როგორ აირჩიეს უნივერსიტეტის პირველი რექტორი
თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტმა ახალი რექტორი აირჩია. არჩევნებში ფარული კენჭისყრით 12 ხმიდან 10-ით მეცნიერებათა დოქტორმა, პროფესორმა ლადო პაპავამ გაიმარჯვა.
გადავხედოთ საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკის პრესის არქივს და ვნახოთ, რა ხდებოდა თსუ-ის სამართალმემკვიდრის, პირველი ქართული უნივერსიტეტის დაარსებისა და პირველი რექტორის არჩევნებისას. 1917 წლის 12 მაისს თბილისში, ქართველი მეცნიერის, პეტრე მელიქიშვილის ბინაში, უნივერსიტეტის საზოგადოების დამფუძნებელთა პირველი შეკრება გაიმართა. კრებას ქართველი მეცნიერი და საზოგადო მოღვაწე ექვთიმე თაყაიშვილი ხელმძღვანელობდა. ამ დღეს დაარსდა "ქართული თავისუფალი უნივერსიტეტის" საზოგადოება, რომელმაც დიდი როლი შეასრულა უნივერსიტეტის დაარსების საქმეში. უნივერსიტეტის გახსნამდე იმჟამინდელ პრესაში, კერძოდ, გაზეთ "ერთობაში" ყოველდღიურად ქვეყნდებოდა სარეკლამო ინფორმაცია: "ქართული უნივერსიტეტი ტფილისში გაიხსნება 1918 წ. იანვრის შუა რიცხვებში. იმთავითვე იქნება სიბრძნის მეტყველების ჰუმანიურ მეცნიერებათა განყოფილება. ლექციები იქნება საფილოსოფიო, საისტორიო, სალიტერატურო, საენათმეცნიერო, საპედაგოგიო და სოციალურ მეცნიერებათა სფეროებიდან. სტუდენტებათ მიიღებიან საშუალო სასწავლებლის... სწავლის ფასი სემესტრში (ე. ი. ნახევარი წლისა) სტუდენტებისა და მსმენელთათვის ათი თუმანი. იმ მსმენელთათვის კი, რომელთაც მხოლოდ ერთისა ან ორი საგნის მოსმენა სურთ, - ხუთი თუმანი... ქართული უნივერსიტეტის დრ. გამგეობის წევრნი: პ. მელიქიშვილი. ივ. ჯავახიშვილი". 13 იანვარს გაიმართა უნივერსიტეტის პროფესორთა კოლეგიის სხდომა, რომლის მონაწილეებმა უნივერსიტეტის რექტორობა ი. ჯავახიშვილს შესთავაზეს, რაზეც ამ უკანასკნელმა უარი განაცხადა. მისი წინადადებით პირველ რექტორად საერთაშორისო აღიარების მქონე მეცნიერი პეტრე მელიქიშვილი აირჩიეს. ქართული უნივერსიტეტი, დღეს უკვე ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, 1918 წლის 26 იანვარს (ახალი სტილით 8 თებერვალს), დავით აღმაშენებლის ხსენების დღეს გაიხსნა. ამის შესახებ გაზეთმა "ერთობამ" 1918 წლის 28 იანვრის ნომერში აუწყა საზოგადოებას: "26 იანვარი შეიძლება ჩაითვალოს ქართველი ხალხის კულტურულ დღესასწაულათ... უნივერსიტეტის გახსნას აუარებელი ხალხი დაესწრო, განსაკუთრებით ახალგაზრდობა. ბევრი გარეთ დარჩა, ქართული გიმნაზიის დარბაზმაც ვერ დაიტია ყველანი"... იმ დღეს ბევრი წარჩინებული ადამიანი გამოსულა სიტყვით, თუმცა პირველი საქართველოს ეროვნული საბჭოს დავალებით აკაკი ჩხენკელი ყოფილა.
გაზეთს ბატონი აკაკის სიტყვაც დაუბეჭდავს: "...ბედნიერება მაქვს გავხსნა პირველი ქართული უნივერსიტეტი (ტაში)... დღემდე ჩვენ არ გვქონია არც ერთი მაღალი სასწავლებელი. მე არ შევეხები შორეულ წარსულს, იმ წარსულს, რომელიც განიყოფება რუსეთის ფარგლებში ჩვენი ცხოვრების ხანიდან. მაშინ ჩვენ გვქონდა დროს შესაფერისი უმაღლესი სასწავლებლებიც. ერს, რომელსაც არა აქვს თავისი სამეცნიერო ტაძარი, არ შეუძლია სთქვას, რომ იგი სრულ-ასაკოვანია... ჩვენ არ შეგვეძლო მიგვეღო განათლება სამშობლო ენაზე. რა ერია ის ერი, რომელსაც არა აქვს საშუალება ისარგებლოს მეცნიერების ნაყოფით სამშობლო ენაზე... თუ რატომ არ გვქონდა მაღალი სასწავლებელი, ამის მიზეზი ყველამ იცის. ჩვენ სხვებთან ერთად ვიყავით ჩაგრული ერი, მოკლებული ყოველგვარ უფლებას. ახლა მოგვეცა საშუალება გავხსნათ ქართული უნივერსიტეტი...
გაზეთი იუწყება, რომ ასევე მქუხარე ტაშით შეხვდნენ დამსწრეები უნივერსიტეტის რექტორის, პეტრე მელიქიშვილის გამოსვლას. დროის სიმცირის გამო ყველა მსურველს ვერც მოუხერხებია საჯაროდ ლაპარაკი, თუმცა "საერთო სურვილით, როგორც გამონაკლისი, სიტყვა მიეცა მუშა ვლასა მგელაძესო", - წერს "ერთობა" და ბეჭდავს კიდეც პროფესორებისადმი მის მიმართვას: "მოდით, ნახეთ, თუ რა განძი, რა კულტურა შეინახა ქართველმა ხალხმა. იმედია შემდეგში მეცნიერება არ იქნება ისეთი ყალბი, როგორიც იყო საშუალო საუკუნოებში... იმედია, ქართულ უნივერსიტეტის კარები არ იქნება დახშული დემოკრატიისათვის, მაშინ იგი ჩვენში იპოვის საუკეთესო დარაჯს"... დამსწრე საზოგადოებას განსაკუთრებული ოვაციებით ივანე ჯავახიშვილი - ქართული უნივერსიტეტის საფუძვლის ჩამყრელი დაუჯილდოებია. 1919 წლის 17 დეკემბერს და შემდეგ, 1923 წლის 30 მარტს მეორე ვადით, უნივერსიტეტის რექტორად სწორედ ივანე ჯავახიშვილი აირჩიეს.
ირმა ხარშილაძე
ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"
(გამოდის ოთხშაბათობით)
ქართველი ჟურნალისტის და ამერიკელი დიპლომატის ქორწილი ვაშინგტონში - "ძალიან ბედნიერები ვართ, რომ ვიპოვეთ ერთმანეთი"
უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის ყოფილი კანდიდატი თამთა თოდაძეზე - "რა ბრიჯიტ ბარდო ესა მყავს, რა აბია ასეთი ნეტავ"
