და მიუღებელი ადამიანები, მას არ მოსწონს თავისუფლად მოაზროვნეები, რომელთაც შეუძლიათ იყვნენ კრიტიკულები, გამოთქვან განსხვავებული მოსაზრებები. არა და, ეს რომ კულტურის სფეროა, ყველას ავიწყდება - იქ სადაც არის კულტურა, ხოლო კულტურის მთავარი მონაპოვარი სიტყვის თავისუფლებაა. როცა ამ სფეროს უკრძალავ თავისუფალ აზროვნებას, მაშინ მართლა ვერ გაგიგია, რა სფეროში მოგიწია მსახურება. ვფიქრობ, მთავარი პრობლემა გადის პერსონებზე და მისთვის მისაღებ და მიუღებელ ადამიანებზე, რასაც მერე ეწირება საქმე. თან, რაც მთავარია, კულტურის სამინისტროსგან პასუხები და ახსნა-განმარტება არ არსებობს ბოლო ერთი წელია, არც კი ვთვლიან საჭიროდ, ადამიანებს აუხნან, რა უნდათ და რატომ იღებენ ასეთ გადაწყვეტილებებს. ადამიანები პოსტფაქტუმ იგებენ, რომ კიდევ ერთ პროექტს შეუწყვიტეს დაფინანსება. ვფიქრობ, ასეთი ხისტი მიდგომით და პოლიტიკით მხოლოდ და მხოლოდ კულტურა ზიანდება - ყველაზე მთავარი, რითაც ჩვენს ქვეყანას შეუძლია იამაყოს. ეს არის ყველაზე ძვირფასი რაც გვაქვს, რითაც შეგვიძლია ვიამაყოთ და გავაოცოთ მსოფლიო. ამიტომ სჭირდება კულტურას ყველაზე მეტად მოფრთხილება. სამწუხაროდ, დღეს კულტურის ნებისმიერ სფეროში მიმდინარე მოვლენები ამის იმედს ნამდვილად არ მაძლევს, საკმაოდ მძიმე მდგომარეობაა.