სად ქრებიან ფუტკრები და კრაზანები ზამთარში: მეცნიერებმა საინტერესო ფენომენი აღმოაჩინეს
ფუტკრებსა და კრაზანებს ეკოსისტემაში უმნიშვნელოვანესი ფუნქცია აკისრიათ - ისინი არა მხოლოდ მცენარეების დამტვერვას უწყობენ ხელს, არამედ ბაღის მავნებლებისგან დაცვაშიც გვეხმარებიან. თუმცა, ცივი დღეების დადგომასთან ერთად, მწერები თვალთახედვიდან ქრებიან. გამოცემა Southernliving დაინტერესდა, სად ატარებენ ისინი სუსხიან ზამთარს.
ჩრდილოეთ კაროლინის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დოქტორისა და ასოცირებული პროფესორის, კრის გეიზის განმარტებით, მწერების გადარჩენის სტრატეგია მათ სახეობასა და სოციალურ სტრუქტურაზეა დამოკიდებული. ზოგიერთი მათგანი ზამთარს კოლონიებში ატარებს, ზოგი კი - მარტოხელა ცხოვრებას ამჯობინებს.
ზოგადად, ეს მწერები ორ დიდ კატეგორიად იყოფა:
- სოციალური მწერები: ფუტკრები, ნესტრიანი ფუტკარი, ჩვეულებრივი კრაზანები და კრაზანა-ხორბლები. ისინი დედოფლის გარშემო ერთიანდებიან.
- მარტოხელა მწერები: დურგალი ფუტკრები, მეკედლე ფუტკრები და მიწის კრაზანები.
როგორ უმკლავდებიან ფუტკრები სიცივეს?
სოციალური სტრუქტურის მქონე სახეობებში, როგორც წესი, პირველი ძლიერი ყინვების შემდეგ მთელი კოლონია იღუპება. ცოცხალი რჩება მხოლოდ ახლად განაყოფიერებული დედოფალი, რომელიც თბილ თავშესაფარს პოულობს და გაზაფხულამდე იქ რჩება. გამოზამთრებული დედოფალი გაზაფხულზე ახალ კოლონიას ნულიდან აფუძნებს.
-
განსხვავებული სტრატეგია აქვთ თაფლის ფუტკრებს.
ისინი დედოფლის გარშემო მჭიდროდ ჯგუფდებიან და კუნთების ვიბრაციით სითბოს გამოიმუშავებენ. საინტერესოა ისიც, რომ ფუტკრები მუდმივად ენაცვლებიან ერთმანეთს: გარე ფენიდან შუაგულში გადადიან, რათა არცერთი მათგანი არ გაიყინოს.
რაც შეეხება მარტოხელა ფუტკრებს, ისინი ზამთარს ლარვის ან ზრდასრული ინდივიდის სტადიაში, ხის ღრუებში ან მიწისქვეშა ხვრელებში ატარებენ.
-
კრაზანების ზამთარი და კლიმატური ცვლილებები
კრაზანების სასიცოცხლო ციკლი ფუტკრებისას ჰგავს. სოციალური კრაზანები სიცივის დადგომისთანავე იღუპებიან, ხოლო განაყოფიერებული დედოფალი ხეების ქერქის ქვეშ, მორებში ან სხვენზე იზამთრებს.
თუმცა, მეცნიერები ბოლო დროს უჩვეულო მოვლენას აკვირდებიან. კლემსონის უნივერსიტეტის ენტომოლოგი, ერიკ ბენსონი აღნიშნავს, რომ ზოგიერთი სახეობის კრაზანამ მრავალწლიანი კოლონიების შექმნა დაიწყო. ზოგიერთ ასეთ ბუდეში 250 ათასამდე მუშა კრაზანა და 100-ზე მეტი დედოფალიც კი გვხვდება, რაც კლიმატის ცვლილების პირდაპირი შედეგია.
როგორ დავეხმაროთ სასარგებლო მწერებს?
იმისათვის, რომ ხელი შევუწყოთ ბაღის ეკოსისტემის შენარჩუნებას, სპეციალისტები რამდენიმე რჩევას გვაძლევენ:
- ნუ გადაასუფთავებთ ეზოს ბოლომდე: ჩამოცვენილი ფოთლები საუკეთესო თბოიზოლაციაა იმ მწერებისთვის, რომლებიც მიწისქვეშ იზამთრებენ.
- დაიცავით სიმშვიდე გაზაფხულამდე: ნუ იჩქარებთ ბაღის გენერალურ დასუფთავებას გაზაფხულის პირველივე დღეებში, რათა მწერებს გამოღვიძებისა და თავშესაფრიდან უსაფრთხოდ გამოსვლის საშუალება მისცეთ.
მეცნიერები ხაზს უსვამენ, რომ კლიმატური ცვლილებები მწერების ბუნებრივ რიტმს არღვევს. მაგალითად, ჩერნობილის სიახლოვეს დაკვირვებებმა აჩვენა, რომ ჭიამაიებიც კი იძულებულნი არიან, უფრო საგულდაგულოდ ეძებონ თავშესაფარი, რადგან ტემპერატურული მერყეობა მათ გადარჩენას საფრთხეს უქმნის.