ჯე­მალ ჭკუ­ა­სე­ლი - "შე­იძ­ლე­ბა ვი­ღა­ცამ "ქა­ჯი" მი­წო­დოს"

ცნო­ბი­ლი ლოტ­ბა­რი და ან­სამბლ "ე­რი­სი­ო­ნის" სამ­ხატ­ვრო ხელ­მძღვა­ნე­ლი ჯე­მალ ჭკუ­ა­სე­ლი ადა­მი­ან­თა იმ კა­ტე­გო­რი­ას მი­ე­კუთ­ვნე­ბა, რომ­ლებ­მაც შეძ­ლეს, ქარ­თუ­ლი კულ­ტუ­რის გა­ნუ­მე­ო­რე­ბე­ლი ხიბ­ლი მთე­ლი მსოფ­ლი­ო­სათ­ვის გა­ეც­ნოთ. ბა­ტო­ნი ჯე­მა­ლი უდი­დე­სი სიყ­ვა­რუ­ლით სა­უბ­რობს ჩვენს ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ზე, პო­ე­ზი­ა­ზე, რო­მელ­საც ის ქარ­თუ­ლი გე­ნი­სა და ნი­ჭის უმ­შვე­ნი­ე­რეს გა­მოვ­ლი­ნე­ბას უწო­დებს.

- ბა­ტო­ნო ჯე­მალ, ალ­ბათ ბავ­შვო­ბა­ში წა­გი­კითხ­ავთ ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი ქმნი­ლე­ბა, რო­მელ­მაც თქვენს გე­მოვ­ნე­ბა­სა და მთელ შემ­დგომ ცხოვ­რე­ბა­ზე წა­რუშ­ლე­ლი კვა­ლი და­ტო­ვა.

- ეს დი­დი შო­თა რუს­თა­ვე­ლის "ვეფ­ხის­ტყა­ო­სა­ნი­ა". ახ­ლაც მახ­სოვს, ბავ­შვო­ბა­ში რა გა­ფა­ცი­ცე­ბით ვკითხ­უ­ლობ­დი "ვეფ­ხის­ტყა­ო­სანს", რო­მელ­მაც ჩემ­ზე შე­უ­და­რე­ბე­ლი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა და­ტო­ვა. ძა­ლი­ან ხში­რად ვუბ­რუნ­დე­ბო­დი ამ სა­ო­ცარ პო­ე­მას, რა­საც ვერ ვი­გებ­დი, უფ­რო­სებს ვე­კითხ­ე­ბო­დი და ასე გრძელ­დე­ბო­და კარ­გა ხანს. შო­თა რუს­თა­ვე­ლი, ეს არის გე­ნი­ა, რო­მელ­მაც მთე­ლი ჩე­მი ცხოვ­რე­ბა გან­საზღ­ვრა. ვგიჟ­დე­ბო­დი კონ­სტან­ტი­ნე გამ­სა­ხურ­დი­ა­ზე და ძა­ლი­ან მიყ­ვარ­და ეგ­ნა­ტე ნი­ნოშ­ვი­ლი. მარ­თა­ლი­ა, გუ­რუ­ლებს ამის გა­მო მსუ­ბუ­ქად გვა­ქი­ლი­კე­ბენ, მაგ­რამ ეს არის მწე­რა­ლი, რო­მე­ლიც დი­დი სი­მარ­თლით აღ­წერ­და მშობ­ლი­უ­რი კუთხ­ის მდგო­მა­რე­ო­ბას, გა­ჭირ­ვე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნის ფიქ­რებ­სა და გან­ცდებს.

- თქვე­ნი აზ­რით, ჩვენს პო­ე­ტებს შო­რის ყვე­ლა­ზე ტრა­გი­კუ­ლი ბე­დის მქო­ნე ვინ არის?

- ალ­ბათ ილია ჭავ­ჭა­ვა­ძე, რო­მე­ლიც ყო­ველ­თვის გან­სა­კუთ­რე­ბით მიყ­ვარ­და. სა­ოც­რად მტკი­ვა გუ­ლი, რომ ჩვენ იმ ერის შვი­ლე­ბი ვართ, რო­მელ­მაც ილია მოკ­ლა. ზოგ­ჯერ მგო­ნი­ა, რომ მეც თა­ნა­მო­ნა­წი­ლე ვარ ამ მკვლე­ლო­ბი­სა, თით­ქოს მეც იქ ვი­ყა­ვი, რო­ცა დიდ ილი­ას ტყვია ეს­რო­ლეს. არა­ნაკ­ლებ მიყ­ვარ­და აკა­კი წე­რე­თე­ლი და მი­სი სტრი­ქო­ნე­ბი, რომ­ლის მსგავ­სიც ჩე­მი აზ­რით, ქარ­თულ პო­ე­ზი­ა­ში ჯერ არ შექ­მნი­ლა:

ცა-­ფი­რუზ, ხმე­ლეთ­-ზურ­მუხ­ტო, ჩემო სამშობლო მხა­რე­ო...

დე­დაშ­ვი­ლო­ბამ, ბევრს არ გთხ­ოვ, შენს მი­წას მი­მა­ბა­რე­ო!"...

თა­ნა­მედ­რო­ვე ეპო­ქის მწერ­ლებს შო­რის ყვე­ლას­გან გა­მორ­ჩე­უ­ლია გუ­რამ დო­ჩა­ნაშ­ვი­ლი, თუმ­ცა მის მოთხ­რო­ბებს სე­რი­ო­ზუ­ლი ჩაღ­რმა­ვე­ბი­სა და ანა­ლი­ზის გა­რე­შე ვერც წა­ი­კითხ­ავ და ვერც გა­ი­გებ, ის დი­დი მო­აზ­როვ­ნე­ა. რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა არ გიყ­ვარ­დეს მუხ­რან მა­ჭა­ვა­რი­ა­ნი ან ანა კა­ლან­და­ძე? რო­მე­ლი ერ­თი ჩა­მოვ­თვა­ლო, უკ­ვე აღარც ვი­ცი.

- უცხ­ო­ელ მწერ­ლებს შო­რის ვინ იყო და არის თქვე­ნი რჩე­უ­ლი?

- ბავ­შვო­ბა­ში ჟი­ულ ვერ­ნი გა­მორ­ჩე­უ­ლად მიყ­ვარ­და, არ მა­ვიწყ­დე­ბა, რა გან­ცდებს იწ­ვევ­და ჩემ­ში "ტომ სო­ი­ე­რის თავ­გა­და­სა­ვა­ლი". არც მა­ინ რი­დის კითხ­ვა მბეზ­რდე­ბო­და, მიყ­ვარ­და მი­სი "უ­თა­ვო მხე­და­რი". მოგ­ვი­ა­ნე­ბით ჰე­მინ­გუ­ე­ი­სა და მარ­კე­სის გა­ნუ­მე­ო­რე­ბელ ხე­ლოვ­ნე­ბას გა­ვე­ცა­ნი და მათ­თან ერ­თად შე­ვიყ­ვა­რე ყვე­ლა დი­დი კლა­სი­კო­სი, რო­მე­ლიც მსოფ­ლიო ლი­ტე­რა­ტუ­რას ამ­შვე­ნებს.

- ბა­ტო­ნო ჯე­მალ, თქვენც ფიქ­რობთ, რომ დღეს წიგნს სე­რი­ო­ზუ­ლი კონ­კუ­რენ­ტე­ბი ჰყავს ტე­ლე­ეკ­რა­ნი­სა და კომ­პი­უ­ტე­რის სა­ხით?

- სამ­წუ­ხა­როდ, ასე­ა, მაგ­რამ თუ გვინ­და სა­ქარ­თვე­ლომ იარ­სე­ბოს, ახალ­გაზ­რდებ­მა წიგ­ნე­ბი უნ­და იკითხ­ონ. ამას ამ­ბობს ჩვე­ნი პატ­რი­არ­ქიც, რო­მე­ლიც ღმერ­თმა გვა­ჩუ­ქა და ღმერ­თმა დიდ­ხანს უცოცხ­ლოს მთელ საქ­რის­ტი­ა­ნოს. თუ ყურს და­უგ­დებს, მის­გან ქარ­თვე­ლი ახალ­გაზ­რდო­ბა ძა­ლი­ან ბევრ რა­მეს ის­წავ­ლის, რად­გან ეს არის ცოცხ­ა­ლი მა­გა­ლი­თი, თუ რო­გორ უნ­და იცხ­ოვ­როს ადა­მი­ან­მა ამ წუ­თი­სო­ფელ­ში. უწ­მინ­დეს­მაც არა­ერ­თხელ აღ­ნიშ­ნა, რომ დღეს ჩვე­ნი ახალ­გაზ­რდო­ბა მი­ჯაჭ­ვუ­ლია ტე­ლე­ვი­ზორ­სა და კომ­პი­უ­ტერ­თან. ათა­სო­ბით ადა­მი­ა­ნი გა­მუდ­მე­ბით უყუ­რებს სე­რი­ა­ლებ­სა და უგე­მოვ­ნო ფილ­მებს, რაც სა­ში­ნე­ლე­ბა­ა. რა­ღა შორს წა­ვი­დე, ჩემს მე­უღ­ლე­საც სულ ვსაყ­ვე­დუ­რობ ამის გა­მო. არ შე­იძ­ლე­ბა ადა­მი­ა­ნი სხვი­სი ცხოვ­რე­ბით ცხოვ­რობ­დეს, არც ის ხვევ­ნა-­კოც­ნა და მტლა­შა-­მტლუ­ში მომ­წონს, რო­მელ­საც ტე­ლე­ვი­ზი­ით ყო­ველ­დღე გვაჩ­ვე­ნე­ბენ. მი­მაჩ­ნი­ა, რომ ქარ­თვე­ლი კა­ცი ამ უხამ­სო­ბის სა­ყუ­რებ­ლად დროს არ უნ­და ფლან­გავ­დეს. ჩვენ სხვა კულ­ტუ­რი­სა და ტრა­დი­ცი­ე­ბის მქო­ნე ხალ­ხი ვართ, სიყ­ვა­რუ­ლიც სხვაგ­ვა­რი ვი­ცო­დით და მე­გობ­რო­ბაც. ის, რაც ორ ადა­მი­ანს შო­რის ხდე­ბა, მხო­ლოდ იმ ორის სა­კუთ­რე­ბაა და ამ ინ­ტიმ­ში მე­სა­მე არ უნ­და ჩა­ე­რი­ოს. მე სიყ­ვა­რუ­ლის წი­ნა­აღ­მდე­გი რო­დი ვარ, "სიყ­ვა­რუ­ლი აღ­გვა­მაღ­ლებ­სო", ამ­ბობს დი­დი შო­თა რუს­თა­ვე­ლი, მაგ­რამ რა­საც ტე­ლე­ეკ­რა­ნი­დან ვხე­დავთ, მი­უ­ღე­ბე­ლი­ა. შე­იძ­ლე­ბა ვი­ღაც სულ სხვაგ­ვა­რად ფიქ­რობს, შე­იძ­ლე­ბა ვი­ღა­ცამ "ქა­ჯიც" მი­წო­დოს, მაგ­რამ ქუ­ჩა­ში გა­მო­ტა­ნი­ლი სიყ­ვა­რუ­ლი­სა ნაკ­ლე­ბად მჯე­რა. ჩვე­ნი ახალ­გაზ­რდე­ბის ნა­წი­ლი მარ­თლაც მოწყ­ვე­ტი­ლია სუ­ლი­ე­რე­ბა­სა და წიგ­ნი­ე­რე­ბას, ალ­ბათ ამის ბრა­ლი­ცა­ა, რომ ბევ­რმა და­კარ­გა ის ში­ნა­გა­ნი კულ­ტუ­რა, რო­მე­ლიც ჩვენს ხალხს ყო­ველ­თვის ამ­კობ­და. ქარ­თველ ხალხს ნი­ჭი­ე­რე­ბა არ აკ­ლი­ა, თუმ­ცა ზოგ­ჯერ ჭკუა გვღა­ლა­ტობს ხოლ­მე. არ უნ­და ვუ­ღა­ლა­ტოთ იმ ტრა­დი­ცი­ას, რო­მე­ლიც ჩვენს ერს ჰქონ­და - წიგ­ნი­ე­რე­ბა ქარ­თვე­ლი კა­ცი­სათ­ვის ყო­ველ­თვის უპირ­ვე­ლეს ღირ­სე­ბად იყო მიჩ­ნე­უ­ლი, ამი­ტომ ძა­ლი­ან მი­ხა­რი­ა, რომ დღეს სა­ქარ­თვე­ლო­ში ბევ­რი წიგ­ნი იბეჭ­დე­ბა, ხალ­ხმა და­იწყო წიგ­ნე­ბის შე­ძე­ნა და ვინც ამას სა­თა­ვე­ში უდ­გას, ძა­ლი­ან დიდ, საქ­ვეყ­ნო საქ­მეს აკე­თებს.

- ესე იგი, მა­ინც ოპ­ტი­მის­ტუ­რად ხართ გან­წყო­ბი­ლი?

- დი­ახ, მე სულ ვამ­ბობ, რომ არ შე­იძ­ლე­ბა გა­და­შენ­დეს ხალ­ხი, ვინც ასე­თი სა­გა­ლობ­ლე­ბი, ასე­თი პო­ე­ზია შექ­მნა. მიმ­ბაძ­ვე­ლი ყო­ველ­თვის სა­ცო­და­ვია და მე არ მინ­და ჩემს ერ­ში სა­ცო­და­ვი ადა­მი­ა­ნე­ბი მომ­რავ­ლდნენ. ისე კი არ უნ­და დაგ­ვე­მარ­თოს, თუ­რა­შა­უ­ლის პატ­რო­ნი ტყე­ში ეძებ­და პან­ტა­სა­ო. ჩვენ მსოფ­ლი­ოს ქარ­თუ­ლი ხალ­ხუ­რი სიმ­ღე­რა და ვა­ზი ვა­ჩუ­ქეთ, ამი­ტომ, ამ ხალხს გა­და­შე­ნე­ბა არ უწე­რი­ა! უც­ნა­უ­რი­ა, რომ ამ ქვე­ყა­ნა­ში ერ­თსქე­სი­ა­ნი ქორ­წი­ნე­ბის და­კა­ნო­ნე­ბა სურთ, რაც სრულ გა­დაგ­ვა­რე­ბას გვი­ქა­დის­.M თუ ჩვე­ნი ერის გა­და­შე­ნე­ბა უნ­დათ, კი ბა­ტო­ნო, მი­ი­ღონ ეს კა­ნო­ნი, მაგ­რამ მე დი­დი იმე­დი მაქვს, რომ ასე არ მოხ­დე­ბა და არც უნ­და მოხ­დეს. თუ იმას გა­ვა­კე­თებთ, რაც ღმერთს არ მოს­წონს, სას­ტი­კად და­ვის­ჯე­ბით, ამი­ტომ ის მატ­ლი, ის ვი­რუ­სი უნ­და ჩავ­კლათ, რო­მე­ლიც ჩვენს თვით­მყო­ფა­დო­ბას ემუქ­რე­ბა. ჩემ­თვის გა­უ­გე­ბა­რი­ა, რო­ცა ძმა ძმას ურე­კავს და ეუბ­ნე­ბა: ამა და ამ სა­ათ­ზე შე­იძ­ლე­ბა მო­ვი­დე შენ­თა­ნო? შე­იძ­ლე­ბა ძმას ან მე­გო­ბარს უთხ­რა: ამა და ამ დროს სახ­ლში ხარ? გცა­ლი­ა? და მან სა­კუ­თა­რი საქ­მე უნ­და გა­და­დოს, თუ ამ საქ­მის გა­და­დე­ბა შე­იძ­ლე­ბა, იმი­ტომ, რომ ქარ­თვე­ლე­ბი ვართ და რო­დე­საც შენ­თან ძმა ან მე­გო­ბა­რი მო­დის, ყვე­ლა­ფე­რი უნ­და იღო­ნო, რომ ღირ­სე­უ­ლად დახ­ვდე. შე­იძ­ლე­ბა თე­მას გა­და­ვუხ­ვი­ე, მაგ­რამ მი­ხა­რი­ა, თქვე­ნი გა­ზე­თის სა­შუ­ა­ლე­ბით მკითხ­ველს ჩე­მი სა­ფიქ­რა­ლი და გუ­ლის­ტკი­ვი­ლი რომ გა­ვუ­ზი­ა­რე.

ხა­თუ­ნა ჩი­გო­გი­ძე

ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"

(გამოდის ოთხშაბათობით)