"ჩემი ცხოვრება ისე აეწყო, რომ გაცდენილი დღეები, წლები არ მქონია. საერთოდ, საეჭვოა ასეთი რამ არსებობდეს, თუკი ადამიანი ნამდვილად ცხოვრობს" - თამაზ ჭილაძის გახსენება

2024 წლის 5 მარტს ჩემი ძვირფასი, მონატრებული და დაუვიწყარი ბატონი თამაზ ჭილაძის დაბადების დღე - კლასიკოსი მწერლის, პუბლიცისტისა და დრამატურგის, ყოველმხრივ დიდი ადამიანის - კაცობით, დაძმობით, სამშობლოს სიყვარულით, მეგობრობით, სისათუთით, სიყვარულით, ნიჭიერებით... თამაზ ჭილაძეობით! დღეს თამაზ ჭილაძეს 93 წელი შეუსრულდებოდა. იგი 2018 წლის 28 სექტემბერს 87 წლის ასაკში გარდაიცვალა.

5 მარტს მზე იყო და სითბო, ზუსტად ისეთი ამინდი, ბატონ თამაზს რომ უყვარდა.

• მარტელი მეგობრები

თამაზ ჭილაძეს 2010 წელს "პალიტრა მედიის“ პროექტმა - "ქართული პროზის საგანძურმა“ შემახვედრა. ქართველი მწერლების მრავალტომეულში მისი ნაწარმოების გამოცემა გვინდოდა და ბატონი თამაზი სწორედ მე უნდა დამეყოლიებინა. მწერლის დათანხმება არცთუ ადვილი აღმოჩნდა. ლამის, კვირაში ერთხელ ვურეკავდი მოწიწებით და ჩვენს პროექტში მისი მონაწილეობის აუცილებლობაზე ვესაუბრებოდი. საბოლოოდ, ყველაფერი კარგად დასრულდა, ჩემს ცხოვრებაში კი ახალი ეტაპი დაიწყო...

მასთან ხანგრძლივ სატელეფონო საუბრებს, სტუმრობასა და ინტერვიუებს უკვალოდ არ ჩაუვლია. მხოლოდ ჟურნალისტ-რესპონდენტი კი აღარ ვიყავით, მან მეგობარი მიწოდა და უკვე - "მარტელებად“ ვიქეცით: იგი - 5 მარტს დაბადებული და მე - 4 მარტს. თავად მახსენებდა ხოლმე, ჩვენ ხომ მეგობრები ვართ და ხომ შეიძლება, "შენობით“ ვისაუბროთო. მე როგორ გავბედავდი ასე გათავხედებას, მას კი უდიდესი სიხარულით ვუდასტურებდი, რომ შეიძლებოდა კი არა, აუცილებლად ასე უნდა მოემართა...

მახსოვს, ერთხელ, ჩვენი მეგობრობის გარიჟრაჟზე ჩავეკითხე: მარტში დაბადებულ ადამიანებს ცვალებადი ბუნება აქვთ, ხანდახან გიჟურიც, ინტუიციითაც გამოირჩევიან, გაბუტვაც სჩვევიათ და გულისხმიერები და ყურადღებიანებიც არიან, მეოცნებენიც, როგორია "თქვენი მარტის“ ბუნება-მეთქი? გაოცებულმა შემომხედა და სიცილით მიპასუხა, - ანუ, თქვენი სიტყვით, მარტში დაბადებულ ადამიანს ყველა ის თვისება ჰქონია თანდაყოლილი, რაც, საერთოდ, ახასიათებს ადამიანს. არ ვიცი, სხვა დროს დაბადებულ ადამიანებს რა თვისებები დავუტოვეთ, მაგრამ, სხვა რა დამრჩენია, მადლობა უნდა ვუთხრა ღმერთს, მაინც და მაინც მარტში რომ გამაჩინაო...

ბევრჯერ უთქვამს, - რა კარგი ტანდემი გამოგვივიდა, ერთმანეთის რა კარგად გვესმისო. ბატონმა თამაზმა იცოდა, რომ მისი თითოეული საქებარი და თბილი სიტყვა მაბედნიერებდა და სტიმულს მაძლევდა, ამიტომაც არასდროს იშურებდა ჩემთვის... და ჩვენი მეგობრობაც წლიდან წლამდე მყარდებოდა, მასთან ერთად კი, მანათლებდა, მამდიდრებდა და სამყაროს საუკეთესო კუთხე-კუნჭულებს მიჩვენებდა... ამ ტანდემის მუდმივი თანამგზავრი იყო ბატონი თამაზის უსათნოესი უმცროსი და, ძმების მიერ "დედის მაგიერად“ წოდებული ქალბატონი თინა. სამწუხაროდ, ჩვენი უძვირფასესი ქალბატონი თინა 2023 წლის 15 ოქტომბერს გარდაიცვალა. მახსოვს, მის გამოსამშვიდობებელ სუფრაზე შესანიშნავად აღნიშნა ზვიად კვარაცხელიამ - თამაზ და ოთარ ჭილაძეები დღემდე სწორედ თინა ჭილაძემ შემოგვინახაო. იმდენად განუყოფელები იყვნენ, ღრმად მწამს, რომ დღეს დაც უკვე ძმებთან ერთად არის, კვლავ ერთ ოჯახად... მარადიულ სამყოფელში.

ბატონ ოთარ ჭილაძეს მხოლოდ მისი შემოქმედებით ვიცნობდი, პირადად კი არასდროს შევხვედრივარ, მაგრამ ბატონი თამაზი და ქალბატონი თინა უერთმანეთოდ ვერაფრით წარმომედგინა. ამ ორ შესანიშნავ ადამიანთან, თბილისური საღამოების გარდა, მაკავშირებს უდიდესი ზუგდიდ-ანაკლიური მოგონება, რასაც ამქვეყნად ვერაფერი გაახუნებს, ვერ წაშლის...

• იუბილარი

2016 წელს ზუგდიდში არასამთავრობო ორგანიზაცია "არტ-უნივერსალის“ დამფუძნებელმა ხატია ჯანაშიამ ბატონ თამაზს 85 წლის საიუბილეოდ საუცხოო დღესასწაული მოუწყო, შესანიშნავი საღამოთი და ქალბატონ თინასთან ერთად ანაკლიაში ერთკვირიანი დასვენებით. ამ მოგზაურობაზე ბატონი თამაზის დაყოლიება ძალიან გაგვიჭირდა, მაგრამ 30 წლის უნახავი ზუგდიდის ხათრით მაინც დაგვყაბულდა. ეს იყო დაუვიწყარი ერთი კვირა.

ხატიამ საიუბილეოდ რეჟისორი რობერტ სტურუაც და კომპოზიტორი გია ყანჩელიც მიიწვია ზუგდიდში და თამაზ ჭილაძის პატივისცემითა და სიყვარულით ისინიც დათანხმდნენ, თუმცა ბოლო მომენტში ჯანმრთელობის გამო ბატონი გია ვეღარ წამოვიდა, ბატონმა რობერტმა კი მხარი მოიტეხა, მაგრამ აშკარად თავი გადადო, რუსთაველის თეატრის დირექტორთან, ბატონ გია თევზაძესთან ერთად გადაწყვიტა წამოსვლა და ბატონი თამაზის პიესის მიხედვით დადგმული სპექტაკლის - "ნადირობის სეზონის“ ზუგდიდის სცენაზე წარმოდგენასაც დათანხმდა. გამგზავრებამდე ბატონმა თამაზმა მთხოვა, თინა (ქალბატონი თინა ჭილაძე - თამაზ და ოთარ ჭილაძეების ერთადერთი და უერთგულესი და - ავტ.) მძღოლთან ერთად მანქანით წამოვა, ფეხების ტკივილის გამო, მატარებელში ვერ ავა, მე კი მანქანით ასეთ შორ მანძილზე მგზავრობა გამიჭირდება. თინა მარტოს არ მიშვებს, იქნებ შენც ჩემთან ერთად, ჩქაროსნული მატარებლით წამოხვიდეო. ასეთ ბედნიერებაზე უარს როგორ ვიტყოდი... ალბათ, წარმოიდგენთ, როგორ ვემზადებოდი ამ მოგზაურობისთვის და რა კოშკებს ვაგებდი, გზად რამდენ ამბავს მომიყვება და ჩავიწერ-მეთქი, მაგრამ... ბატონ თამაზს სადგურზე უნდა შევხვედროდი და ტაქსით გავვარდი, გმირთა მოედანზე კი ისეთი საცობი დამხვდა, მისი გარღვევა წარმოუდგენელი იყო. მხოლოდ მაშინ გამახსენდა საცობის მიზეზი - რობი უილიამსის კონცერტი. ბატონი თამაზი უკვე სადგურზე იყო, ვაგონში, მე კი მისწრების შანსიც აღარ მქონდა. თანაც, მატარებელი გორამდე არ გაჩერდებოდა. წარმოვიდგინე, როგორ ნერვიულობდა და ტაქსის მძღოლ მიშას შევევედრე, გორში წამიყვანეთ-მეთქი. ლამის ვიფრინეთ და მატარებელს ერთი წუთით მივასწარით ბაქანზე. მატარებლის ვაგონიდან ბედნიერი ბატონი თამაზი მიქნევდა ხელს და პატარა ბავშვივით ხარობდა. საოცარი ადამიანი იყო, ხვდებოდა, რომ მეც ძალიან ვინერვიულე, თან მრცხვენოდა კიდეც და ერთი საყვედურიც არ დასცდენია... მე კი, ჩემი დაბნეულობა რომ დამეფარა, დავსხედით თუ არა ვაგონში, სამახსოვრო სელფის გადაღება ვთხოვე. ისეთი ბედნიერი იყო, რომ მივუსწარი, უყოყმანოდ დამთანხმდა, თუმცა... გარკვეული გზის გავლის შემდეგ მითხრა, რაღაც ეს მატარებელი დიდად არ მომწონს, მეგონა, უკეთესი იქნებოდა, მოდი, თინას დავურეკოთ და ზესტაფონში მასთან, მანქანაში გადავსხდეთო... ასე, დელიკატურად იცოდა თქმა, სხვა დროსაც შემიმჩნევია... დელიკატურიც იყო და - რაინდიც, მუდამ გამორჩეულად გალანტური. გააგრძელეთ კითხვა