100 წლის წინ ამერიკაში წასული რაჭველი ემიგრანტის ემოციური ისტორია: "ათი შვილიდან ორს - რაჭა და რიონი დაარქვა..."

"მინ­და, მო­გი­თხროთ ამ­ბა­ვი, რო­მე­ლიც ჩემი დიდი ბე­ბი­ის ოლღა ჩიკ­ვი­ლა­ძის ძმას, პარ­თენ ჩიკ­ვი­ლა­ძეს ეხე­ბა. იგი XX სა­უ­კუ­ნის და­სა­წყის­ში, 1917 წლამ­დე, 16 წლის ასაკ­ში ბე­დის და სა­მუ­შა­ოს სა­ძებ­ნე­ლად რა­ჭი­დან წა­ვი­და. აღ­მოჩ­ნდა გემ­ზე და იმის მერე, მისი არ­სე­ბო­ბის შე­სა­ხებ არა­ვინ არა­ფე­რი იცო­და, ყვე­ლას და­ღუ­პუ­ლი ეგო­ნა..." - გვე­უბ­ნე­ბა ნატო მდი­ნა­რა­ძე ბრი­ტა­ნულ-ქარ­თუ­ლი სკო­ლის პე­და­გო­გი.

ცნო­ბი­ლია, რომ 1910-1913 წლებ­ში ამე­რი­კა­ში რაჭ­ვე­ლი მი­წის მუ­შე­ბი მა­სობ­რი­ვად ჩა­ვიდ­ნენ. ად­გი­ლობ­რივ მრეწ­ვე­ლებს რკი­ნიგ­ზის მშე­ნებ­ლო­ბა­ზე, მთი­ა­ნი რა­ჭი­დან და ჩრდი­ლო­ეთ კავ­კა­სი­ი­დან ჯგუ­ფე­ბად ჩაჰ­ყავ­დათ ხალ­ხი. შე­საძ­ლოა, პარ­თენ ჩიკ­ვი­ლა­ძის ამე­რი­კა­ში ჩას­ვლა ამ ფაქტს უკავ­შირ­დე­ბო­დეს, თუმ­ცა მისი ოჯა­ხის­თვის, რე­ა­ლუ­რი მი­ზე­ზი უც­ნო­ბია.

"რამ­დე­ნი­მე ათწლე­უ­ლის გან­მავ­ლო­ბა­ში, სა­ქარ­თვე­ლო­ში მის შე­სა­ხებ არა­ფე­რი იცოდ­ნენ. 1956 წელს რა­ჭა­ში პარ­თე­ნის­გან წე­რი­ლი მო­ვი­და. ბე­ბი­ა­ჩემს ოლ­ღას სწერ­და, რომ ცო­ცხა­ლი იყო, ცხოვ­რობ­და ამე­რი­კა­ში, ცო­ლად ჰყავ­და მდი­და­რი ფერ­მე­რის ქალი, რო­მელ­თა­ნაც 10 შვი­ლი შე­ე­ძი­ნა. იმ დრო­ის­თვის, ბე­ბია ცო­ცხა­ლი აღარ იყო, მაგ­რამ სა­პა­სუ­ხო წე­რი­ლი ჩემ­მა ბა­ბუ­ამ და მის­მა დებ­მა გა­უგ­ზავ­ნეს, რის შემ­დე­გაც უკვე ოჯახ­თან ერ­თად გა­და­ღე­ბუ­ლი სუ­რა­თი და წე­რი­ლი გა­მო­უგ­ზავ­ნია, სა­დაც ასე წერ­და: "თქვე­ნი წე­რი­ლი მი­ვი­ღე, ძა­ლი­ან ბევ­რი ვი­ტი­რე. თუ არ მოვ­კვდი, ვეც­დე­ბი, აუ­ცი­ლებ­ლად გნა­ხოთ".

სა­ქარ­თვე­ლო­დან რომ წა­ვი­და, ეს და-ძმა და­ბა­დე­ბუ­ლე­ბიც არ იყ­ვნენ. მოკ­ლედ, შალ­ვას, ზი­ნას, სო­ნი­ას დაჰ­პირ­და, რომ მათ აუ­ცი­ლებ­ლად მო­ი­ნა­ხუ­ლებ­და, მაგ­რამ ვერ დას­ცალ­და, გარ­და­იც­ვა­ლა... სუ­რათ­ზე აღ­ბეჭ­დი­ლი იყო მისი ოჯა­ხი - მე­უღ­ლე და 10 შვი­ლი (6 ვაჟი და 4 ქა­ლიშ­ვი­ლი), უმე­ტე­სო­ბის­თვის ქარ­თუ­ლი სა­ხე­ლე­ბი და­ურ­ქმე­ვია: რი­ო­ნი, რაჭა, ნეს­ტო­რი, პე­ლა­გია...

უმ­ცროს შვილს ჯერი და­არ­ქვა და მას­ვე და­უ­ტო­ვა ან­დერ­ძად, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში ჩა­სუ­ლი­ყო და ნა­თე­სა­ვე­ბი გა­ეც­ნო. ჯე­რიმ მა­მას თხოვ­ნა აუს­რუ­ლა. ის სა­ქარ­თვე­ლოს 1979 წელს ეწ­ვია... ჩვენს ოჯახ­ში ინ­ფორ­მა­ცია მო­სუ­ლა, რომ ამე­რი­კე­ლი ტუ­რის­ტე­ბი, რომ­ლე­ბიც სას­ტუმ­რო `ივე­რი­ა­ში~ იყ­ვნენ და­ბი­ნა­ვე­ბუ­ლე­ბი, სა­ვა­რა­უ­დოდ, ჩვენ გვე­ძებ­დნენ...

- საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის დროს, რო­გორ მო­ა­ხერ­ხეს აქ ჩა­მოს­ვლა?

- ეს ჩვენ­თვი­საც დიდი გა­მო­ცა­ნაა... მათ სა­ნა­ხა­ვად ჩვე­ნე­ბი - დე­და­ჩე­მი, ბა­ბუ­ა­ჩე­მი, მა­მი­დე­ბი წა­ვიდ­ნენ, წა­ი­ღეს სუ­რა­თე­ბი, ნამ­დვი­ლად ისი­ნი იყ­ვნენ თუ არა. დედა ჰყვე­ბა, რომ სას­ტუმ­როს ფო­ი­ე­ში შთამ­ბეჭ­და­ვი და გუ­ლი­სა­მა­ჩუ­ყე­ბე­ლი სცე­ნა იყო, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ენის ბა­რი­ე­რი არ­სე­ბობ­და, კო­მუ­ნი­კა­ცია რთუ­ლი არ იყოო. აღ­მოჩ­ნდა, რომ მა­თაც იგი­ვე ფოტო ჰქო­ნი­ათ თან, რაც ჩვენ... ის იყო ცრემ­ლი­ა­ნი შეხ­ვედ­რა... ქარ­თვე­ლებს რომ შეგ­ვე­ფე­რე­ბა, ჩვე­ნებ­მა ასე­თი და­სა­მახ­სოვ­რე­ბე­ლი და შთამ­ბეჭ­და­ვი მას­პინ­ძლო­ბა გა­უ­წი­ეს.

იმის მერე, 2 წე­ლი­წად­ში ისევ დაბ­რუნ­და უკვე თა­ვის ძმის - მე­ი­ნარ­დის ოჯახ­თან ერ­თად. იყო მისი ცოლი ბარ­ბა­რა და 2 შვი­ლი - ნა­ტა­შა და ჯე­რე­მი... ჯე­რე­მის ფოტო ქარ­თულ ჩო­ხა­ში გა­და­უ­ღია, რი­თაც თურ­მე ამა­ყობ­და. მათი წას­ვლის შემ­დეგ, ჩვე­ნი ოჯა­ხი "კა­გე­ბეს" მუდ­მი­ვი მეთ­ვალ­ყუ­რე­ო­ბის ქვეშ იყო. სულ ან­გა­რი­შის ჩა­ბა­რე­ბა უწევ­დათ - თუ რა მიზ­ნით იყ­ვნენ აქ ჩა­მო­სუ­ლე­ბი, რა და­უ­ტო­ვეს და ა.შ. ეს ამ­ბა­ვი წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში, 1989 წლამ­დე გაგ­რძელ­და.

- თქვენ­მა ოჯახ­მა მათ­თან კონ­ტაქ­ტი გა­ნაგ­რძო?

- კი, მი­მო­წე­რა, სუ­რა­თე­ბის გაც­ვლა 90-იან წლე­ბამ­დე გრძელ­დე­ბო­და. მერე ქვე­ყა­ნა აი­რია, მი­სა­მარ­თე­ბი შე­ვიც­ვა­ლეთ... თუმ­ცა, მა­ნამ­დე ტე­ლე­ფო­ნი­თაც კი რე­კავ­დნენ და ჩვე­ნებს ასე­თი კო­მუ­ნი­კა­ცი­აც ჰქონ­დათ, გან­სა­კუთ­რე­ბით, დე­და­ჩე­მის მა­მი­დაშ­ვილ­თან, რო­მელ­მაც ინ­გლი­სუ­რი იცო­და. ის კი არა, ცოლი რომ მო­იყ­ვა­ნა, სა­ქორ­წი­ლო კა­ბაც იქი­დან გა­მო­უგ­ზავ­ნეს. მერე კი, ხომ გი­თხა­რით, კავ­ში­რი დავ­კარ­გეთ.

როცა უკვე თა­ნა­მედ­რო­ვე ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბი ჩვენ­შიც გან­ვი­თარ­და, შე­იქ­მნა სო­ცი­ა­ლუ­რი ქსე­ლე­ბი, დე­და­ჩე­მი სულ მთხოვ­და, მოგ­ვე­ძებ­ნა ჩიგ­ლო­ე­ბის ოჯა­ხი (პარ­თენ ჩიკ­ვი­ლა­ძე ამე­რი­კა­ში პი­ტერ ჩიგ­ლო გახ­და). მოკ­ლედ, სო­ცი­ა­ლურ ქსელ­ში ძებ­ნი­სას, უამ­რა­ვი ჩიგ­ლო ვნა­ხეთ, მაგ­რამ დე­დას ძა­ლი­ან გა­უ­ჭირ­და წლე­ბის მერე მათი ამოც­ნო­ბა. ამი­ტომ, ძებ­ნა შევ­წყვი­ტეთ. შემ­დეგ ჩემ­მა ბი­ძაშ­ვილ­მა გა­ნა­ახ­ლა და გა­უ­მარ­თლა. თურ­მე, ჩიგ­ლო­ებ­საც ჰქო­ნი­ათ ჩვე­ნი მო­ძებ­ნის მცდე­ლო­ბა და პრო­ფი­ლის სუ­რათ­ზე სწო­რედ ჯე­რე­მის ჩო­ხი­ა­ნი სუ­რა­თი და­უ­ყე­ნე­ბი­ათ, რი­თაც მოხ­და კი­დეც მათი ამოც­ნო­ბა...

- ახლა რა ხდე­ბა?

- გან­სა­კუთ­რე­ბით აქ­ტი­უ­რობს ჯე­რის მე­უღ­ლე, ბარ­ბა­რა. ჯერი ცო­ცხა­ლი აღარ არის, ის სა­ქარ­თვე­ლო­ში მე­ო­რედ ჩა­მოს­ვლის შემ­დეგ, ამე­რი­კა­ში დაბ­რუ­ნე­ბუ­ლი ავ­ტო­კა­ტას­ტრო­ფა­ში გა­ურ­კვე­ველ სი­ტუ­ა­ცი­ა­ში და­ი­ღუ­პა. ესეც კი­თხვის ნი­შანს აჩენს - მათი ასე­თი გა­მო­ჩე­ნის შემ­დეგ, იმ პე­რი­ოდ­ში რკი­ნის ფარ­დის გარ­ღვე­ვა ხომ სე­რი­ო­ზუ­ლი ამ­ბა­ვი იყო და მერე ამ ადა­მი­ა­ნის ტრა­გი­კუ­ლი გარ­დაც­ვა­ლე­ბა... თუმ­ცა, ეს ფაქ­ტი მა­ინც და­ბე­ჯი­თე­ბით არაფ­რის თქმის სა­შუ­ა­ლე­ბას არ იძ­ლე­ვა.

მინ­და გი­თხრათ, რომ 3 აგ­ვის­ტოს ქალ­ბა­ტო­ნი ბარ­ბა­რა ისევ აპი­რებს სა­ქარ­თვე­ლო­ში ჩა­მოს­ვლა, ამ საქ­მე­ში თა­ვად იაქ­ტი­უ­რა. შვი­ლებ­თან (ნა­ტა­შა, ქორთნი) და მე­უღ­ლეს­თან ერ­თად ჩა­მო­ვა. ბარ­ბა­რა ქმრის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ გა­თხოვ­და, მაგ­რამ მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, არ ივი­წყებს პირ­ვე­ლი ქმრის მა­მის ნა­თე­სა­ვებს.

ამ­ბობს, რომ ბედ­ნი­ე­რია, რად­გა­ნაც სა­შუ­ა­ლე­ბა ეძ­ლე­ვა, სა­ქარ­თვე­ლო­ში ისევ ჩა­მო­ვი­დეს, რად­გა­ნაც ყო­ფილ მა­მამ­თილს, პარ­თენ ჩიკ­ვი­ლა­ძეს შეჰ­პირ­და, რომ მის ნა­თე­სა­ვებს აუ­ცი­ლებ­ლად მო­ძებ­ნი­და და მათ­თან კონ­ტაქ­ტი ექ­ნე­ბო­და. ამი­ტომ, უხა­რია, რომ ისევ გვი­პო­ვა და ამ­ბობს, ჩემი მა­მამ­თი­ლი ალ­ბათ იქე­დან მლო­ცავ­სო.

ნატო მდი­ნა­რა­ძე

ლაჩ­თა რა­ჭა­ში ჩიკ­ვი­ლა­ძე­ე­ბის სო­ფე­ლია და ითხო­ვა, იქ­ნებ იქ ჩა­მიყ­ვა­ნოთ და ვნა­ხო ად­გი­ლი, სა­დაც პი­ტე­რი გა­ი­ზარ­და, იქა­უ­რო­ბა ჩემს შვი­ლიშ­ვი­ლებ­საც მინ­და ვაჩ­ვე­ნო, თუნ­დაც იქ ახლა არა­ფე­რი იყო­სო. შევ­პირ­დით, რომ ყვე­ლა­ნი ერ­თად წა­ვალთ და იქა­უ­რო­ბას მო­ვი­ნა­ხუ­ლებთ. ეს ყვე­ლა­ფე­რი, რა თქმა უნდა, გვა­ხა­რებს, გულ­საც გვი­ჩუ­ყებს. ამ ქა­ლის­გან სა­ო­ცარ მუხტს, სით­ბოს და სიყ­ვა­რულს ვგრძნობთ. 37 წლის წი­ნან­დელ ამ­ბებს თბი­ლად იხ­სე­ნებს, თო­ნის პუ­რის სუ­ნიც კი ახ­ლაც მკა­ფი­ოდ მახ­სოვ­სო... მოკ­ლედ, აგ­ვის­ტო­ში ოკე­ა­ნის გაღ­მი­დან შო­რე­ულ-ახ­ლო­ბელ ნა­თე­სა­ვებს ვე­ლო­დე­ბით.