რა­ტომ არ უყ­ვარს პო­ე­ზია ლე­ვან ვეფ­ხვა­ძეს

ჩვე­ნი რუბ­რი­კის სტუ­მა­რია "ქრის­ტი­ან­-დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი მოძ­რა­ო­ბის" გე­ნე­რა­ლუ­რი მდი­ვა­ნი ლე­ვან ვეფ­ხვა­ძე. მან ისიც გაგ­ვიმ­ხი­ლა, რომ წიგ­ნებს ჯერ კი­დევ ბა­ღის ასა­კი­დან და­უ­მე­გობ­რდა.

- წიგ­ნებს ბა­ღის ასა­კი­დან­ვე და­ვუ­მე­გობ­რდი და ეს მა­მა­ჩე­მის დამ­სა­ხუ­რე­ბა­ა. კითხ­ვაც კი არ ვი­ცო­დი, მაგ­რამ მი­სი წყა­ლო­ბით ად­რე­უ­ლი ასა­კი­დან გა­ვე­ცა­ნი ჟი­ულ ვერ­ნის, მარკ ტვე­ნი­სა და ო, ჰენ­რის მოთხ­რო­ბებს. მა­მა­ჩემს ასე­თი ტრა­დი­ცია ჰქონ­და: სა­ღა­მოს, და­ძი­ნე­ბამ­დე ყო­ველ­თვის გვი­კითხ­ავ­და სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ლი­ტე­რა­ტუ­რას, რა­მაც ჩემ­ში წიგ­ნი­სად­მი ინ­ტე­რე­სი გა­აღ­ვი­ვა.­ მო­ზარ­დო­ბისას უკ­ვე თა­ვის­თა­ვად გა­მიჩ­ნდა სურ­ვი­ლი სხვა მწერ­ლებ­საც გავ­ცნო­ბო­დი, ბუ­ნებ­რი­ვი­ა, ჩე­მი ინ­ტე­რე­სე­ბიც შე­იც­ვა­ლა და თან­და­თან გა­და­ვე­დი სე­რი­ო­ზულ მწერ­ლებ­ზე, სე­რი­ო­ზულ ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ზე. სხვა­თა შო­რის, გა­დაწყ­ვე­ტი­ლი მაქვს, პენ­სი­ა­ზე გას­ვლის შემ­დეგ ყვე­ლა­ფე­რი წა­ვი­კითხ­ო, რაც კი ოდეს­მე წა­მი­კითხ­ავს და დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, რომ ყვე­ლა მწე­რალს გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი თვა­ლით და­ვი­ნა­ხავ.

- მო­ზარ­დებს ხში­რად ჰყავთ იდე­ა­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რულ პერ­სო­ნა­ჟებს შო­რის, თქვენ თუ გყავ­დათ გა­მორ­ჩე­უ­ლი პერ­სო­ნა­ჟი, რო­მელ­საც ბა­ძავ­დით, ან გსურ­დათ მი­სი მსგავ­სი ყო­ფი­ლი­ყა­ვით?

- პერ­სო­ნა­ჟებს შო­რის იდე­ა­ლი არა­სო­დეს მყო­ლია იმი­ტომ, რომ ბავ­შვუ­რი რო­მან­ტიზ­მი ჩემ­თვის ნაკ­ლე­ბად იყო და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი. ყვე­ლა­ფე­რი რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი მიყ­ვარ­და და ალ­ბათ ამი­ტომ იდე­ა­ლი არც ლი­ტე­რა­ტუ­რულ პერ­სო­ნა­ჟებს შო­რის მყო­ლია და არც პო­ლი­ტი­კო­სებს შო­რის, საკ­მა­ოდ პრაგ­მა­ტუ­ლი ვი­ყა­ვი და ყვე­ლა­ფერს ფხი­ზე­ლი თვა­ლით ვა­ფა­სებ­დი.

- თქვენს საყ­ვა­რელ მწერ­ლებს შო­რის ვის გა­მო­არ­ჩევ­დით?

- ძა­ლი­ან მომ­წონ­და მი­ხაილ ბულ­გა­კო­ვი, "ოს­ტა­ტი და მარ­გა­რი­ტა"კარ­გა ხნის გან­მავ­ლო­ბა­ში იყო ჩემ­თვის ერ­თ-ერ­თი სა­ინ­ტე­რე­სო, გა­მორ­ჩე­უ­ლი ქმნი­ლე­ბა და ეს და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა დღემ­დე არ შეც­ვლი­ლა. გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა მქონ­და ჭა­ბუა ამი­რე­ჯი­ბის "და­თა თუ­თაშ­ხი­ას­თა­ნაც". უნ­და გა­მო­გიტყ­დეთ, რომ ეს რო­მა­ნი ქარ­თუ­ლად წა­კითხ­უ­ლი არა მაქვს. რუ­სუ­ლად წა­ვი­კითხ­ე, მე­რე ფილ­მიც ვნა­ხე, მაგ­რამ ქარ­თუ­ლად წა­კითხ­ვა ვე­ღარ მო­ვა­ხერ­ხე. ეს ჩე­მი დი­დი შეც­დო­მა­ა, რო­მე­ლიც აუ­ცი­ლებ­ლად უნ­და გა­მო­ვას­წო­რო. დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, რომ დე­დან­ში წა­კითხ­უ­ლი "და­თა თუ­თაშ­ხი­ა"ჩემ­ზე გა­ცი­ლე­ბით ღრმა შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბას და­ტო­ვებს, ვიდ­რე მი­სი თარ­გმა­ნი. მი­მაჩ­ნი­ა, რომ ძა­ლი­ან დი­დი მწე­რა­ლია დოს­ტო­ევ­სკი, მი­სი სიღ­რმე­ე­ბი, აზ­როვ­ნე­ბი­სა და წე­რის მა­ნე­რა გა­ნუ­მე­ო­რე­ბე­ლი­ა. სამ­წუ­ხა­რო­ა, რომ თა­ნა­მედ­რო­ვე ადა­მი­ა­ნე­ბი წიგ­ნებს და­შორ­დნენ და იმ სა­ო­ცარ ხიბ­ლსაც ნაკ­ლე­ბად გრძნო­ბენ, რო­მე­ლიც დოს­ტო­ევ­სკის დო­ნის მწერ­ლებს აქვთ. ამას წი­ნათ ჩე­მი ნაც­ნო­ბი მე­უბ­ნე­ბო­და: რა მა­გა­რი ვებ­გვერ­დი აღ­მო­ვა­ჩი­ნე, შეხ­ვალ და ყვე­ლა დი­დი ნა­წარ­მო­ე­ბის მოკ­ლე ში­ნა­არსს წა­ი­კითხ­ა­ვო. ვერ მო­ვით­მი­ნე და ვუთხ­ა­რი: თუ დოს­ტო­ევ­სკის დი­ა­ლო­გე­ბი არ წა­ი­კითხ­ე, თუ მი­სი კალ­მის ძა­ლა ვერ იგ­რძე­ნი, მოკ­ლე ში­ნა­არ­სის კითხ­ვას რა აზ­რი აქ­ვს-მეთ­ქი­. ი­სე, დღეს ძა­ლი­ან ბევრ ადა­მი­ანს ჰგო­ნი­ა, რომ აკა­კი წე­რეთ­ლის "ბა­ში­-ა­ჩუ­კი"სიმ­ღე­რით იწყ­ე­ბა, რაც და­უშ­ვებ­ლად მი­მაჩ­ნი­ა.

- თა­ნა­მედ­რო­ვე ავ­ტო­რებს შო­რის ვის და­ა­სა­ხე­ლებ­დით?

- ძა­ლი­ან მომ­წონს შვე­ი­ცა­რი­ე­ლი მწე­რა­ლი მაქს ფრე­ში, რო­მე­ლიც მე­ტად სა­ინ­ტე­რე­სო შე­მოქ­მე­დი­ა. არ შე­მიძ­ლია არ გა­მოვ­ყო პატ­რიკ ჟის­ტენ­დი, რომ­ლის მოთხ­რო­ბე­ბი ერ­თი შე­ხედ­ვით მარ­ტი­ვი­ა, მაგ­რამ მა­ინც ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სო. აუ­ცი­ლებ­ლად უნ­და და­ვა­სა­ხე­ლო გაბ­რი­ელ გარ­სია მარ­კე­სი თა­ვი­სი გე­ნი­ა­ლუ­რი პრო­ზით. ეს უეც­რად რაც გა­მახ­სენ­და, თო­რემ ძა­ლი­ან ბევ­რი კარ­გი მწე­რა­ლი წა­მი­კითხ­ავს, რო­მელ­მაც დი­დი გავ­ლე­ნა მო­ახ­დი­ნა ჩემს გე­მოვ­ნე­ბა­სა და ცნო­ბი­ე­რე­ბა­ზე.

- ბა­ტო­ნო ლე­ვან, ამ კითხ­ვა­ზე პა­სუ­ხის გა­ცე­მა ჩვე­ნი რეს­პონ­დენ­ტე­ბის უმე­ტე­სო­ბას ძა­ლი­ან უჭირს: რა უფ­რო ახ­ლო­ბე­ლია თქვენ­თვის - პრო­ზა თუ პო­ე­ზი­ა?

- შე­იძ­ლე­ბა გა­გიკ­ვირ­დეთ, მაგ­რამ მე არ გა­მი­ჭირ­დე­ბა - ალ­ბათ ძა­ლი­ან ცუდ რა­მეს ვამ­ბობ, მაგ­რამ პო­ე­ზი­ის მოტ­რფი­ა­ლე მა­ინცდამა­ინც არა ვარ. შე­იძ­ლე­ბა ჩე­მი ნათ­ქვა­მი ვი­ღა­ცამ არა­სე­რი­ო­ზუ­ლად მი­იჩ­ნი­ოს, მაგ­რამ სი­მარ­თლეს არ დავ­მა­ლავ. ჩემ­თვის, რო­გორც მა­თე­მა­ტი­კო­სი­სათ­ვის, პრო­ზა უფ­რო ახ­ლო­ბე­ლი­ა. მო­დით, ვიმ­სჯე­ლოთ: პო­ე­ზია არის რით­მა­ში გად­მო­ცე­მუ­ლი აზ­რი. პო­ე­ტე­ბის გარ­კვე­უ­ლი ნა­წი­ლი­სათ­ვის ახა­ლი რით­მე­ბის ძებ­ნა თვით­მი­ზა­ნი გახ­და. მე ამ სა­კითხს სხვა­ნა­ი­რად ვუ­ყუ­რებ: ამ­დე­ნი სა­უ­კუ­ნის გან­მავ­ლო­ბა­ში იწე­რე­ბო­და ლექ­სე­ბიც, პო­ე­მე­ბიც და თა­ნა­მედ­რო­ვე პო­ე­ტებ­მა ახა­ლი რით­მა რო­გორ უნ­და იპოვონ ან მო­ი­გო­ნონ? ამი­ტომ, ზო­გი მე­თორ­მე­ტე სა­უ­კუ­ნის რით­მას იყე­ნებს, ზო­გი - მეთ­ვრა­მე­ტე სა­უ­კუ­ნი­სას და ზო­გიც - მეცხ­რა­მე­ტე სა­უ­კუ­ნი­სას.

- თუ გყავთ მწე­რა­ლი, რო­მელ­საც ხში­რად კითხ­უ­ლობთ და მრა­ვალ­ჯერ უბ­რუნ­დე­ბით?

- ამ ეტაპ­ზე ეს ია­პო­ნუ­რი მწერ­ლო­ბა­ა, რო­მელ­მაც ძა­ლი­ან გა­მი­ტა­ცა. ეს არის შუა სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში შექ­მნი­ლი სა­ო­ცა­რი თხზუ­ლე­ბე­ბი, რო­მე­ლიც ჩემ­თვის ნამ­დვილ აღ­მო­ჩე­ნად იქ­ცა. სა­ინ­ტე­რე­სოა ისიც, რომ ავ­ტო­რე­ბი ძი­რი­თა­დად ქა­ლე­ბი არი­ან. არ ვლა­პა­რა­კობ აკუ­ტა­გა­ვას დო­ნის მწერ­ლებ­ზე, რომ­ლებ­საც მთე­ლი მსოფ­ლიო იც­ნობს, ეს არის წარ­ჩი­ნე­ბუ­ლი ია­პო­ნე­ლი ქა­ლე­ბის მი­ერ შექ­მნი­ლი პრო­ზა, რო­მე­ლიც ნამ­დვი­ლი სა­ოც­რე­ბა­ა. სულ სხვა სამ­ყა­რო­ა, რო­მე­ლიც გი­ზი­დავს და გგო­ნი­ა, რომ შენც იქ ხარ, იქ ცხოვ­რობ - შუა სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის ია­პო­ნი­ა­ში. და­მერ­წმუ­ნეთ, ია­პო­ნუ­რი მწერ­ლო­ბა ადა­მი­ან­ში სა­ო­ცარ ემო­ცი­ებს იწ­ვევს. შე­იძ­ლე­ბა ახ­ლა სწო­რედ ამ ემო­ცი­ე­ბის გავ­ლე­ნის ქვეშ ვარ, მაგ­რამ დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, რომ ამ სამ­ყა­როს კი­დევ მრა­ვალ­ჯერ და­ვუბ­რუნ­დე­ბი, რად­გან ის ძა­ლი­ან ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რი და თა­ვი­სე­ბუ­რი­ა. წარ­მო­იდ­გი­ნეთ, შუა სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში მთელ მსოფ­ლი­ო­ში აგი­ოგ­რა­ფია და სა­სუ­ლი­ე­რო მწერ­ლო­ბა ვი­თარ­დე­ბო­და და ამ დროს ია­პო­ნი­ა­ში ცხოვ­რობ­დნენ ქა­ლე­ბი, რომ­ლე­ბიც სა­ო­ცარ სა­ე­რო ნა­წარ­მო­ე­ბებს ქმნიდ­ნენ.

- და ბო­ლოს, კვლავ ქარ­თულ მწერ­ლო­ბას და­ვუბ­რუნ­დეთ: ჩვენს მწერ­ლებს შო­რის თუ გა­მო­ყოფ­დით იმას, ვინც ყვე­ლა­ზე ზუს­ტად აღწერს ქარ­თულ ხა­სი­ათს - ჩვენს ნაკ­ლო­ვა­ნე­ბებ­საც და ღირ­სე­ბებ­საც?

- ალ­ბათ პირ­ველ რიგ­ში ილია ჭავ­ჭა­ვა­ძე, რომ­ლის შე­მოქ­მე­დე­ბაც მე-19 სა­უ­კუ­ნის ქარ­თულ სი­ნამ­დვი­ლეს და სა­ერ­თოდ, ქარ­თულ ხა­სი­ათს ძალ­ზე მკა­ფი­ოდ და კარ­გად ასა­ხავს. მე­ო­ცე სა­უ­კუ­ნე­ში ასეთ მწერ­ლე­ბად გუ­რამ დო­ჩა­ნაშ­ვი­ლი და ოთარ ჭი­ლა­ძე მი­მაჩ­ნი­ა. მარ­თა­ლი­ა, ოთარ ჭი­ლა­ძე სულ სხვა გან­ზო­მი­ლე­ბა­ა, მაგ­რამ მი­სი შე­მოქ­მე­დე­ბა ზედ­მი­წევ­ნით ქარ­თუ­ლი­ა. აქ­ვე უნ­და და­ვა­სა­ხე­ლო ნო­დარ დუმ­ბა­ძე, რო­მელ­საც თით­ქოს სა­ქარ­თვე­ლოს ერ­თი კუთხ­ის მცხოვ­რებ­თა ხა­სი­ა­თი აქვს გად­მო­ცე­მუ­ლი, მაგ­რამ მი­სი პერ­სო­ნა­ჟე­ბი ჭეშ­მა­რი­ტი ქარ­თვე­ლე­ბი არი­ან. ნო­დარ დუმ­ბა­ძის შე­მოქ­მე­დე­ბა იმ­დე­ნად ხა­ლა­სი და დახ­ვე­წი­ლი­ა, რომ მი­სი კითხ­ვა არა­სო­დეს მომ­ბეზ­რდე­ბა. ამ მხრივ გა­მორ­ჩე­უ­ლი მწე­რა­ლია ჭა­ბუა ამი­რე­ჯი­ბიც, რომ­ლის შე­მოქ­მე­დე­ბაც ასე­ვე ძა­ლი­ან ღრმა და ზედ­მი­წევ­ნით ქარ­თუ­ლი­ა.

ხა­თუ­ნა ჩი­გო­გი­ძე

ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"

(გამოდის ოთხშაბათობით)