დამოუკიდებელი ყირგიზეთის საკონსტიტუციო კანონი უკვე ოცდაათი წლისაა
ინტერვიუ ყირგიზეთის რესპუბლიკის საგანგებო და სრულუფლებიან ელჩთან საქართველოში კაირატ ოსმონალიევთან-ყირგიზეთის რესპუბლიკის კონსტიტუციის მიღებიდან 30 წლისთავთან დაკავშირებით.
დამოუკიდებელი ყირგიზეთის საკონსტიტუციო კანონი უკვე ოცდაათი წლისაა - ყირგიზეთის პირველი კონსტიტუცია მიღებულ იქნა 1993 წლის 5 მაისს. თუმცა, დროის ამ შედარებით მოკლე ისტორიულ პერიოდს ახასიათებდა პოლიტიკური და კონსტიტუციური ხასიათის მღელვარე მოვლენები. ქვეყანაში შეიცვალა რეჟიმი, მმართველობის ფორმა საპრეზიდენტოდან საპრეზიდენტო-საპარლამენტოზე გადავიდა. ცვლილებები განხორციელდა პირის კონსტიტუციურ-სამართლებრივ სტატუსში, შეიცვალა ხელისუფლების ცალკეული ორგანოების უფლებამოსილების სტატუსი და ა.შ. ამავდროულად, ცვლილებები ხშირად ხდებოდა წლების განმავლობაში ოპორტუნისტული პოლიტიკური მოსაზრებების გამო.
2021 წლის 11 აპრილს ყირგიზეთის რესპუბლიკის კონსტიტუციის სახალხო კენჭისყრით მიღება ყირგიზეთის უახლეს ისტორიაში უმნიშვნელოვანესი მოვლენა იყო, რომელმაც რადიკალურად შეცვალა ქვეყანაში სახელმწიფოს შენებისა და ფუნქციონირების პრინციპები და საზოგადოების განვითარება. ახალი მთავარი კანონი, როგორც ჩანს, შესაძლებელს ხდის დიდწილად აღკვეთოს ხელისუფლების ხალხისგან გამიჯვნა.
მიღებულმა კონსტიტუციამ არა მხოლოდ შეითვისა საკუთარი ეროვნული გამოცდილება, არამედ მრავალ მონაკვეთში მიიღო დემოკრატიული განვითარების მიღწევები და სხვადასხვა საპრეზიდენტო რესპუბლიკების სახელმწიფო მშენებლობის გამოცდილება. „ახალი კონსტიტუცია დაიწერა ზუსტად იმ გამოწვევების გათვალისწინებით, რაც აქტუალურია ჩვენი ქვეყნისთვის, ის ასახავს იმ ღირებულებებს, რომლებსაც ჩვენ როგორც ხალხი ვაფასებთ, და იდეალებს, რომლისკენაც ვისწრაფვით როგორც საზოგადოება“, - განაცხადა ყირგიზეთის პრეზიდენტმა ს.ნ. ჯაფაროვმა ყირგიზეთის რესპუბლიკის კონსტიტუციის ხელმოწერის ცერემონიაზე 2021 წლის 5 მაისს.
ამიტომაც ყირგიზეთის რესპუბლიკის კონსტიტუციის ამჟამინდელი ვერსია, რომელიც მიღებულ იქნა რეფერენდუმზე 2021 წლის 11 აპრილს, რა თქმა უნდა, თავისთავში აღნიშნავდა ყირგიზეთის კონსტიტუციურ და სამართლებრივ ისტორიაში ახალი ეტაპს. 2021 წლის 11 აპრილს საკონსტიტუციო რეფერენდუმზე წარდგენილი კანონპროექტი მიზნად ისახავდა პრობლემების ყველაზე მწვავე საკითხთების გადაჭრას, რომლებსაც ყირგიზეთი წარსულში აწყდებოდა.აღსანიშნავია, რომ კონსტიტუციის პრეამბულაში განსაკუთრებული ადგილი ეთმობა კანონის უზენაესობის დამკვიდრების, სოციალური სამართლიანობის, ეკონომიკური კეთილდღეობისა და ხალხის სულიერი განვითარების მიზნებს. გარდა ამისა, ხაზგასმულია წინაპრების მცნებებისადმი ერთგულება ბუნებასთან ჰარმონიაში ცხოვრების, ერთიანობის, მშვიდობისა და ჰარმონიის მიმართ. ეს კონსტრუქციები მომდინარეობს ლეგენდარული ეპოსიდან ,,მანას’’. დიდი მანას დიდებულის შვიდი მცნება მოიცავს:
- ერის ერთიანობა და სოლიდარობა.
- ეთნიკური სოლიდარობა, მეგობრობა, თანამშრომლობა.
- ეროვნული ღირსება, პატრიოტიზმი.
- დაუღალავი შრომითა და ცოდნით კეთილდღეობასა და კეთილდღეობამდე.
- ჰუმანიზმი, კეთილშობილება, შემწყნარებლობა(ტოლერანტობა)
- ბუნებასთან ჰარმონია.
- ყირგიზეთის სახელმწიფოებრიობის გაძლიერება და დაცვა.
კონსტიტუციის პრეამბულაში ჩაწერილი ერთ-ერთი მთავარი მიმართულებაა ყირგიზეთის სახელმწიფოებრიობის განვითარება და განმტკიცება, სახელმწიფო სუვერენიტეტისა და ხალხის ერთიანობის დაცვა. ყირგიზეთის სახელმწიფოებრიობის, როგორც თვალის ჩინის დაცვა ქვეყნის ხელმძღვანელობის, სამთავრობო ორგანოების და მთლიანად ხალხის უპირველესი ამოცანაა.ყირგიზეთის საზოგადოების განვითარების მთავარი მიზანი რჩება თავისუფალი და დამოუკიდებელი, დემოკრატიული სახელმწიფოს მშენებლობა. ყირგიზეთში სიცოცხლე, ჯანმრთელობა, ადამიანის უფლებები და თავისუფლებები უმაღლეს ღირებულებებად არის გამოცხადებული. ყირგიზი ხალხის ენისა და კულტურის განვითარება, განათლება, მეცნიერება და სულიერება ქვეყნის წარმატებული მომავლის გასაღებია. სახელმწიფოს პოლიტიკამ, რა თქმა უნდა, უნდა უზრუნველყოს ეროვნული ჰარმონია, სამოქალაქო და ეთნიკური ურთიერთგაგების გაძლიერება. ეს და სხვა ფასეულობები აღნიშნულია ქვეყნის მთავარი კანონის პრეამბულაში.მიუხედავად კრიტიკული პოლიტიკური ტურბულენტობისა, რომელიც მოხდა 2005, 2010 და 2020 წლებში. ყირგიზეთმა მოახერხა მშვიდობის, ჰარმონიისა და დამოუკიდებლობის შენარჩუნება, ქვეყნის დემოკრატიის გზაზე დაბრუნება და ქვეყნის ავტორიტეტის გაზრდა საერთაშორისო ასპარეზზე.
უახლეს ისტორიაში ყირგიზეთმა განიცადა რადიკალური ტრანსფორმაცია, რომელმაც სერიოზულად შეცვალა ცხოვრების ყველა სფერო. დამოუკიდებლობის მოპოვებას თან ახლდა ძველი იდეოლოგიის ნგრევა და ხედვათა ახალი სისტემის ძიება, რომელიც შექმნის საფუძველს თანამედროვე, დინამიური და წარმატებული საზოგადოებისა და ახალი სამოქალაქო იდენტობის განვითარებისათვის.ყირგიზეთი თავისი ისტორიის მნიშვნელოვან ეტაპზეა, როდესაც პირველად შეიქმნა ქვეყნის, როგორც პოლიტიკურად სტაბილური, ეკონომიკურად ძლიერი და სოციალურად პასუხისმგებელი სახელმწიფოს გრძელვადიანი განვითარების წინაპირობები.
R