როდის მოხდა ყველაზე დამანგრეველი მიწისძვრები საქართველოს ისტორიაში და როგორ მოვიქცეთ მიწისძვრისას, რომ უსაფრთხოდ ვიყოთ

ბოლო დღეების ერთ-ერთი მთავარი თემა ნეპალში მომხდარი დამანგრეველი მიწისძვრაა. რამდენად ხშირია საქართველოში მიწისძვრა და ვართ თუ არა სეისმურად აქტიურ ზონაში, ამის შესახებ Ambebi.ge ილიაუნის დედამიწის შემსწავლელ მეცნიერებათა ინსტიტუტის გეოგრაფიის დეპარტამენტის უფროსს, ლაშა სუხიშვილს ესაუბრა.

- ნეპალთან შედარებით ჩვენი რეგიონი ნაკლები სიმძლავრის სეისმურობით ხასიათდება. საქართველო მდებარეობს საშუალო სეისმურობის რეგიონში, თუმცა მიწისძვრების მოხდენის საშიშროება აქაცაა, მაგრამ არა ისეთი სიმძლავრით, როგორც ნეპალში.

- თუმცაღა, დამანგრეველი მიწისძვრები ჩვენთანაც ყოფილა. მაგ: 1920 წლის გორის მიწისძვრა.

- გორის 1920 წლის თებერვლის მიწისძვრის მაგნიტუდა 6.2 იყო. მიწისძვრათა ამ სერიამ 100-ზე მეტი ადამიანის დაღუპვა გამოიწვია და გორის შენობების აბსოლუტური უმრავლესობის ნგრევა/დაზიანება მოჰყვა.

6.2 მაგნიტუდის მიწისძვრა მოხდა 1963 წელს სოფელ ჩხალთაში, მიწისძვრას მოყვა ნგრევა.

კავკასიაში ყველაზე ძლიერი მიწისძვრა რაჭაში მოხდა, მაგნიტუდა 7.0. ეს მიწისძვრა 1988 წლის სპიტაკის მიწისძვრაზე ძლიერი იყო (მაგნიტუდა 6.8), თუმცა ნგრევა და მსხვერპლი ნაკლები მოჰყვა, რადგან რაჭა სპიტაკთან შედარებით არ არის მჭიდროდ დასახლებული რეგიონი. 1991 წლის შემდეგ ასეთი სიმძლავრის მიწისძვრა საქართველოში და ზოგადად, კავკასიაში არ დაფიქსირებულა. აღსანიშნავია, რომ დაღუპულთა ნაწილი მიწისძვრისგან გამოწვეულ მეწყრებმა და ქვათაცვენებმა იმსხვერპლა და არა უშუალოდ მიწისძვრამ. მთავარ ბიძგს მოჰყვა 4000-მდე აფთერშოკი ხანგრძლივი სერია, რომელთაგან აღსანიშნავია ორი თვის შემდეგ ჯავის 6.5 მაგნიტუდის მიწისძვრა.

ბოლო ძლიერი ბიძგები საქართველოში 1992 წელს ბარისახოში დაფიქსირდა, მაგნიტუდა 6.5.

1992 წლის შემდეგ 6.0-იანი ბიძგები საქართველოში მხოლოდ ერთხელ, 2009 წელს, ქალაქ ონში დაფიქსირდა.

2012 წლის წლის დეკემბერში შავ ზღვაში ანაკლიასთან მომხდარი მიწისძვრები მაქსიმუმ 5.9 მაგნიტუდას აღწევდა, ხოლო თბილისში 2002 წლის აპრილის მიწისძვრა მართალია მხოლოდ 4.5 მაგნიტუდის იყო და საგრძნობლად ჩამოუვარდებოდა ზემოთ ჩამოთვლილ მიწისძვრებს, თუმცა ადამიანური მსხვერპლი მაინც გამოიწვია, რომ არაფერი ვთქვათ შენობების დაზიანებაზე და მატერიალურ ზარალზე.

ისტორიულ წყაროებზე დაყრდნობით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ არც ადრე ყოფილა ნეპალის მიწისძვრის მსგავსი ძლიერი ბიძგები, თუმცა ვიცით, რომ საქართველოში დიდი მიწისძვრა იყო 1088, 1350, 1742 წლებში... ვინაიდან ეს მიწისძვრები მოხდა ისტორიულ წარსულში, როდესაც არ ხდებოდა ინსტრუმენტული დაკვირვება, ჩვენ მათ სიმძლავრეზე მსჯელობა შეგვიძლია მემატიანეების მიერ აღწერილი მონაცემების და ნგრევის ხასიათის მიხედვით. ვინაიდან მსგავსი მეთოდებით მიღებული შედეგები ბევრ კითხვის ნიშანს ბადებს, დათვლილი მაგნიტუდებიც არც ისე ზუსტია.

- ხშირად ვრცელდება ჭორი, რომ მოსალოდნელია მიწისძვრა. რამდენად შესაძლებელია ამის წინასწარ გამოცნობა?

- გრძელვადიანი პროგნოზირება შესაძლებელია გარკვეული ალბათობით გარკვეული მოლოდინის პერიოდისთვის. ხოლო იმის თქმა, რომ მაგალითად, ხვალ სამ საათზე მიწისძვრა იქნება, შეუძლებელია.

- რამდენად საშიშია მიწისძვრის შემდგომი შოკები?

- საშიშია როგორც მიწისძვრის შემდგომი შოკები, ანუ ბიძგები, ისე მიწისძვრის წინა მცირე ბიძგებიც, რადგან ამ მცირე ბიძგებს შეიძლება ძლიერი მიწისძვრა მოჰყვეს, თუმცა შესაძლოა, მხოლოდ მცირე ბიძგად დარჩეს.

- ბატონო ლაშა, უშუალოდ მიწისძვრის დროს რა უნდა გააკეთოს ადამიანმა, რომ შედარებით უსაფრთოდ იყოს?

- მიწისძვრის დროს რთულია, მაგრამ უნდა შევინარჩუნოთ სიმშვიდე, მოვნახოთ შენობაში კარის ღიობი, ან მაგიდის მსგავსი ნივთი, რომლის მყარი ზედაპირის ქვეშ შეძრომამ შეიძლება ნანგრევებისგან დაგვიცვას. მიწისძვრას, დასახლებულ ადგილებში შესაძლოა მოჰყვეს ხანძარიც, რაც არანაკლები ზიანის მომტანია. კარგი იქნება, თუ მიწისძვრისას მოხდება ელექტროწყაროს გათიშვა, მაგრამ პანიკაში მყოფი ადამიანისათვის ეს საკმაოდ რთულია. ამიტომ კარგი იქნება, თუ სკოლებში შეისწავლება პირველადი დახმარება, იქნება სასწავლო განგაშები... მიწისძვრისგან თავდაცვისათვის ყველაზე მნიშვნელოვანი მაინც რეგიონის სეისმური რისკის შეფასება და მისგან გამომდინარე სეისმომედეგი მშენებლობებია.

ლადო გოგოლაძე

AMBEBI.GE