"დედამიწა დაკარგავს ჟანგბადით მდიდარ ატმოსფეროს და სიცოცხლისთვის უვარგისი გახდება" - მეცნიერების შემაშფოთებელი დასკვნა ატმოსფეროს შესწავლის შემდეგ
დედამიწა დაახლოებით 1 მილიარდ წელიწადში დაკარგავს ჟანგბადით მდიდარ ატმოსფეროს - სწორედ ასეთი შეფასება გააკეთეს მეცნიერებმა, რომლებმაც ჩვენი პლანეტის ატმოსფეროს ევოლუციის მოდელირება შეძლეს. მეცნიერებმა შექმნეს კომპიუტერული პროგრამა, რომელიც მათ დაეხმარა წარმოედგინათ და შეესწავლათ, როგორ იცვლებოდა დედამიწის ატმოსფერო დროთა განმავლობაში, - წერს BBC Sky at Night.
- Nature Geoscience-ში გამოქვეყნებული კვლევის თანახმად, ჟანგბადის დაკარგვა ყველაზე სავარაუდო მიზეზია იმისა, რომ დედამიწა სიცოცხლისთვის უვარგისი გახდება. ასეთ დასკვნამდე მივიდნენ კაზუმი ოზაკი (ტოჰოს უნივერსიტეტი) და კრისტოფერ რაინჰარდი (ჯორჯიის ტექნოლოგიური ინსტიტუტი).
"მრავალი წლის განმავლობაში დედამიწის ბიოსფეროს სიცოცხლის ხანგრძლივობა განიხილებოდა მზის სტაბილური სიკაშკაშის ზრდისა და გლობალური კარბონატულ-სილიკატური გეოქიმიური ციკლის შესახებ სამეცნიერო ცოდნის საფუძველზე. ამ თეორიული საფუძვლის ერთ-ერთი შედეგია ატმოსფეროში CO₂-ის დონის მუდმივი შემცირება და გლობალური დათბობა გეოლოგიური დროის მასშტაბით“, - ამბობს ოზაკი.
- მეცნიერები აღნიშნავენ, რომ დედამიწის ბიოსფერო 2 მილიარდ წელიწადში გაქრება გადახურებისა და ფოტოსინთეზისთვის CO₂-ის დეფიციტის კომბინაციის გამო. ეს საყოველთაოდ ცნობილი ფაქტია.
"თუ ეს მართალია, შეიძლება ველოდოთ, რომ ატმოსფეროში ჟანგბადის დონე ასევე შემცირდება შორეულ მომავალში. თუმცა, გაურკვეველი რჩება, როდის ზუსტად და როგორ მოხდება ეს“, - აღნიშნავენ მკვლევრები.
კვლევამ აჩვენა, რომ დაახლოებით მილიარდი წლის შემდეგ დაიწყება ატმოსფეროს „სწრაფი დეოქსიგენაცია“ და დედამიწა გახდება ისეთი, როგორიც 2,5 მილიარდ წელზე მეტი ხნის წინ იყო.
"დიდი დეოქსიგენაციის შემდეგ ატმოსფეროს ახასიათებს მეთანის მომატებული შემცველობა, CO₂-ის დაბალი დონე და ოზონის შრის არარსებობა. დედამიწის სისტემა, სავარაუდოდ, ანაერობული სიცოცხლის ფორმების სამყარო იქნება, რაც ნიშნავს, რომ მომავალში, როდესაც ატმოსფეროში ჟანგბადი თითქმის აღარ იქნება, დედამიწაზე შესაძლოა მხოლოდ ისეთი ცოცხალი ორგანიზმები შემორჩნენ, რომლებსაც ჟანგბადი არ სჭირდებათ“, - ამბობს ოზაკი.
კვლევას ასევე აქვს მნიშვნელობა ასტრონომიისთვის. რამდენადაც ჟანგბადი არის მთავარი „ბიოხელწერა“, რომელსაც მეცნიერები ეგზოპლანეტებზე სიცოცხლის საძიებლად იყენებენ, ავტორები ხაზს უსვამენ: ჟანგბადით მდიდარი ატმოსფერო პლანეტის ისტორიაში დროებითი ფაზაა.
დედამიწას ისეთი ატმოსფერო, როგორიც ახლა გვაქვს (ჟანგბადით მდიდარი, რაც სიცოცხლისთვის ხელსაყრელია), ექნება თავისი მთლიანი არსებობის დროის მხოლოდ 20-დან 30 პროცენტამდე.
დანარჩენ დროს, ანუ უმეტეს პერიოდში, დედამიწის ატმოსფერო სულ სხვაგვარი იქნებოდა - ან ჟანგბადის ძალიან დაბალი შემცველობით (როგორც ადრე იყო), ან საერთოდ ჟანგბადის გარეშე (როგორც მომავალში ვარაუდობენ).