ფართომასშტაბიანი ესკალაციის დასაწყისი? - რუსეთის სამხედრო მობილიზება უკრაინის საზღვართან და დაპირება, რომ აშშ უკრაინას მარტოს არ დატოვებს

"ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების კიდევ ერთხელ დასრულების ნიშნად, აღმოსავლეთ უკრაინაში ბრძოლა მწვავდება", - ეს New York Times-ის სტატიის სათაურია, რომელიც გამოცემამ 30 მარტს გამოაქვეყნა. ეს სტატია პირველი ცნობა იყო იმისა, რომ უკრაინის და რუსეთის მთავრობების განცხადებებით, ომი აღმოსავლეთ უკრაინაში, რომელიც თვეების განმავლობაში დაბალი ტემპით მიმდინარეობდა და საერთაშორისო ყურადღებას არ იქცევდა, ბოლო დღეების განმავლობაში გააქტიურდა.

მართლაც, უკვე რამდენიმე დღეა, რაც რუსეთსა და უკრაინას შორის ვითარება საკმაოდ დაიძაბა. ფართო ხედით, ამ ვითარებაში ყველაზე მნიშვნელოვანი აქტორი, გარდა რუსეთის ფედერაციისა და უკრაინისა, ამერიკის შეერთებული შტატებიცაა.

უკრაინის ხელისუფლებაში აცხადებენ, რომ რუსეთი უკრაინის საზღვრებთან სამხედრო მობილიზებას თანდათან ზრდის, რაც ქვეყნის თავდაცვით უსაფრთხოებას ემუქრება. კიევის ინფორმაციით, რუსეთმა უკრაინის საზღვართან, კერძოდ როსტოვის, ბრიანსკისა და ვორონეჟის ოლქებში 4 ათასი სამხედრო მოსამსახურე გადაისროლა.

ქვეყნის სამხედრო თანამდებობის პირების ცნობით, მიმდინარე წლის ყველაზე დაძაბული მოქმედებების დროს, უკრაინის აღმოსავლეთით, დონეცკის რეგიონში, რუსეთის მიერ მხარდაჭერილი სეპარატისტების წინააღმდეგ ბრძოლაში ოთხი უკრაინელი ჯარისკაცი დაიღუპა, ერთი კი მძიმედ დაიჭრა.

უკრაინის რადაში გამოსვლისას უკრაინის შეიარაღებული ძალების მეთაურმა რუსლან ხამჩაკმა განაცხადა, რომ რუსეთმა, ფაქტობრივად, უკვე დაარღვია 2020 წლის ივნისში ხელმოწერილი შეთანხმება ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ.

რაც შეეხება მოსკოვის პოზიციას, რუსეთი რეგიონში ძალის გამოყენების განახლების გამო უკრაინას ადანაშაულებს. საკითხზე კომენტირებისას კრემლის პრესსპიკერმა დიმიტრი პესკოვმა განაცხადა, რომ რუსეთი ჯარების გადაადგილებას საკუთარი შეხედულებისამებრ, საკუთარი ტერიტორიის ფარგლებში ახორციელებს, ეს არავის ემუქრება და ამიტომ, არავის უნდა აღელვებდეს.

რუსეთის მხრიდან დონბასის მიმართულებაზე რუსული ჯარების კონცენტრაციის გამო აშშ-ის ევროპული ჯარების ხელმძღვანელობამ თავის შენაერთებში საბრძოლო მზადყოფნა მაქსიმალურ დონემდე გამოაცხადა.

პენტაგონი საკმაოდ შეშფოთებულია მას შემდეგ, რაც სამხედრო სადაზვერვო სამსახურის მოხსენებების თანახმად, ყირიმის სადავო რეგიონში რუსული ძალების მძიმედ შეიარაღებული 4000-მდე ჯარისკაცი შეინიშნებოდა. გასულ კვირას ოთხი უკრაინელი ჯარისკაცს დაღუპვას აშშ მოსკოვის მიერ ცეცხლის შეწყვეტის დარღვევად განიხილავს.

ოთხშაბათს პენტაგონის მთავარმა სპიკერმა, ჯონ კირბიმ განაცხადა: ”რუსეთის დესტაბილიზაციისკენ მიმართული ზომები ძირს უთხრის დეესკალაციის ზრახვებს, რომლებიც გასული წლის შეთანხმების საფუძველზე იქნა მიღწეული. ამასთანავე, დამატებით, ჩვენთვის ცნობილია უკრაინის სამხედრო ინფორმაცია, რომელიც უკრაინის საზღვრებზე რუსეთის ჯარის გადაადგილებას შეეხება”.

უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრ დმიტრო კულებასთან სატელეფონო საუბრისას, აშშ-ის სახელმწიფო მდივანმა, ტონი ბლინკენმა "დონბასსა და ყირიმში რუსეთის აგრესიის ფონზე" უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობის მიმართ შეერთებული შტატების "ურყევი მხარდაჭერა" კიდევ ერთხელ დაადასტურა.

ასევე, აშშ-ს ეროვნული უსაფრთხოების უმაღლესი რანგის სხვადასხვა წარმომადგენელი უკრაინელ თუ რუს კოლეგებს ყირიმსა და აღმოსავლეთ უკრაინაში რუსეთის სამხედრო მოქმედებებზე შეშფოთების გამო ესაუბრნენ.

”ბოლომდე გასაგები არ იყო, რას აპირებდნენ ისინი”, - თქვა პენტაგონის ოფიციალურმა წარმომადგენელმა და დასძინა, რომ აშშ შემდგომი შეფასებით მიიჩნევს, რომ ეს შესაძლოა, რუსეთის სამხედრო სწავლების ნაწილი იყო. ეს მოსაზრება ნაწილობრივ, უკრაინის ოფიციალურ წარმომადგენლებთან სატელეფონო საუბრებს ემყარება, რომლებიც რუსეთის ქმედებებს ასევე სავარჯიშო ქმედებებად მოიაზრებენ.

თუმცა, რა თქმა უნდა, არსებობს მოსაზრებები, თუ რა მიზანი აქვს რუსეთის ამგვარ ქცევას და თანაც, სწორედ ამ - აშშ-სთან დაძაბულობის პერიოდში. ოფიციალური წარმომადგენლის თქმით, თუ ეს მართლაც სავარჯიშო აქტივობა იყო, ამდენი რუსი სამხედრო მოსამსახურის გადაადგილება საკმაოდ დიდი სწავლება ყოფილა და შეიძლება, ეს რეგიონში რუსეთის სიძლიერისა და აშშ-ის მოკავშირეების გამოწვევის შესაძლებლობის შესახებ კრემლის მიერ ბაიდენის ადმინისტრაციისთვის მიზანმიმართული გზავნილი იყოს.

საინტერესოა ისიც, რომ ორშაბათს ნატო-ს წევრმა ქვეყნებმა რეაქტიული თვითმფრინავები ჰაერში 10-ჯერ აუშვეს, რათა ევროპის დიდ ტერიტორიაზე რუსული სამხედრო ფრენების უჩვეულოდ მაღალი აქტივობისთვის მიედევნებინათ თვალყური, მათ შორის ჩრდილოეთ, შავ და ბალტიის ზღვებზე. ალიანსის თვითმფრინავებმა ექვსი საათის განმავლობაში ნატო-ს საჰაერო სივრცის მახლობლად რუსული სამხედრო თვითმფრინავების 6 სხვადასხვა ჯგუფი დააფიქსირეს.

ბაიდენის ადმინისტრაცია რუსეთს უფრო მკაცრად უდგება და უკრაინა ორ მოწინააღმდეგეს შორის მხოლოდ დაძაბულობის უკანასკნელი წყარო, კიდევ ერთი დიპლომატიური გამოწვევაა, რაც სანქციებსა და არსებულ უნდობლობას ემატება. თეთრმა სახლმა თვის დასაწყისში ოპოზიციის ლიდერის, ალექსეი ნავალნის მოწამვლის გამო რუსეთის ოფიციალური პირებისა და სუბიექტების წინააღმდეგ სანქციები დააწესა. შემდეგ იყო პრეზიდენტ ჯო ბაიდენის მუქარა, რომ რუსეთის პრეზიდენტი ვლადიმირ პუტინი "გადაიხდის ფასს" აშშ-ის 2020 წლის არჩევნებში ჩარევის მცდელობისთვის. ყველაზე მოულოდნელი განცხადება კი ის აღმოჩნდა, როდესაც აშშ-ის 46-ე პრეზიდენტმა პუტინს პირდაპირ "მკვლელი" უწოდა. ამ ყველაფერთან ერთად, მოსალოდნელია, ადმინისტრაციამ რუსეთს არჩევნებში ჩარევისა და SolarWind- ის კიბერშეტევის გამო კიდევ დაუწესოს სანქციები.

"ინტერპრესნიუსთან“ ინტერვიუში უკრაინელმა პოლიტოლოგმა, სიტუაციათა მოდელირების სააგენტოს დირექტორმა, ვიტალი ბალამ განაცხადა:

"რუსეთის მიზანია, კიევმა დონბასისა და ლუგანსკის ე.წ. რესპუბლიკებთან დაიწყოს პირდაპირი მოლაპარაკებები. ამგვარი რამ რომ მოხდეს, კრემლს საშუალება ექნება, დასავლეთს ფორმალურად უთხრას, რომ უკრაინაში სამოქალაქო ომია, იგი არაა ამ კონფლიქტში მხარე და მათგან მოითხოვოს იმ ეკონომიკური სანქციების მოხსნა, რომელიც ევროკავშირმა მას უკრაინის გამო დაუწესა“.

თუმცა, როგორც ინფორმაცია ვრცელდება, რუსეთის აგრესიის გამწვავების შემთხვევაში შეერთებული შტატები უკრაინას მარტო არ დატოვებს, უკრაინის თავდაცვის უწყების ინფორმაციით, აშშ-ის თავდაცვის მინისტრმა, ლოიდ ოსტინმა ეს პირობა უკრაინელ კოლეგა, ანდრი ტარანთან სატელეფონო საუბარში (ზარი, რომელიც, გავრცელებული ინფორმაციით, სწორედ ამერიკული მხარის ინიციატივით შედგა) დაადასტურა და დაარწმუნა უკრაინის თავდაცვის მინისტრი, რომ აშშ მზადაა დონბასსა და ყირიმში რუსეთის აგრესიის ფონზე უკრაინას დაეხმაროს.

"აშშ-ის თავდაცვის მინისტრმა ხაზი გაუსვა, რომ რუსული აგრესიის ესკალაციის შემთხვევაში, შეერთებული შტატები უკრაინას მარტო არ დატოვებს და არ დაუშვებს რუსეთის ფედერაციის აგრესიული მისწრაფებების განხორციელებას უკრაინის მიმართ,“ - ეწერა განცხადებაში, რომელიც უკრაინის თავდაცვის უწყებამ გაავრცელა.