"საქმე გვაქვს მართულ ქაოსთან, რომლის შემოქმედიც რუსეთია" - ვინ და რატომ აქეზებს ანტისემიტურ განწყობებს ჩრდილოეთ კავკასიაში?
29 ოქტომბერს, საღამოს, თელ-ავივიდან სამგზავრო თვითმფრინავის დაშვების წინ, დაღესტნის დედაქალაქის მაჰაჩყალის, აეროპორტში ასეულობით ადამიანი შეიჭრა. მათ თან ჰქონდათ პალესტინის დროშები და პლაკატები ანტისემიტური ლოზუნგებით და მოითხოვდნენ რეგიონიდან ებრაელების განდევნას. აქციის მონაწილეებმა ასაფრენ-დასაფრენ ბილიკზე შეაღწიეს და თვითმფრინავში შეჭრას შეეცადნენ. მგზავრთა უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად აეროპორტში გაიგზავნა სპეცდანიშნულების რაზმი და ეროვნული გვარდიის დანაყოფები. მოგვიანებით ოფიციალურმა პირებმა განაცხადეს, რომ ვითარება კონტროლს ექვემდებარებოდა და ადგილზე სამართალდამცველები მუშაობდნენ.
გავრცელებული ცნობებით, აქციის მონაწილეები ცდილობდნენ დოკუმენტები შეემოწმებინათ პირებისთვის, რომლებიც აეროპორტს ტოვებდნენ, რათა დაედგინათ, ისინი ისრაელელები იყვნენ თუ არა. გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ებრაელთა ძებნის პროცესში ბრბომ ომონის ავტომანქანაც კი გაჩხრიკა.
ისრაელის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ რუსეთისგან მოითხოვა, დაიცვას ისრაელელები და ებრაელები და დააკავოს ნებისმიერი პირი, ვინც მათ დაემუქრება. რუსული მედიის ცნობით, სამართალდამცავებმა მაჰაჩყალას აეროპორტში შეჭრისა და ანტისემიტური აქციის 60 მონაწილე დააკავეს.
შაბათ-კვირას ანტისემიტური აქციები გაიმართა ჩრდილოეთ კავკასიის სხვა ქალაქებშიც. "ეხო კავკაზა“ იუწყება, რომ ყარაჩაი-ჩერქეზეთის დედაქალაქ ჩერკესკში 28 ოქტომბერს აქციაზე მოითხოვდნენ, რესპუბლიკაში არ შეუშვან ისრაელის მოქალაქეები. 29 ოქტომბრის ღამეს დაღესტანში, ქალაქ დერბენტში, გააპროტესტეს ისრაელიდან ლტოლვილების სასტუმროებში განთავსების არარსებული გეგმა. ყაბარდო-ბალყარეთში, ნალჩიკში, საბურავებს წაუკიდეს ცეცხლი ებრაული კულტურის ცენტრის მშენებარე ობიექტზე. კედელზე დაწერეს ანტისემიტური შინაარსის წარწერები.
დაღესტნის (სადაც დაახლოებით 600-800 ებრაული ოჯახი ცხოვრობს) ოფიციალურმა პირებმა ანტისემიტური განწყობების გაღვივებაში და სიტუაციის დესტაბილიზაციის მცდელობაში უცხოეთიდან, მათ შორის უკრაინიდან მოქმედი "მტრები“ დაადანაშაულეს.
უკრაინის ხელისუფლება დაღესტნის მეთაურის განცხადებებს ჯერჯერობით არ გამოხმაურებია. 29 ოქტომბერს, ღამით, მაჰაჩყალის აეროპორტში ანტისემიტური გამოსვლების დროს, უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ სოციალურ ქსელებში დაწერა, რომ ეს არის რუსეთში სხვა ხალხებისადმი მასობრივად გავრცელებული სიძულვილის კულტურა, რომლის პროპაგანდას ეწევიან სახელმწიფო ტელევიზია, ექსპერტები და ხელისუფლება. ზელენსკის თქმით, "რუსული ანტისემიტიზმი და სხვა ერებისადმი სიძულვილი სისტემური და ღრმად ფესვგადგმულია“.
როგორც GIPA-ს პროფესორი, პოლიტოლოგი გიორგი კობერიძე გვეუბნება, "ჩრდილო კავკასიაში საქმე გვაქვს მართულ ქაოსთან, რომლის შემოქმედიც ცალსახად რუსეთია".
"უკრაინელებისთვის ამის დაბრალება სასაცილოა. უკრაინელებმა თუ მაჰაჩყალას მოსახლეობა აიძულეს ქუჩაში გამოსულიყვნენ და აეროპორტში შევარდნილიყვნენ, მოუწყვია რუსეთში გადატრიალება და ეგაა. ყველაზე რთულ რეგიონებში - ჩეჩნეთში, დაღესტანში, ყარაჩაი-ჩერქეზეთში შეღწევა გამორიცხული ამბავია და უკრაინელებმა თუ ეს მოახერხეს, ჩათვალეთ, რომ ისინი აკონტროლებენ სიტუაციას. ამ პროცესის უკან, რა თქმა უნდა, რუსეთი დგას, რომელიც ღიად უჭერს მხარს "ჰამასს", რამდენიმე დღის წინ მოსკოვში "ჰამასის" დელეგაციაც მიიღეს, ხელიც ჩამოართვეს და აღიარეს, როგორც ლეგიტიმური ძალა.
ეს ყველაფერი, შესაბამისად, ხელს აძლევს და აქეზებს ისედაც რადიკალიზებულ ახალგაზრდებს, რომლებიც საკმაოდ დიდი რაოდენობით არიან ახლა დაღესტანში.
ყველაზე მნიშვნელოვანი მანდ ის არის, რომ ამ ყველაფერს რუსული პროპაგანდა იყენებს და მომავალშიც კიდევ უფრო მეტად გამოიყენებს იმისთვის, რომ იძახოს, აგერ, რამდენად საშიშია ჩრდილოეთ კავკასია და რამდენად მნიშვნელოვანია, ის რუსეთმა აკონტროლოსო. ზოგადად, რუსეთი დიდი ხანია აპელირებს იმაზე, რომ ჩრდილოეთ კავკასიაში მის გარეშე იქნება დიდი ომები, დაპირისპირებების ქარ-ცეცხლი, რომ ისინი ველურები არიან (მათი მისამართით ხშირად ასეთ ტერმინებს ხმარობენ). რუსული პროპაგანდა ძალიან დამამცირებელია ჩრდილოეთ კავკასიელებთან მიმართებით და ასეთი ქმედებები, პრაქტიკულად, რუსეთის ხელისუფლების მხრიდან კიდევ უფრო უსვამს ხაზს იმას - აი, ჩვენ რომ არა, კიდევ უარესი იქნება. ეს შორსმიმავალი გეგმების ერთ-ერთი ბუნებრივი ნაწილია - რუსეთმა ჩრდილოეთ კავკასიაში თავად შეუწყო ხელი ავტოკრატებსა და აგრესიული რეჟიმების განვითარებას. შესაბამისად, ეს ორმხრივი საკითხია, ანუ ეს არის მართული ქაოსი, რომელსაც რუსეთი ხშირად მიმართავს ხოლმე - მართული ქაოსი, მართული დიქტატურა, მართული დაპირისპირება, მართული ეთნიკური შუღლი... ეს ყველაფერი ერთი დიდი ნაწილია ამ ყველაფრისა. მეორეც, რუსეთი ახლა, რეალურად, ღერძია ომებისა, ძალადობისა და ავტოკრატიებისა და, შესაბამისად ეს ანტისემიტური გამოხტომებიც ამ ღერძის ერთ-ერთი ბუნებრივი ნაწილია.
თავისი პოლიტიკა რუსეთს აუცილებლად შეუბრუნდება, ასეთი ანტისემიტიზმი და აგრესიული დამოკიდებულება ებრაელებისადმი და ებრაული წარმოშობის ხალხისადმი რუსეთს პირდაპირ დაარტყამს. ისრაელი დიდი ხნის განმავლობაში თავს იკავებდა რუსეთთან ურთიერთობის გაფუჭებისგან და ახლა, წესით, უფრო ნათლად უნდა გამოჩნდეს, ვინ არის რუსეთი და როგორია ზოგადად მისი ისრაელისადმი დამოკიდებულება. მეორე მხრივ, რუსეთში დიდი რაოდენობით ებრაელი ცხოვრობს - საკმაოდ შეძლებულები, გავლენიანები და არც ისინი არიან ბრმები, ისინიც დაინახავენ რა სიტუაციაა რუსეთის ფედერაციაში. ეს პროცესი სამხრეთ კავკასიაში ნაკლებსავარაუდოა გადმოვიდეს, ვინაიდან, მაგალითად, საქართველოს ახლო აღმოსავლეთთან მიმართებით ძალიან დაბალანსებული პოლიტიკა აქვს, მეტიც, ებრაელებისადმი განწყობა საქართველოში ძალიან პოზიტიურია. შეგვიძლია ვთქვათ, რომ საქართველო უფრო მეტად პროებრაული განწყობისაა, ვიდრე ბევრი სხვა ევროპული სახელმწიფო. საქართველოში ამ მხრივ ცოტაა ეთნიკურად არაბი მოსახლეობა, რომელიც პროპალესტინურად იქნებოდა განწყობილი“.
უშვებს თუ არა ისლამური ტერორისტური ორგანიზაციების მხრიდან ჯიჰადის ("საღვთო ომი“, ომი სარწმუნოებისთვის) გამოცხადებას ერთიანი ისლამური სამყაროსთვის და როგორ შეიძლება გადაიჭრას ახლო აღმოსავლეთში მიმდინარე კონფლიქტი, ამ კითხვებზე პოლიტოლოგი პასუხობს:
"ჰამასს" ისედაც გამოცხადებული აქვს ჯიჰადი. ჯიჰადი შეიძლება გამოაცხადოს 1-2-3-მა სხვადასხვა რელიგიურმა ლიდერმა, მაგრამ ერთიანი ლიდერი, ლეგიტიმური ხალიფას ინსტიტუცია ისლამში აღარ არსებობს. ზუსტად 10 წლის წინ გაუქმდა ხალიფატი თურქეთში, ამიტომ ერთიანი ისლამური სამყაროსთვის ჯიჰადს ფიზიკურად ვერავინ გამოაცხადებს. რაც შეეხება დაპირისპირებას, ამან შეიძლება კიდევ უფრო მოიმატოს ევროპაში, არსებობს ამის ალბათობა, მაგრამ ევროპელები ამ ყველაფერს ორგანიზებულად და ფრთხილად უყურებენ, ისინი ელოდებიან პროცესების შესაძლო გართულებას და ამისთვის მზად არიან.
ღაზას რაც შეეხება, "ჰამასი" შეიძლება განადგურდეს, მაგრამ იდეის განადგურება ძალიან გაჭირდება, საბოლოო მშვიდობისთვის აუცილებელია შეიქმნას ორი სახელმწიფო. ესაა ყველაზე მარტივი გამოსავალი, ოღონდ, "ჰამასის" განადგურების შემდეგ, იმიტომ, რომ მას ღიად აქვს გამოცხადებული, რომ ის ისრაელს არ აღიარებს. შესაბამისად, თუკი "ჰამასი" განადგურდება, შეიძლება შემდეგი საფეხური იყოს ის ლოგიკა, რომ პალესტინის განმათავისუფლებელმა ორგანიზაციამ (რომელიც ხელისუფლებაშია, რამალაში ზის და ოფიციალურად აღიარებულია, როგორც ადმინისტრაციული და ეთნიკური ხელისუფლება) აბასის მეთაურობით ჩაიბაროს ძალაუფლება ღაზაში და დაიწყოს რეალური სამშვიდობო მოლაპარაკების ეტაპი, რომელიც ორი სახელმწიფოს შექმნით დასრულდება. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ეს თუ ასე არ მოხდა, ომი არასდროს დასრულდება“.