მერაბ კოკოჩაშვილი პოლიტიკოსების უკულტურობაზე: "ხშირად აღარც კი ვიცი, სირცხვილისგან სად დავიმალო"

გა­ზეთ "ყვე­ლა სი­ახ­ლის" სტუ­მა­რი ცნო­ბი­ლი კი­ნო­რე­ჟი­სო­რი მე­რაბ კო­კო­ჩაშ­ვი­ლი­ა. შე­ვეც­დე­ბით ბა­ტონ მე­რაბ­თან ერ­თად ­შე­ვა­ფა­სოთ გან­ვლი­ლი წლის სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ­-პო­ლი­ტი­კუ­რი თუ კულ­ტუ­რუ­ლი ცხოვ­რე­ბა.

- ცვლი­ლე­ბე­ბის მი­ხედ­ვით თუ ვიმ­სჯე­ლებთ, შე­იძ­ლე­ბა ვთქვათ, რომ ეს წე­ლი­წა­დი რამ­დე­ნი­მე თვით ად­რე და­იწყ­ო, რო­დე­საც მკა­ფი­ოდ გა­მოჩ­ნდა, რომ ისე ცხოვ­რე­ბა აღარ შე­იძ­ლე­ბო­და. შე­დე­გად კი მი­ვი­ღეთ ჯერ სა­პარ­ლა­მენ­ტო ცვლი­ლე­ბა, წელს კი ახა­ლი პრე­ზი­დენ­ტიც ავირ­ჩი­ეთ. ბუ­ნებ­რი­ვი­ა, ეს ყვე­ლა­ფე­რი უკავ­შირ­დე­ბა ბა­ტო­ნი ბი­ძი­ნა ივა­ნიშ­ვი­ლის სა­ხელს. ცი­ვი­ლი­ზე­ბულ­მა მსოფ­ლი­ომ და­ა­წე­სა გარ­კვე­უ­ლი წე­სე­ბი, რომ­ლის მი­ხედ­ვი­თაც, სა­ხელ­მწი­ფო­ში ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის ცვლი­ლე­ბა 4-5 წე­ლი­წად­ში უნ­და ხდე­ბო­დეს. ეს კა­ცობ­რი­ო­ბის უდი­დე­სი მიღ­წე­ვა­ა, რად­გან არ არ­სე­ბობს მუდ­მი­ვად სწო­რი გზა, თა­ნაც გრძელ­ვა­დი­ა­ნი მმარ­თვე­ლო­ბა ბო­ლოს და ბო­ლოს ქმნის ისეთ ბი­უ­როკ­რა­ტი­ულ სის­ტე­მას, რო­მე­ლიც ცდი­ლობს ქვე­ყა­ნა რაც შე­იძ­ლე­ბა დიდ­ხანს მარ­თოს. ეს ყველ­გან შე­იძ­ლე­ბა მოხ­დეს და ასე მოხ­და სა­ქარ­თვე­ლო­შიც. ჩიხ­ში შე­ვი­და ის სის­ტე­მა, რო­მე­ლიც 2003 წელს მო­ვი­და რო­გორც დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი და მო­წი­ნა­ვე, მაგ­რამ 9-10 წლის შემ­დეგ დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლო­ბის ნი­შან­-წყა­ლიც აღარ შერ­ჩა. ძა­ლი­ან ბევ­რი ასო­ცი­ა­ცია ჩნდე­ბო­და რო­გორც ფა­შიზ­მის საწყ­ის წლებ­თან, ასე­ვე საბ­ჭო­თა სის­ტე­მას­თან. ეს ყვე­ლა­ფე­რი ქარ­თველ­მა ხალ­ხმა კარ­გად და­ი­ნა­ხა და გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბე­ბი, რო­მელ­მაც შეც­ვა­ლა შექ­მნი­ლი ვი­თა­რე­ბა, ჩემ­თვის სრუ­ლი­ად გა­სა­გე­ბი და მი­სა­ღე­ბიც იყო. რაც შე­ე­ხე­ბა დღე­ვან­დე­ლო­ბას, უამ­რა­ვი რა­მის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, უკე­თე­სო­ბის­კენ სვლის გან­ცდა მაქვს, მაგ­რამ ბევ­რი რამ ისევ მა­ფიქ­რებს. უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სი­ა, რომ სა­ხელ­მწი­ფო­ში კო­ა­ლი­ცი­უ­რი მარ­თვა­ა. ეს ნიშ­ნავს, რომ გა­ცი­ლე­ბით უფ­რო დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლად და ურ­თი­ერ­თგა­გე­ბით მი­ი­ღე­ბა გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბე­ბი. იმა­საც დი­დი მნიშ­ვნე­ლო­ბა აქვს, ბი­ძი­ნა ივა­ნიშ­ვი­ლი პო­ლი­ტი­კი­დან რომ წა­ვი­და.

- ზო­გი­ერ­თი ამ გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბას ნა­ად­რე­ვად მი­იჩ­ნევს...

- თავ­და­პირ­ვე­ლად მეც ასე მი­მაჩ­ნდა, მაგ­რამ რაც დრო გა­დის, ნელ­-ნე­ლა ვრწმუნ­დე­ბი, რომ ეს ერ­თა­დერ­თი სწო­რი გზა იყო. ალ­ბათ იქ­ნე­ბა ბრძო­ლა რო­გორც ოპო­ზი­ცი­ურ პარ­ტი­ებ­თან, ასე­ვე კო­ა­ლი­ცი­ის შიგ­ნით, მაგ­რამ, ვი­მე­დოვ­ნებ, კოა­ლი­ცი­ა­ში შე­მა­ვალ ძა­ლებს ეყო­ფათ ჭკუა და გა­მოც­დი­ლე­ბა, რომ ერ­თმა­ნეთს არ და­უ­პი­რის­პირ­დნენ. სხვა შემ­თხვე­ვა­ში ერ­თად და­ი­ღუ­პე­ბი­ან, შე­დე­გად კი სხვა ძა­ლე­ბი მოვ­ლენ, რომ­ლე­ბიც გა­ცი­ლე­ბით აგ­რე­სი­უ­ლე­ბი არი­ან. ამ აგ­რე­სი­ას ვხე­დავ "ნა­ცი­ო­ნა­ლურ მოძ­რა­ო­ბა­შიც" და სხვა ოპო­ზი­ცი­უ­რ ძა­ლებ­შიც. და­დე­ბი­თად მი­ვიჩ­ნევ იმას, რომ ჩვენ გა­ცი­ლე­ბით გავ­თა­ვი­სუფ­ლდით. ბრძო­ლა პი­როვ­ნუ­ლი თა­ვი­სუფ­ლე­ბის­თვის ჩვენ­ში ყო­ველ­თვის მძლავ­რობ­და. საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის დროს ყვე­ლა­ზე მე­ტად ეს სა­კითხი და ეროვ­ნუ­ლო­ბის პრობ­ლე­მა გვა­წუ­ხებ­და. ადა­მი­ა­ნის დათ­რგუნ­ვა, მი­სი უფ­ლე­ბე­ბის გა­თელ­ვა, არ­ჩე­ვა­ნის თა­ვი­სუფ­ლე­ბის წარ­თმე­ვა, სამ­წუ­ხა­როდ, წი­ნა ხე­ლი­სუფ­ლება­საც ახა­სი­ა­თებ­და, დღეს ამ თვალ­საზ­რი­სით მე­ტი თა­ვი­სუფ­ლე­ბა­ა, მაგ­რამ კი­დევ უფ­რო მე­ტი თა­ვი­სუფ­ლე­ბის­თვის ეკო­ნო­მი­კუ­რი სა­ფუძ­ვე­ლია შე­საქ­მნე­ლი­. დღეს აზ­რის გა­მოთ­ქმი­სა და პო­ზი­ცი­ის გა­მო­ხატ­ვის სა­შუ­ა­ლე­ბა ყვე­ლას ეძ­ლე­ვა, რი­თაც ზოგ­ჯერ ბო­რო­ტა­დაც სარ­გებ­ლო­ბენ. მა­გა­ლი­თად, ვხე­დავთ, რომ ჩა­დე­ნი­ლი უკა­ნო­ნო­ბის­თვის და­კა­ვე­ბულ ადა­მი­ა­ნებს პო­ლი­ტი­კურ დევ­ნი­ლე­ბად წარ­მო­ად­გე­ნენ, ამი­ტომ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას მე­ტი სიფ­რთხი­ლე მარ­თებს. ამ­გვარ ბრალ­დე­ბას სწრა­ფად და ავ­ტო­რი­ტე­ტუ­ლად უნ­და გა­ე­ცეს და­სა­ბუ­თე­ბუ­ლი პა­სუ­ხი. უნ­და და­უმ­ტკი­ცო ოპო­ნენ­ტსაც და სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­საც, რომ ძვე­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის ესა თუ ის ჩი­ნო­სა­ნი ჩა­დე­ნი­ლი უკა­ნო­ნო­ბის­თვის სა­მარ­თლი­ა­ნად ის­ჯე­ბა. ამ­გვა­რი პა­სუ­ხი ხშირ შემ­თხვე­ვა­ში იგ­ვი­ა­ნებს, რაც სა­ზო­გა­დო­ე­ბის გა­ღი­ზი­ა­ნე­ბას იწ­ვევს.

- თქვე­ნი აზ­რით, რა კეთ­დე­ბა სწო­რად და სად ხე­დავთ შეც­დო­მებს?

- უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სია და­საქ­მე­ბის პრობ­ლე­მის მოგ­ვა­რე­ბა­ზე ზრუნ­ვა. კარ­გი­ა, რომ სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბა­ზე ასე­თი აქ­ცენ­ტი კეთ­დე­ბა. მი­მაჩ­ნი­ა, რომ ჯან­მრთე­ლო­ბი­სა და სო­ცი­ა­ლუ­რი დაც­ვის თვალ­საზ­რი­სი­თაც მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ნა­ბი­ჯე­ბი გა­და­იდ­გა, მაგ­რამ კვლა­ვაც პრობ­ლე­მე­ბია გა­ნათ­ლე­ბი­სა და კულ­ტურის სფე­რო­ში. მე თვი­თონ ვას­წავ­ლი უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში და სამ­წუ­ხა­როდ, ვხე­დავ, რომ დღევანდელი ახალ­გაზ­რდო­ბის გა­ნათ­ლე­ბის დო­ნე და­ბა­ლი­ა. თუ ქვე­ყა­ნა­ში გა­ნათ­ლე­ბის ცენ­ზი და სა­ფუძ­ვე­ლი არ არის, ვერც ეკო­ნო­მი­კა და ვერც სხვა რო­მე­ლი­მე სფე­რო წინ ვერ წა­ვა. ჩვენ უნ­და ჩა­მო­ვა­ყა­ლი­ბოთ გა­ნათ­ლე­ბი­სა და მეც­ნი­ე­რე­ბის ძლი­ე­რი სკო­ლე­ბი, რაც არ­სე­ბობ­და კი­დეც, მაგ­რამ ბო­ლო 20-25 წლის გან­მა­ვ­ლო­ბა­ში და­ი­კარ­გა. სა­ხელ­მწი­ფომ უნ­და მო­ა­ხერ­ხოს და ნი­ჭი­ე­რი ახალ­გაზ­რდე­ბი უცხ­ო­ე­თის ყვე­ლა­ზე წარ­მა­ტე­ბულ უნი­ვერ­სი­ტე­ტებ­ში გა­უშ­ვას სას­წავ­ლებ­ლად, ოღონდ ერ­თი პი­რო­ბით, ისი­ნი აუ­ცი­ლებ­ლად უკან უნ­და დაბ­რუნ­დნენ. 50-60 წლის წინ კო­რეა და ია­პო­ნია მი­წას­თან გას­წო­რე­ბუ­ლი ქვეყ­ნე­ბი იყ­ვნენ, ახ­ლა ისი­ნი წამ­ყვა­ნი სა­ხელ­მწი­ფო­ე­ბის რიგ­ში დგა­ნან, ეს კი შრო­მამ და სწორ­მა პო­ლი­ტი­კურ­მა მარ­თვამ მო­ი­ტა­ნა. მითხ­ა­რით, ბო­ლო ხანს თუ გსმე­ნი­ათ პო­ლი­ტი­კო­სე­ბის­გან უბ­რა­ლოდ ტერ­მი­ნიც კი, "კულ­ტუ­რა"... ალ­ბათ გა­გი­ჭირ­დე­ბათ გახ­სე­ნე­ბა. თვით პო­ლი­ტი­კო­სე­ბის სა­უბ­რე­ბი, მა­თი დი­ა­ლო­გე­ბი ტე­ლე­ვი­ზი­ებ­ში უმე­ტეს შემ­თხვე­ვა­ში უკულ­ტუ­რო­ბის მა­გა­ლი­თი­ა. ხში­რად აღარც კი ვი­ცი, სირ­ცხვი­ლის­გან სად და­ვი­მა­ლო... ამა­ზე თუ არ გა­მახ­ვილ­და ყუ­რა­დ­ღე­ბა, პო­ლი­ტი­კაც, ეკო­ნო­მი­კაც, გა­ნათ­ლე­ბაც უკულ­ტუ­რო გვექ­ნე­ბა. ამ­გვა­რი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბით ცი­ვი­ლი­ზე­ბუ­ლ სა­ხელ­მწი­ფოს ვერ შევ­ქმნით, შე­სა­ბა­მი­სად, ჩვე­ნით ვერც აფ­ხა­ზებს და­ვა­ინ­ტე­რე­სებთ, ვერც ოსებს, ვერც ევ­რო­პას და ვერც ვე­რა­ვის... კი­დევ ვი­მე­ო­რებ, ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ ყვე­ლა­ფე­რი უნ­და გაა­კე­თოს მო­ქა­ლა­ქე­თა და­სა­საქ­მებ­ლად, შემ­წე­ო­ბით, შე­ღა­ვა­თით, დახ­მა­რე­ბით, ადა­მი­ა­ნი სა­არ­სე­ბო მი­ნი­მუმს კი იღებს, მაგ­რამ ეს იმას არ ნიშ­ნა­ვს, რომ ის სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ქმე­დი­თი და შე­მოქ­მე­დი წევ­რი­ა. თვი­თონ თუ არ მუ­შა­ობ, არ ქმნი, შე­ნი ქვეყ­ნის გან­ვი­თა­რე­ბა­ში არ ხარ ჩარ­თუ­ლი, არა­რე­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნი ხარ. თუ მუ­დამ სხვამ უნ­და მო­გარ­თვას და გა­ჭა­მოს, ასე ნელ­-ნე­ლა მათხ­ო­ვ­რად იქ­ცე­ვი. ღრმა და სა­ფუძ­ვლი­ა­ნი გა­ნათ­ლე­ბის გა­რე­შე ქვეყ­ნის წინს­ვლა­ზე ლა­პა­რა­კი ზედ­მე­ტი­ა... ერ­თი ჩე­მი გუ­ლის­ტკი­ვი­ლი მინ­და გა­გი­ზი­ა­როთ. კარ­გი­ა, რომ ხში­რად უჩ­ვე­ნე­ბენ ქარ­თულ ფილ­მებს, მაგ­რამ სა­კითხ­ა­ვი­ა, რა სა­ხით და ხა­რის­ხით? ეს ფილ­მე­ბი ხომ ჩვენ არა გვაქვს - ნე­გა­ტი­ვე­ბი ინა­ხე­ბა რუ­სეთ­ში, რო­გორც სა­მუ­ზე­უმო ექ­სპო­ნა­ტე­ბი. წე­ლი­წად­ზე მე­ტია კი­ნე­მა­ტოგ­რა­ფი­სტე­ბი მათ და­საბ­რუ­ნებ­ლად ვიბ­რძვით. მარ­თა­ლია, ნე­გა­ტი­ვებს ჩვენ არა­ვინ დაგ­ვიბ­რუ­ნებს, მაგ­რამ თა­ნა­მედ­რო­ვე ტექ­ნი­კა იძ­ლე­ვა სა­შუ­ა­ლე­ბას, რომ ისი­ნი გა­და­ვი­ტა­ნოთ ე.წ. კონ­ტრნე­გა­ტი­ვებ­ზე. ეს იქ­ნე­ბა ორი­გი­ნალ­თან მი­ახ­ლო­ე­ბუ­ლი ვერ­სი­ე­ბი, სა­ი­და­ნაც შეგ­ვეძ­ლე­ბა რო­გორც ფი­რე­ბის გამ­ჟღავ­ნე­ბა, ასე­ვე მა­თი ციფ­რუ­ლად გავ­რცე­ლე­ბა. მთე­ლი ქარ­თუ­ლი კი­ნო რომ გა­დ­მო­ვი­ტა­ნოთ, რაც რუ­სეთ­ში­ა, 10 მი­ლი­ო­ნი დო­ლა­რია სა­ჭი­რო. ეს მა­ინ­ცდა­მა­ინც დი­დი ფუ­ლი არ არის, თა­ნაც ჩვენ არ ვითხ­ოვთ, რომ ეს ერ­თბა­შად მოხ­დეს. იყოს ეტა­პე­ბად, მთა­ვა­რია საქ­მე და­იძ­რას. რო­დე­საც ვუ­ყუ­რებ, ჩვე­ნი კი­ნო­შე­დევ­რე­ბი რა დაჩხ­აპ­ნი­ლი კად­რე­ბით გა­დის, არც არა­ფე­რი ის­მის, გუ­ლი მიკ­ვდე­ბა. ეს ხომ ჩვე­ნი ქვეყ­ნის სი­ა­მა­ყე­ა, რა­ტომ არ უნ­და გვქონ­დეს ხა­რის­ხი­ა­ნი პრო­დუქ­ცი­ა? მო­მა­ვალ თა­ო­ბებს ხომ უნ­და ვას­წავ­ლოთ ქარ­თუ­ლი კი­ნოს სიყ­ვა­რუ­ლი.

- წელს კი­დევ ერ­თხელ გა­აქ­ტი­ურ­და კონ­სტი­ტუ­ცი­უ­რი მო­ნარ­ქი­ის აღ­დგე­ნის თე­მა, თქვენ, რო­გორც ჭავ­ჭა­ვა­ძე­ე­ბის შთა­მო­მავ­ლი, რას ფიქ­რობთ ამ სა­კითხ­ზე?

- მი­მაჩ­ნი­ა, რომ კონ­სტი­ტუ­ცი­ურ მო­ნარ­ქი­ა­ზე ლა­პა­რა­კი ნა­ად­რე­ვი­ა, რად­გან ეს სა­კითხი აბ­სო­ლუ­ტუ­რად მო­უმ­ზა­დე­ბე­ლი­ა. სა­ზო­გა­დოე­ბა­ში ამ­გვა­რი იდეა თა­ვის­თა­ვად უნ­და და­ი­ბა­დოს, თუ არა­და, ხომ ხე­დავთ, რა სირ­ცხვი­ლით დას­რულ­და ეს ყვე­ლა­ფე­რი. ვი­თომ მოხ­და სა­მე­ფო გვა­რე­ბის გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა, მაგ­რამ ეს ოჯა­ხი ხე­ლოვ­ნუ­რად შე­იქ­მნა, ამი­ტო­მაც და­შორ­დნენ. თუ კონ­სტი­ტუ­ცი­უ­რი მო­ნარ­ქი­ის აღ­დგე­ნა დად­გე­ბა დღის წეს­რიგ­ში, ეს უნ­და და­ი­ბა­დოს ორ­გა­ნუ­ლად და არა ხე­ლოვ­ნუ­რად. ვფიქ­რობ, ამ თვალ­საზ­რისით შეც­დო­მე­ბი იქ­ნა დაშ­ვე­ბუ­ლი...

ნათია დოლიძე

ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"

(გამოდის ოთხშაბათობით)