"იმის მტკიცება, რომ მე-2 ტურში ერდოღანი გაიმარჯვებს, შეუძლებელია... მიუხედავად ქილიჩდაროღლუს რელიგიური კუთვნილებისა, თურქი ამომრჩევლის ნაწილმა ის მიიღო პოტენციურ პრეზიდენტად" - ექსპერტი

თურქეთში,14 მაისს გამართულ საპრეზიდენტო არჩევნებში 50%-იანი ბარიერი ვერცერთმა კანდიდატმა ვერ გადალახა, რაც იმას ნიშნავს, რომ ქვეყანაში, 28 მაისს, არჩევნების მეორე ტური გაიმართება. HaberTurk-ის ინფორმაციით, წინასწარი მონაცემებით, არჩევნებში მოქმედმა პრეზიდენტმა რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა ხმების 49.39 პროცენტი მიიღო, მისმა მთავარმა კონკურენტმა ოპოზიციური "სახალხო ალიანსიდან“, ქემალ ქილიჩდაროღლუმ კი - 44.97%. არჩევნების საბოლოო შედეგები რამდენიმე დღეში გამოცხადდება.

თურქეთის მედიის თანახმად, საარჩევნო კამპანიის მსვლელობისას, ერდოღანი მუდმივად იმეორებდა, რომ სწორედ ეს არჩევნები გადაწყვეტს თურქეთის ბედს "არა მხოლოდ მომავალი 5 წლის, არამედ ნახევარი საუკუნის განმავლობაში“ და რომ ხალხმა არჩევანი "ორ სრულიად განსხვავებულ მენტალიტეტს, განსხვავებულ მიდგომებს შორის“ უნდა გააკეთოს, რომელთაგან ერთი, პრეზიდენტის თქმით - "დასავლეთის ინსტრუქციებით“ მოქმედებს.

ერდოღანის მთავარ კონკურენტს, "ნაციონალური ალიანსის“ საპრეზიდენტო კანდიდატს, 74 წლის ქემალ ქილიჩდაროღლუს თურქეთში ევოლუციურ ლიდერად მოიხსენიებენ.

სახალხო რესპუბლიკური პარტიის“ ლიდერი, ქემალ ქილიჩდაროღლუ პროფესიით ეკონომისტია. 1990-იან წლებში მუშაობდა თურქეთის ფინანსთა სამინისტროში და კორუფციასთან მებრძოლის იმიჯი დაიმკვიდრა სოციალური დაცვის სამსახურის ხელმძღვანელის პოსტზე მუშაობისას. 2002 წელს ის უკვე პარლამენტის წევრი გახდა.

"სახალხო რესპუბლიკურ პარტიას“ ქილიჩდაროღლუ სათავეში 2010 წელს ჩაუდგა და ძირეული რეფორმები წამოიწყო. მისი პარტია თურქეთის რესპუბლიკის დამფუძნებლის, მუსტაფა ქემალ ათათურქის სეკულარული ფასეულობების მიმდევარია.

ქილიჩდაროღლუს არაერთი პოლიტიკური ბრძოლის გადატანა მოუხდა და რამდენიმეჯერ გახდა ფიზიკური თავდასხმის სამიზნეც, მათ შორის - "ისლამური სახელმწიფოს“ მხრიდან.

თურქეთის არჩევნების შედეგებს ambebi.ge-სთან საერთაშორისო ურთიერთობების სპეციალისტი, GIPA-ს პროფესორი გიორგი კობერიძე აფასებს:

"თურქეთის ხმელთაშუა და ეგეოსის ზღვისპირა ქალაქები, ზოგადად, მხარს უჭერენ ოპოზიციურ კანდიდატს, რაც არახალია, ეს ტენდენცია თურქეთის პოლიტიკაში ადრეც არსებობდა და ახლაც გამეორდა. ამასთანავე, გამოიკვეთა ის ძველი მნიშვნელოვანი ტენდენციაც, რომ ანკარა, სტამბოლი და იზმირი - სამი ყველაზე დიდი ქალაქი კვლავ ოპოზიციური კანდიდატების ბასტიონია. ამის მიზეზი არის ის, რომ დიდ ქალაქებში განვითარებულია საუნივერსიტეტო ცხოვრება, კარგად მუშაობს ფინანსური ინსტიტუციები, მნიშვენელოვანია ასევე ტურისტული სექტორიც, რაც იმას ნიშნავს, რომ ბევრ უცხოელს ხვდებიან. ამას ემატება ისიც, რომ ამ ქალაქებში უფრო მდიდარი ადამიანები ცხოვრობენ და მეტს მოგზაურობენ. რაც ახლა ჩვენ ვიხილეთ, ეს იყო განსაკუთრებით დიდი ოდენობით ხალხის გამოცხადება საარჩევნო ყუთებთან, - რეგისტრირებული ამომრჩევლის 88% გამოცხადდა, რაც ერთ-ერთი ყველაზე დიდი მაჩვენებელია და იმაზე მიანიშნებს, რომ თურქეთში მოსახლეობის საკმაოდ დიდი რაოდენობა ერდოღანის მმართველობით დაიღალა. ასეთი რთული არჩევნები ერდოღანს ამ 20 წლის განმავლობაში არ ჰქონია, მის საარჩევნო ისტორიაში არასდროს ყოფილა ის, რომ მას, პრაქტიკულად, ყველა დიდი ქალაქი წაეგო, გარდა ბურსასი... ეს იმაზეც მიუთითებს, რომ ერდოღანის ამომრჩეველი, ძირითადად, არა ურბანულ, არამედ სასოფლო დასახლებებში, პროვინციებში მაცხოვრებელი მოსახლეობაა, ვისთვისაც ერდოღანის რელიგიური პოლიტიკა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, განსხვავებით, ქილიჩდაროღლუს შეხედულებებისა, რომელიც კარგად გამოკვეთილი სეკულარული ლიდერია და რომელსაც მხარს უჭერენ არა მარტო დიდი ქალაქის მაცხოვრებლები, არამედ ქურთებიც. ამის მიზეზი ის არის, რომ ქურთებს ერდოღანის ხისტი პოლიტიკა არ მოსწონთ. ამ ყველაფერს ერთი საინტერესო ფაქტორიც ემატება - ქილიჩდაროღლუ არ არის თუქრეთში გაბატონებული რელიგიის მიმდევარი (არც სუნიტია, არც - შიიტი), ის ალევია, რომელიც პატარა რელიგიური ჯგუფია, ალევიტების წარმომადგენლები თურქეთში რამდენიმე ათეული ათასია, ანუ ქილიჩდაროღლუ, მიუხედავად მისი რელიგიური კუთვნილებისა, თურქი საზოგადოების მნიშვნელოვანმა ნაწილმა მიიღო პოტენციურ პრეზიდენტად, რადგანაც მათთვის სეკულარიზმი, რომელიც თან მოჰყვება ქილიჩდაროღლუს პოლიტიკურ ცხოვრებას, უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე რელიგიური კუთვნებულობა.“

როგორც პოლიტოლოგი ამბობს, ძნელია იმის პროგნოზირება, რით დასრულდება არჩევნების მეორე ტური, მანამდე კი ერდოღანისა და ქილიჩდაროღლუს პოლიტიკური კურსის განსხვავებულობაზე ამახვილებს ყურადღებას.

"იმის პროგნოზირება, რომ მეორე ტურში ერდოღანი გაიმარჯვებს, ვფიქრობ, შეუძლებელია, რადგანაც არ ვიცით, როგორ იმოქმედებს თურქი მოსახლეობა. მეორეს მხრივ, მნიშვნელოვანია ის, რომ ერდოღანის "სამართლისა და განვითარების პარტიამ“ ახლა დაახლოებით 8%-ით ნაკლები აიღო, ვიდრე წინა არჩევნებზე, ხოლო "სახალხო რესპუბლიკურმა“ პარტიამ 3%-ით მეტი, ვიდრე წინა არჩევნებზე. პრაქტიკულად, შეიცვალა დინამიკა. პრეზიდენტმა სულაც 1%-ით რომ მოიგოს, კითხვა არ უნდა, რომ ის ლეგიტიმური იქნება, მაგრამ ზოგადად, მისი პოზიციები დასუსტებულია და იმდენად, რომ მისი საშინაო და საგარეო პოლიტიკა ასეთი თამამი შეიძლება ვეღარ იყოს, მისკენ ასი თვალი და ყური იქნება მიპყრობილი, ვიდრე ეს აქამდე იყო. თურქეთში საპრეზიდენტო მმართველობაა და ამ წუთას პარლამენტს განსაკუთრებული მნიშვნელობა არ ენიჭება. საქმე იმაშია, რომ მიწისძვრით დაზარალებულმა რაიონებმა ერდოღანს დაუჭირეს მხარი. ჯარი ბუნებრივად ნეიტრალურია და ერდოღანის ზეგავლენების გამო იქ, რა თქმა უნდა, სეკულარების პოზიცია დასუსტდა, მაგრამ არც იმდენად, რომ სეკულარული მხარდაჭერა ჯარიდან გამქრალიყოს...

ამ ორ კანდიდატს შორის ბევრ რამეშია დაპირისპირება - ეკონომიკაში, სოციალურ სფეროში, საგარეო პოლიტიკასა და სხვა. საგარეოში პოლიტიკაში ერდოღანისთვის მნიშვნელოვანია ბალანსის პოლიტიკა, დასავლეთის შეკავება ისე, რომ ამ პროცესში იგი ჩინეთსა და რუსეთს კარს უღებს, მზად არის ირანთან ურთიერთობისთვისაც. ერდოღანს მიაჩნია, რომ დასავლეთის შეკავების პროცესში რუსეთის გამოყენება კარგი იდეაა - ეს არის მთელი მისი კურსი. ასევე, ინფლაციის საკითხია მნიშვნელოვანი, ვინაიდან მათ ეკონომიკურად საერთოდ განსხვავებული პოლიტიკა აქვთ. მაგალითად, ქილიჩდაროღლუს მიაჩნია, რომ მაქსიმალურად უნდა მოიზიდოს ინვესტიციები და დაახლოვდეს დასავლეთთან, რათა დასავლური ფული შემოვიდეს, ხოლო ერდოღანს თვითკმარი ეკონომიკის ჩამოყალიბების სურვილი აქვს, რომელიც ძირითადად თურქეთის წარმოების განვითარებაზე იქნება ორიენტირებული. ეს, პრაქტიკულად, შეუძლებელია და შესაძლებელია პირდაპირ თუ ირიბად ჩინეთზე და რუსეთზე ჩამოკიდებას გულისხმობდეს. მათი საგარეო პოლიტიკაც განსხვავებულია, მაგალითად, ქემალ ქილიჩდაროღლუს ევროკავშირში გაწევრების დიდი ინტერესი აქვს მაშინ, როდესაც ერდოღანს ამაზე გათვლა აღარ აქვს. საბოლოო ჯამში, ალბათ ერთ-ერთი მთავარი წყალგამყოფია სეკულარიზმი - ერდოღანის მხარდამჭერები არიან გამოკვეთილი რელიგიური ჯგუფები, ხოლო სეკულარები ქილიჩდაროღლუს მხარდამჭერები.

ზოგადად, თურქეთი ყველა ძალას თავის სასიკეთოდ იყენებს, ერდოღანის პოლიტიკა რომ ცვალებადია, ჩვენ ვიხილეთ - ის რუსეთთან პერიოდულად თბილ ურთიერთობას ატარებდა, პერიოდულად - უპირისპირდებოდა, ამიტომ ვერ ვიტყვი, რომ ის ვინმეს მოკავშირეა, რაც უარესი შეიძლება იყოს, ვიდრე ვინმეს მოკავშირეობა. თურქეთი არის ერთ-ერთი უმთავრესი წამყვანი ძალა, როგორც უკიდურეს აღმოსავლეთ ევროპაში, ასევე უკიდურეს დასავლეთ აზიაში, შესაბამისად, მისი გეოპოლიტიკური წონა ძალიან დიდია და თუ კი ის იქნება დემოკრატიული, ზეგანვითარებული და პროგრესული, რა თქმა უნდა, პირველ რიგში რეგიონს წაადგება და ნატოშიც აღარ იქნება თურქული ახირებები ერთგვარი აქილევსის ქუსლი.

აქედან გამომდინარე, დარწმუნებული ვარ, რომ დასავლეთი ამ არჩევნებს დიდი ყურადღებით უყურებს, ვინაიდან თურქეთის ყოფნა ნატოში, ევროკავშირის კანდიდატად, ახლო აღმოსავლეთის ერთ-ერთ მთავარ მოთამაშედ ავტოკრატიული რეჟიმის პირობებში, ბევრად უარესი იქნებოდა, ვიდრე დემოკრატიული ხელისუფლების პირობებში. ამ შემთხვევაში ქილიჩდაროღლუ, ცხადია, დასავლეთისთვის უფრო მისაღები კანდიდატია და შეიძლება ჩვენთვისაც უკეთესი იყოს, რადგანაც რეგიონში სტაბილურობა და დემოკრატია საქართველოს ინტერესიც არის. სხვათა შორის, ქილიჩდაროღლუს ერთ-ერთი მთავარი საგარეო პოლიტიკური კურსი, რაც მან გააცხადა, ეს არის მშვიდობა თურქეთის ყველა მეზობელთან".