უც­ნა­უ­რი სა­ხე­ლე­ბის მქო­ნე სოფ­ლე­ბი

სა­ქარ­თვე­ლო­ში ლა­მის თი­თო­ე­უ­ლი სოფ­ლის სა­ხე­ლი კონ­კრე­ტულ შემ­თხვე­ვას­თან, ლე­გენ­დას­თან ან თქმუ­ლე­ბას­თან არის და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი. ზო­გი­ერ­თი მათ­გა­ნის სა­ხელ­წო­დე­ბა უც­ნა­უ­რად და სა­სა­ცი­ლოდ ჟღერს. თუმ­ცა ეს მხო­ლოდ მა­ნამ­დე გვეჩ­ვე­ნე­ბა, სა­ნამ სოფ­ლის­თვის სა­ხე­ლის დარ­ქმე­ვის ის­ტო­რი­ას გა­ვეც­ნო­ბით. გთა­ვა­ზობთ იმ სოფ­ლე­ბის ათე­ულს, რო­მელ­თა სა­ხელ­წო­დე­ბაც ჩვენ­ში ღი­მილს იწ­ვევს.

1. ბზუბ­ზუ

აჭა­რა­ში, ქე­დის რა­ი­ონ­ში, ორი ბზუბ­ზუ ყო­ფი­ლა - ზე­და და ქვე­და. ზე­და ბზუბ­ზუს ქე­დის­გან 15 კმ აშო­რებს, ქვე­დას კი - 12 კმ. ქვე­და ბზუბ­ზუ ზღვის დო­ნი­დან 300 მ სი­მაღ­ლე­ზე­ა, ზე­და კი 320 მ.

2. მა­ნი­ა­კე­თი

მა­ნი­ა­კე­თიც აჭა­რა­ში, ხუ­ლოს რა­ი­ონ­ში მდე­ბა­რე­ობს. აჭა­რის მთი­ა­ნი სო­ფე­ლი მე­ტად უც­ნა­უ­რი სა­ხე­ლით, ზღვის დო­ნი­დან 1160 მეტ­რზე­ა. თუ რა­ტომ ჰქვია სო­ფელს მა­ნი­ა­კე­თი, უც­ნო­ბი­ა.

3. დამ­პა­ლე­თი

გო­რის რა­ი­ო­ნის სო­ფე­ლი დამ­პა­ლე­თი ოკუ­პი­რე­ბუ­ლი ცხინ­ვა­ლი­დან 10 კმ-ში მდე­ბა­რე­ობს. სო­ფელი 1991 წლამ­დე ცხინ­ვა­ლის რა­ი­ონს ეკუთ­ვნო­და.

4. ძუყ­ნუ­რი

სო­ფე­ლი ძუყ­ნუ­რი ოკ­რი­ბა­ში, ტყი­ბუ­ლის რა­ი­ონ­ში, ზღვის დო­ნი­დან 420 მეტ­რზე მდე­ბა­რე­ობს. ძუყ­ნუ­რი არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი ბუ­ნე­ბი­თაა გა­მორ­ჩე­უ­ლი.

5. გვე­სო

ერ­თ-ერ­თი უძ­ვე­ლე­სი სო­ფე­ლი გვე­სო ცა­გე­რის რა­ი­ონს ეკუთ­ვნის და ზღვის დო­ნი­დან 560 მეტ­რზე მდე­ბა­რე­ობს. გვე­სო­ში ად­რინ­დე­ლი ფე­ო­და­ლუ­რი ხა­ნის ცი­ხი­სა და სამ­ნა­ვი­ა­ნი ბა­ზი­ლი­კის ნან­გრევე­ბია შე­მორ­ჩე­ნი­ლი.

6. სა­სი­რე­თი

სო­ფე­ლი სა­სი­რე­თი კას­პის რა­ი­ონს ეკუთ­ვნის. ის ან­ტი­კუ­რი ხა­ნის სო­ფე­ლია და მდი­ნა­რე­ე­ბის, თეძ­მი­სა და მტკვრის შე­სარ­თავ­თან მდე­ბა­რე­ობს. სა­ვა­რა­უ­დოდ, სოფ­ლის სა­ხელი ჩი­ტის ძველ­ქარ­თუ­ლი სა­ხელ­წო­დე­ბი­დან - სი­რი­დან წარ­მო­იშ­ვა. გად­მო­ცე­მის თა­ნახ­მად, სოფ­ლის ჭა­ლებ­ში უამ­რა­ვი სა­ხე­ო­ბის ფრინ­ვე­ლი ბი­ნად­რობ­და. სო­ფელს სა­სი­რე­თი "სი­რის"(ჩი­ტის) შე­მო­სე­ვის შემ­დეგ და­არ­ქვეს.

7. შიბ­ლი­ა­ნი

სო­ფე­ლი შიბ­ლი­ა­ნი კა­ხეთ­ში, ზღვის დო­ნი­დან 660 მეტ­რზე მდე­ბა­რე­ობს. სოფ­ლის ერ­თა­დერ­თი სიმ­დიდ­რე ტყე­ა. ად­რე სო­ფ­ლის მო­სახ­ლე­ო­ბა ტყის მახ­ლობ­ლად სახ­ლობ­და და ტყ­ის ხი­ლით იკ­ვე­ბე­ბო­და. თქმუ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით, ტყე­ში მრა­ვ­ლად იყო შინ­დი და ბა­ლი, შე­საძ­ლო­ა, სო­ფელს სა­ხე­ლი შინ­დ-ბა­ლი­დან შე­ერ­ქვა - მას ად­რე შინ­დბლი­ანს ეძახ­დნენ, დრო­თა გან­მავ­ლო­ბა­ში კი შიბ­ლი­ა­ნი უწო­დეს. სულ­ხან­-სა­ბას ლექ­სი­კონ­ში შიმ­ლი­ა­ნი ნორჩ ტყეს ნიშ­ნავს. ერ­თ-ერთ ვერ­სი­ით, შე­საძ­ლო­ა, სოფ­ლის სა­ხე­ლიც აქე­დან იყოს წარ­მომ­დგა­რი. შიბ­ლი­ა­ნი ერ­თ-ერ­თი უძვე­ლე­სი სო­ფე­ლი­ა, ისტორიულ წყაროებში ის მე-6 სა­უ­კუ­ნიდან მოიხსენიება.

8. გოჭ­კა­დი­ლი ანუ გა­ჭე­დი­ლი

სო­ფე­ლი გოჭ­კა­დი­ლი მარ­ტვი­ლის რა­ი­ონ­ში მდე­ბა­რე­ობს. `გოჭ­კა­დი­ლი~ გა­ჭე­დილს ნიშ­ნავს. გად­მო­ცე­მის თა­ნახ­მად, XVII სა­უ­კუ­ნის და­სას­რულს, სა­მეგ­რე­ლოს მთა­ვარს ბერ­ძე­ნი ოს­ტა­ტე­ბის­თვის მდი­ნა­რე აბა­შის ყვე­ლა­ზე ვიწ­რო ხე­ო­ბა­ში ის­რის წვე­რის მოყ­ვა­ნი­ლო­ბის თა­ღო­ვა­ნი ხი­დის აშე­ნე­ბა და­უ­ვა­ლე­ბი­ა. ნა­გე­ბო­ბამ ორი სტრა­ტე­გი­უ­ლი მნიშ­ვნე­ლო­ბის ნა­პი­რი შე­ა­ერ­თა. გად­მო­ცე­მის მი­ხედ­ვით, ხი­დის აგე­ბით ხე­ო­ბა გა­ჭე­დეს. სოფ­ლის სა­ხე­ლი გოჭ­კა­დი­ლი, ანუ გა­ჭე­დი­ლი, სწო­რედ აქე­დან მომ­დი­ნა­რე­ობს.

9. ვე­რო­ნა

სო­ფე­ლი ვე­რო­ნა კა­ხეთ­ში მდე­ბა­რე­ობს. სო­ფელს თავ­და­პირ­ვე­ლად "ვე­რე­ნი" რქმე­ვი­ა, ზე­პირ­სიტყ­ვი­ე­რე­ბა­ში სა­ხელ­წო­დე­ბა ვე­რო­ნად ქცე­უ­ლა. თქმუ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით, ხევ­სურ ვაჟ­სა და ფშა­ველ ქალს ერ­თმა­ნე­თი შეჰ­ყვა­რე­ბი­ათ. ქა­ლი შეძ­ლე­ბუ­ლი ოჯა­ხი­დან ყო­ფი­ლა. ოჯა­ხებს შო­რის წარ­სულ­ში მომ­ხდა­რი წყე­ნა შეყ­ვა­რე­ბუ­ლებს და­ო­ჯა­ხე­ბა­ში ხელს უშ­ლი­და, ამი­ტომ ქა­ლის მა­მას შვი­ლის მო­ნაზ­ვნად აღ­კვე­ცა გა­ნუზ­რა­ხავს, მაგ­რამ საქ­მროს ქა­ლი გა­უ­ტა­ცია და ჯვა­რიც მა­ლუ­ლად და­უ­წე­რი­ათ. ახალ­გაზ­რდე­ბი ვე­რე­ნის ნა­სახ­ლარ­ზე და­სახ­ლე­ბუ­ლან. ვე­რო­ნა ხევ­სუ­რე­ბის სო­ფე­ლი­ა.

10. მათხ­ო­ჯი

ი­მე­რეთ­ში მდე­ბა­რე სო­ფელ მათხ­ო­ჯის შე­სა­ხებ ერ­თი უც­ნა­უ­რი ის­ტო­რია არ­სე­ბობს. სოფ­ელ­ში მცხოვ­რებ მა­თეს ჰყო­ლია ცხე­ნი, სა­ხე­ლად ხო­ჯი. ერთ დღეს ხო­ჯი და­ი­კარ­გა. მთე­ლი დღის ძებ­ნის შემ­დეგ ცხე­ნი იპო­ვეს და პატ­რონს და­უ­ძა­ხეს: მა­თე, ხო­ჯი აქა­ა­ო. ასე და­ერ­ქვა სო­ფელს მათხ­ო­ჯი.

მა­რი მგე­ლა­ძე

ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"

(გამოდის ოთხშაბათობით)