"თუ ოჯახში არ არის წიგნის კითხვის კულტურა, სხვაგვარად ბავშვს წიგნს ვერ შეაყვარებ"

წიგ­ნე­ბი სა­უ­კე­თე­სო მე­გობ­რე­ბი არი­ან, ყვე­ლა გან­საც­დელ­ში შე­გიძ­ლი­ათ მათ მი­მარ­თოთ, წიგ­ნე­ბი არა­სო­დეს გი­ღა­ლა­ტე­ბენ" - წერ­და ცნო­ბი­ლი ფრან­გი მწე­რა­ლი ალ­ფონს დო­დე. ჩვე­ნი სტუ­მა­რი, ფსი­ქო­ლო­გი ნა­ნა ჩა­ჩუ­ა, ბო­ლომ­დე იზი­ა­რებს ამ მო­საზ­რე­ბას. მი­სი თქმით, წიგ­ნე­ბი­დან ადა­მი­ა­ნი ძა­ლი­ან კარ­გად შე­იც­ნობს ცხოვ­რე­ბას და ისე არა­ფე­რი სრულ­ყოფს მის სუ­ლი­ერ სამ­ყა­როს, რო­გორც კარ­გი წიგ­ნი.

- ქალ­ბა­ტო­ნო ნა­ნა, თქვენ ფიქ­რობთ, რომ წიგ­ნი­სად­მი სიყ­ვა­რულს სა­ფუძ­ვე­ლი ად­რე­ულ ბავ­შვო­ბა­ში უნ­და ჩა­ე­ყა­როს. თქვენს შემ­თხვე­ვა­შიც ასე მოხ­და?

- ცნო­ბი­ლი­ა, რომ ბავ­შვო­ბის­დრო­ინ­დე­ლი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბე­ბი ადა­მი­ანს მთე­ლი ცხოვ­რე­ბის გზა­ზე მიჰ­ყვე­ბა, ამი­ტომ, წიგ­ნის სიყ­ვა­რუ­ლიც ბავ­შვო­ბა­ში უნ­და შე­იგ­რძნოს. ჩემს ცხოვ­რე­ბა­შიც ასე მოხ­და: კითხ­ვა სრუ­ლი­ად და­მო­უ­კი­დებ­ლად, სკო­ლა­ში შეს­ვლამ­დე ვის­წავ­ლე და მე­სა­მე კლას­ში ვი­ყა­ვი, რო­ცა "რო­ბინ­ზონ კრუ­ზოს თავ­გა­და­სა­ვა­ლი" წა­ვი­კითხ­ე. ეს იყო პირ­ვე­ლი წიგ­ნი, რო­მელ­მაც გა­ნუ­მე­ო­რე­ბე­ლი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა მო­ახ­დი­ნა ჩემ­ზე, ეს იყო ჩე­მი პირ­ვე­ლი შე­ხე­ბა ლი­ტე­რა­ტუ­რას­თან. ამის შემ­დეგ სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ჟან­რის წიგ­ნებ­მა გა­მი­ტა­ცა. რით გა­მა­ო­ცა რო­ბინ­ზონ კრუ­ზომ? - პირ­ველ რიგ­ში ამ პერ­სო­ნა­ჟის სუ­ლი­ერ­მა სიძ­ლი­ე­რემ და იმან მომ­ხიბ­ლა, თუ რო­გორ ახერ­ხებ­და მარ­ტო­სუ­ლი ადა­მი­ა­ნი შებ­რძო­ლე­ბო­და თით­ქმის გა­მო­უ­ვალ მდგო­მა­რე­ო­ბას და თა­ვი გა­და­ერ­ჩი­ნა. სხვა­თა შო­რის, "რო­ბინ­ზონ კრუ­ზოს თავ­გა­და­სა­ვალს" რო­ცა ვკითხ­უ­ლობ­დი, თით­ქოს ყვე­ლა­ფერს ვხე­დავ­დი და ეს სა­სი­ა­მოვ­ნო გან­ცდა ახ­ლაც დამ­ყვე­ბა. კრუ­ზოს მი­ერ შექ­მნი­ლი სამ­ყა­რო, პა­რას­კე­ვას­თან შეხ­ვედ­რა, ათას­გვა­რი ხი­ფა­თი, რო­მე­ლიც ემუქ­რე­ბო­და - ეს ყვე­ლა­ფე­რი შეგ­რძნე­ბის დო­ნე­ზე თან დამ­ყვე­ბო­და და წიგ­ნის სიყ­ვა­რუ­ლიც სწო­რედ აქე­დან და­იწყ­ო. სხვა­თა შო­რის, კუ­რო­სა­ვას აქვს გა­და­ღე­ბუ­ლი არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი ფილ­მი "ა­კი­რა კუ­რო­სა­ვას სიზ­მრე­ბი", სა­დაც არის ერ­თი სა­ო­ცა­რი კად­რი: დარ­ბაზ­ში ვან გო­გის სუ­რა­თე­ბია გა­მო­ფე­ნი­ლი და რე­ჟი­სო­რი გვაჩ­ვე­ნებს, თუ რო­გორ შე­დის დამ­თვა­ლი­ე­რე­ბე­ლი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბე­ბით ამ ნა­ხა­ტებ­ში. წიგ­ნის კითხ­ვის დროს მეც ასე­თი რამ მე­მარ­თე­ბო­და: თით­ქოს სულ სხვა სივ­რცე­ში, სხვა სამ­ყა­რო­ში გა­დავ­დი­ო­დი და იქ ვცხოვ­რობ­დი. მახ­სოვს, რო­დე­საც მშობ­ლე­ბი და­მი­ძა­ხებ­დნენ, მა­თი ხმაც კი არ მეს­მო­და. ამი­ტო­მაც ვფიქ­რობ, რომ მშო­ბელ­მა შვილს წიგ­ნი ად­რე­უ­ლი ასა­კი­დან­ვე უნ­და შე­აყ­ვა­როს, რად­გან ბავ­შვო­ბის­დრო­ინ­დელ შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბებს ვე­რა­ფე­რი შე­ედ­რე­ბა.

- მშო­ბელ­მა უნ­და აკონ­ტრო­ლოს რას კითხ­უ­ლობს ბავ­შვი?

- რა­საკ­ვირ­ვე­ლი­ა, ყუ­რადღ­ე­ბა აუ­ცი­ლე­ბე­ლი­ა, რად­გან ყვე­ლა ასაკს თა­ვი­სი შე­სა­ბა­მი­სი ლი­ტე­რა­ტუ­რა აქვს, მაგ­რამ ჩე­მი მშობ­ლე­ბი არ იყ­ვნენ ასე, არ მი­კონ­ტრო­ლებ­დნენ რა უნ­და წა­მე­კითხა და ამ სა­კითხ­ში თა­ვი­სუფ­ლე­ბას მაძ­ლევ­დნენ. მახ­სოვს, "გრა­ფი მონ­ტე კრის­ტო" რომ გა­მო­ვი­და რამ­დე­ნი­მე ტო­მად, დღე­ში თი­თო წიგნს ვკითხ­უ­ლობ­დი, რად­გან ვერ ვწყდე­ბო­დი. ყო­ფი­ლა შემ­თხვე­ვა, რო­ცა კითხ­ვი­სას ვტი­რო­დი და დე­და გა­მო­მაფ­ხიზ­ლებ­და ხოლ­მე. საკ­მა­ოდ ად­რე­ულ ასაკ­ში წა­ვი­კითხე ბუ­ვი­ეს "ი­ზა" და ემილ ზო­ლას "ნა­ნა", მაგ­რამ ჩემ­თვის საყ­ვე­დუ­რი არ უთ­ქვამთ: ჩე­მი ოჯა­ხი ამ მხრივ ძა­ლი­ან ლი­ბე­რა­ლუ­რი იყო - მთა­ვა­რი იყო, წიგ­ნი გქო­ნო­და ხელ­ში. გან­სა­კუთ­რე­ბით მიყ­ვარ­და წვი­მი­ა­ნი დღე, რად­გან ამ დროს სიმ­ყუდ­რო­ვე იყო, ეზო­ში ბავ­შვე­ბი არ გა­მო­დი­­ოდ­ნენ, ერ­თი ად­გი­ლი მქონ­და ამო­ჩე­მე­ბუ­ლი ტახ­ტის კუთხ­ე­ში, იქ ვჯდე­ბო­დი და ვკითხ­უ­ლობ­დი. ჩე­მი ბავ­შვო­ბის წიგ­ნებ­მა და საყ­ვა­რელ­მა პერ­სო­ნა­ჟებ­მა მას­წავ­ლეს, რომ ადა­მი­ა­ნი ცხოვ­რე­ბი­სე­ულ­მა დაბ­რკო­ლე­ბებ­მა არ უნ­და შე­ა­ში­ნოს, პი­რი­ქით - უნ­და გა­მო­აწ­რთოს და გა­აძ­ლი­ე­როს.

- ქარ­თველ მწერ­ლებს შო­რის თუ გყავთ რჩე­უ­ლე­ბი?

- ქარ­თველ მწერ­ლებს შო­რის გან­სა­კუთ­რე­ბით მიყ­ვარს ილია ჭავ­ჭა­ვა­ძე და ხში­რად ვამ­ბობ: ჩვენ ბო­ლომ­დე არა გვაქვს გაც­ნო­ბი­ე­რე­ბუ­ლი ილი­ას სიღ­რმე­ე­ბი, კარ­გად არ გვაქვს წა­კითხ­უ­ლი მი­სი "მგზავ­რის წე­რი­ლე­ბი", "ო­თა­რა­ანთ ქვრი­ვი" "გლა­ხის ნა­ამ­ბო­ბი" და სხვა ქმნი­ლე­ბე­ბი. ილი­ას "ჩა­ტე­ხი­ლი ხი­დის" პრობ­ლე­მა კი კონ­ფლიქ­ტის ფსი­ქო­ლო­გი­ა­ში სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლოდ შე­იძ­ლე­ბა გა­მოდ­გეს. ჩემს რჩე­ულ მწერლებს შო­რის უნ­და და­ვა­სა­ხე­ლო ოთარ ჭი­ლა­ძე, ჭა­ბუა ამი­რე­ჯი­ბი და მი­ხე­ილ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლი.

- დღეს მშობ­ლე­ბი ერ­თხმად ჩი­ვი­ან, რომ ძა­ლი­ან უჭირთ ბავ­შვის მიყ­ვა­ნა წიგ­ნთან, რომ მათ შვი­ლებს კომ­პი­უ­ტე­რი და ტე­ლე­ვი­ზო­რი ურ­ჩევ­ნი­ათ.

- თუ ოჯახ­ში არ არის წიგ­ნის კითხ­ვის კულ­ტუ­რა, სხვაგ­ვა­რად ბავშვს წიგნს ვერ შე­აყ­ვა­რებ. მშო­ბელ­მა ად­რე­უ­ლი ასა­კი­დან­ვე უნ­და წა­უ­კითხ­ოს ბავშვს სა­ინ­ტე­რე­სო ზღაპ­რე­ბი, მოთხ­რო­ბე­ბი. ბავ­შვი წიგ­ნით ხელ­ში უნ­და გვხე­დავ­დეს, რად­გან მა­გა­ლითს ძა­ლი­ან დი­დი მნიშ­ვნე­ლო­ბა აქვს. არა­ნაკ­ლებ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია წიგ­ნის ყდა და ილუს­ტრა­ცი­ე­ბი. ფსი­ქო­ლო­გებ­მა კარ­გად იცი­ან, რომ სა­სურ­ვე­ლია წიგ­ნი იყოს სქელ­ყდი­ა­ნი და ლა­მა­ზად გა­ფორ­მე­ბუ­ლი იმი­ტომ, რომ რო­დე­საც ბავ­შვი ეხე­ბა ლა­მაზ წიგნს, ეს დიდ ზე­გავ­ლე­ნას ახ­დენს წიგ­ნი­სად­მი მი­ს და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა­ზე. ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ად­რე­ულ ასაკ­ში პო­ე­ზი­ას­თან ზი­ა­რე­ბაც, თავ­და­პირ­ვე­ლად ლექ­სე­ბი, ზღაპ­რე­ბი უნ­და წა­ვუ­კითხ­ოთ და შე­ვაყ­ვა­როთ. აქ­ვე უნ­და ვთქვა, რომ ნა­ი­რა გე­ლაშ­ვილს აქვს არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი სა­ბავ­შვო ქმნი­ლე­ბე­ბი, რომ­ლის გაც­ნო­ბაც თქვენს შვილს წიგ­ნსაც შე­აყ­ვა­რებს და ჰო­რი­ზონ­ტსაც გა­უ­ფარ­თო­ებს.

- ზღაპ­რე­ბი­სა და სა­ბავ­შვო ლექ­სე­ბის შემ­დგომ ეტაპ­ზე რა ჟან­რის ლი­ტე­რა­ტუ­რა უნ­და შე­ურ­ჩი­ოს მშო­ბელ­მა შვილს?

- ჩე­მი გა­მოც­დი­ლე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, მშობ­ლებს ვურ­ჩევ­დი, შე­აყ­ვა­რონ შვილს სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ლი­ტე­რა­ტუ­რა, რო­მე­ლიც მათ ცხოვ­რე­ბას­თან ბრძო­ლას ას­წავ­ლის. და ბო­ლოს, კი­დევ ერ­თხელ უნ­და გა­ვი­მე­ო­რო: თუ ოჯახ­ში წიგ­ნის კითხ­ვის კულ­ტუ­რა არ არ­სე­ბობს, ძა­ლი­ან გა­გი­ჭირ­დე­ბათ, თქვენს შვილს წიგ­ნე­ბი შე­აყ­ვა­როთ.

ხა­თუ­ნა ჩი­გო­გი­ძე

ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"

(გამოდის ოთხშაბათობით)