ნავ­თობ­სა­რე­წე­ბის მფლო­ბე­ლის დი­ზა­ი­ნე­რი მე­უღ­ლე, რო­მელ­მაც ბა­ქო­ელ ქა­ლებს ჩად­რი მო­ხა­და

ყო­ველ­თ­ვის სა­ინ­ტე­რე­სოა ისე­თი ამ­ბე­ბის მოს­მე­ნა, რო­მე­ლიც უკ­ვე ის­ტო­რი­ის კუთ­ვ­ნი­ლე­ბაა და სრუ­ლი­ად სხვა ეპო­ქის მოვ­ლე­ნებს ეხე­ბა. სიტყ­ვა "დი­ზა­ი­ნე­რი" შე­საძ­ლოა, XX სა­უ­კუ­ნე­ში გახ­და მო­დუ­რი და აქ­ტუ­ა­ლუ­რი, მაგ­რამ პრო­ფე­სია - დი­ზა­ი­ნე­რი ალ­ბათ მას შემ­დეგ არ­სე­ბობს, რაც ადა­მი­ან­მა ტანი­სა­მო­სის გა­მო­ყე­ნე­ბა და­იწყო. შე­იძ­ლე­ბა ით­ქ­ვას, რომ XX სა­უ­კუ­ნის და­საწყი­სის ერთ-ერთი ქარ­თ­ვე­ლი დი­ზა­ი­ნე­რი, ქალ­ბა­ტო­ნი სა­ლო­მე ვა­შა­კი­ძე იყო, რო­მე­ლიც თვით რუ­სე­თის მე­ფის­ნაც­ვ­ლის, ვო­რონ­ცო­ვის ცოლ­საც კი უკე­რავ­და კა­ბებს. დე­და­ზე სა­სა­უბ­როდ მის შვილს, 90 წლის ნა­დეჟ­და გვარ­ჯა­ლა­ძეს შე­ვ­ხვ­დი. ახ­ლობ­ლე­ბი და ოჯა­ხის წევ­რე­ბი მას სიყ­ვა­რუ­ლით ნა­დი­კოს, ნა­დუ­კას, დუ­კას, ხო­ლო 3 წლის შვილ­თაშ­ვი­ლი ნა­კოს უწო­დებს. ხან­დაზ­მუ­ლო­ბის მი­უ­ხე­და­ვად, მეხ­სი­ე­რე­ბა კარ­გი აქვს და ძვე­ლი ამ­ბე­ბი ქრო­ნო­ლო­გი­უ­რი თა­ნა­მიმ­დევ­რო­ბით გა­იხ­სე­ნა.

- მა­მა, ივა­ნე გვარ­ჯა­ლა­ძე რკი­ნიგ­ზე­ლი იყო, დე­და - სა­ლო­მე ვა­შა­კი­ძე სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში პირ­ვე­ლი დი­ზა­ი­ნე­რი ქა­ლი ბრძან­დე­ბო­და. დე­და სამ­ტ­რე­დი­ის მაზ­რის სო­ფელ დიდ ჯი­ხა­იშ­ში და­ბა­დე­ბუ­ლა. ფილ­მი "ი­მე­რუ­ლი ეს­კი­ზე­ბი" რო­მაა გა­და­ღე­ბუ­ლი, სწო­რედ მაგ ეზოს გვერ­დით იდ­გა მი­სი მშობ­ლე­ბის სახ­ლი. მა­მა წარ­მო­შო­ბით ლან­ჩხუ­თი­დან იყო, მაგ­რამ ისიც ჯი­ხა­იშ­ში ცხოვ­რობ­და. იქ გა­უც­ნი­ათ ერ­თ­მა­ნე­თი ჩემს მშობ­ლებს. 16 წლი­სე­ბი ყო­ფი­ლან, რომ შე­უღ­ლე­ბუ­ლან, შემ­დეგ კი თბი­ლის­ში წა­მო­სუ­ლან.

- აი, თბი­ლი­სუ­რი ამ­ბე­ბია უკ­ვე სა­ინ­ტე­რე­სო.

- სა­ინ­ტე­რე­სოც და სევ­დი­ა­ნიც. მა­მა ხა­შუ­რი-ბორ­ჯო­მის რკი­ნიგ­ზის მშე­ნებ­ლო­ბის საქ­მე­თა მმარ­თ­ვე­ლის, გვა­რად კა­ლამ­კა­რო­ვის თა­ნა­შემ­წე ყო­ფი­ლა. საქ­მი­სად­მი გუ­ლი­თად­მა და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბამ უფ­როს­თან და­ა­ახ­ლო­ვა. კა­ლამ­კა­როვს შვი­ლე­ბი არ ჰყო­ლია. ცო­ლად სო­მე­ხი სოვ­დაგ­რის შვი­ლი ჰყავ­და. ხან­ში შე­სუ­ლი იყო ცოლ-ქმა­რი. ჩე­მი უფ­რო­სი ძმა, ნი­კო­ლო­ზი ოჯახ­ში პირ­ვე­ლი ბავ­შ­ვი იყო. კა­ლამ­კა­რო­ვე­ბის ოჯახ­მა მი­სი მო­ნათ­ვ­ლა მო­ინ­დო­მა. ამის­თ­ვის მარ­თ­ლ­მა­დი­დებ­ლე­ბი გახ­დ­ნენ, ნი­კო­ლო­ზი მო­ნათ­ლეს და ქო­ნე­ბის მემ­კ­ვიდ­რედ გა­მო­აცხა­დეს. სო­ლო­ლაკ­ში, სულ­ხან-სა­ბას ქუ­ჩა­ზე ორ­სარ­თუ­ლი­ა­ნი, 16-ოთა­ხი­ა­ნი სახ­ლი ჰქო­ნი­ათ. პირ­ვე­ლი სარ­თუ­ლი ჩე­მი მშობ­ლე­ბის­თ­ვის და­უთ­მი­ათ, მე­ო­რე სარ­თულ­ზე კი თა­ვად ცხოვ­რობ­დ­ნენ. ნათ­ლულს ასე­ვე უან­დერ­ძეს მა­შინ­დელ გო­ლო­ვი­ნის გამ­ზირ­ზე მდე­ბა­რე სას­ტუმ­რო. თუ არ ვცდე­ბი, "ო­რი­ენ­ტი" ერ­ქ­ვა. კა­ლამ­კა­რო­ვის ცო­ლის მზი­თე­ვი ყო­ფი­ლა ეს სას­ტუმ­რო. შემ­დ­ეგ მე­ო­რე შვი­ლი, ვა­ლი­კო და­ბა­დე­ბუ­ლა. თავს ეხ­ვე­ოდ­ნენ მო­ახ­ლე­ე­ბი და გა­დი­ე­ბი.

- რო­გორც ვი­ცი, დე­დათ­ქ­ვე­ნი პირ­ვე­ლი მკე­რა­ვი-მო­დე­ლი­ე­რი ყო­ფი­ლა, რო­მე­ლიც დიდ­გ­ვა­რო­ვან თბი­ლი­სელ ქა­ლებს უკე­რავ­და კა­ბებს.

- დე­დამ ჭრა-კერ­ვა თბი­ლის­ში ის­წავ­ლა. სა­ხე­ლიც მა­ლე გა­ით­ქ­ვა. გე­მოვ­ნე­ბი­ა­ნი ქა­ლი იყო. ქსო­ვი­ლებს პა­რი­ზი­დან იწერ­და და სახ­ლ­ში ჰქონ­და სა­ლო­ნი-ატე­ლიე მოწყო­ბი­ლი. მა­შინ ქა­ლა­ქის­თა­ვი და მთავ­რო­ბა ძი­რი­თა­დად სო­მე­ხი ეროვ­ნე­ბის ხალ­ხით ყო­ფი­ლა და­კომ­პ­ლექ­ტე­ბუ­ლი. მათ ცო­ლებს დე­და უკე­რავ­და ევ­რო­პუ­ლი მო­დის მი­ხედ­ვით კა­ბებს. სწო­რედ სო­მეხ­მა კლი­ენ­ტებ­მა და­არ­ქ­ვეს დე­დას ლავ-მა­დის­ტ­კა სა­ლო­მე. დე­დას­თან იმო­სე­ბოდ­ნენ ასე­ვე, ებ­რა­ე­ლი ვაჭ­რის ცო­ლე­ბი და შვი­ლე­ბი და ქარ­თ­ვე­ლი თა­ვად-აზ­ნა­უ­რო­ბაც. მა­შინ­დე­ლი ამი­ერ­კავ­კა­სი­ის ცენ­ტ­რი თბი­ლის­ში იყო. შე­სა­ბა­მი­სად, დიპ­ლო­მატ­თა ოჯა­ხის წევ­რე­ბი და მთავ­რო­ბაც დე­დას­თან და­დი­ოდ­ნენ ტან­საც­მ­ლის შე­სა­კე­რა­ვად. პი­რა­დი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის წყა­ლო­ბით, ზაფხუ­ლო­ბით, ირა­ნის ელ­ჩის ბორ­ჯო­მის სა­ზაფხუ­ლო რე­ზი­დენ­ცია "ფი­რუ­ზა­ში" ის­ვე­ნებ­და ჩე­მი მშობ­ლე­ბის ოჯა­ხი. ფო­ტოც უამ­რა­ვი ჰქონ­დათ გა­და­ღე­ბუ­ლი, თუმ­ცა დრო­თა გან­მავ­ლო­ბა­ში სადღაც გა­მებ­ნა. დე­დას კლი­ენ­ტი იყო რუ­სე­თის მე­ფის­ნაც­ვ­ლის, ვო­რონ­ცო­ვის ცო­ლიც. შე­სა­ბა­მი­სად, დე­დაც და მა­მაც ვო­რონ­ცო­ვის სა­სახ­ლე­სა და წრე­ში მი­ღე­ბუ­ლი პი­რე­ბი იყ­ვ­ნენ. ბავ­შ­ვი ვი­ყა­ვი და დე­და რუს­თა­ველ­ზე რომ გა­მა­ტა­რებ­და, მა­შინ­დელ პი­ო­ნერ­თა სა­სახ­ლეს­თან ცო­ტა ხნით გა­ჩერ­დე­ბო­და, გა­ი­რინ­დე­ბო­და და ფიქ­რებ­ში წა­ვი­დო­და ხოლ­მე, მე­რე მი­მა­ნიშ­ნებ­და ერთ ად­გილ­ზე: აი, იმ ხის ძირ­ში იყო გაშ­ლი­ლი სა­ზაფხუ­ლო მეჯ­ლი­სე­ბის დროს ჩვე­ნი მა­გი­დაო... მოკ­ლედ, მა­შინ­დელ თბი­ლი­სურ არის­ტოკ­რა­ტი­ას მი­ე­კუთ­ვ­ნე­ბოდ­ნენ ჩე­მი მშობ­ლე­ბი. ერ­თხელ, დე­და სახ­ლის მო­პირ­და­პი­რე მხა­რეს მდე­ბა­რე სა­კონ­დიტ­რო­ში გა­და­სუ­ლა ნამ­ცხ­ვ­რის შე­სა­ძე­ნად. მე­ო­რე დღეს მა­მას­თ­ვის უსაყ­ვე­დუ­რია სა­კონ­დიტ­როს მე­პატ­რო­ნეს: რა გა­გი­ჭირ­და, ცო­ლი რომ გა­მო­უშ­ვი ნამ­ცხ­ვ­რის სა­ყიდ­ლად, მო­ახ­ლე ცო­ტა გყავ­თო? - აი, ასეთ პი­რო­ბებ­ში ცხოვ­რობ­დ­ნენ.

- ეს ხდე­ბო­და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბამ­დე და ბოლ­შე­ვი­კურ რე­ვო­ლუ­ცი­ამ­დე. შემ­დეგ რო­გორ გან­ვი­თარ­და ამ­ბე­ბი?

- არა­ფე­რი აკ­ლ­დათ ცხოვ­რე­ბა­ში, მაგ­რამ მა­მა­ჩემს შე­უჩ­ნ­და მე­გო­ბა­რი, - ბა­ქო­ში წა­ვი­დეთ და ნავ­თობ­სა­რე­წე­ბი შე­ვი­ძი­ნო­თო. კა­ლამ­კა­რო­ვებს გა­უ­ჭირ­დათ ნათ­ლულ­თან გა­მოთხო­ვე­ბა, მაგ­რამ ბავშვს ოჯახს ვერ და­ა­შო­რებ­დ­ნენ. იმ პი­რო­ბით, რომ თბი­ლის­ში 5-6 წე­ლი­წად­ში დაბ­რუნ­დე­ბოდ­ნენ, ოჯა­ხი ბა­ქო­ში გა­და­ვი­და საცხოვ­რებ­ლად. დე­დამ უკ­ვე იქ გახ­ს­ნა სამ­კერ­ვა­ლო სა­ლო­ნი-ატე­ლიე. სა­ლო­მე ვა­შა­კი­ძე ერთ-ერ­თი იმათ­გა­ნი იყო, ვინც მა­შინ­დელ ბა­ქო­ელ ქა­ლებს ჩად­რი მო­ხა­და და მო­დუ­რი კა­ბე­ბი ჩა­აც­ვა. მა­მამ ნავ­თობ­სა­რე­წი კომ­პა­ნია შე­ი­ძი­ნა. იქ კი­დევ ორი შვი­ლი - გი­ორ­გი (ჟო­რა) და ნი­ნო შე­ე­ძი­ნათ. შემ­დეგ ბა­ქო­ში არე­უ­ლო­ბა და­იწყო. რო­გორც დე­და მიყ­ვე­ბო­და, სომ­ხებ­მა წყა­ლი მო­წამ­ლეს და ლა­მის ნა­ხე­ვა­რი მო­სახ­ლე­ო­ბა გაწყ­დაო. ერ­თ­მა­ნე­თის მი­ყო­ლე­ბით და­ი­ღუპ­ნენ ჩე­მი და-ძმე­ბი. ასე გა­ნად­გურ­და ოჯა­ხი. გა­უ­ბე­დუ­რე­ბუ­ლი, უშ­ვი­ლოდ დარ­ჩე­ნი­ლი დედ-მა­მა დაგ­რო­ვი­ლი ქო­ნე­ბით თბი­ლის­ში დაბ­რუნ­და, მაგ­რამ აქაც უბე­დუ­რე­ბა ელო­დათ: თბი­ლი­სი "გა­საბ­ჭო­ე­ბუ­ლი" დახ­ვ­დათ. ქო­ნე­ბა ად­გილ­ზე­ვე ჩა­მო­არ­თ­ვეს, სახლს კი კონ­ფის­კა­ცია გა­უ­კე­თეს. ჩე­კის­ტებ­მა დე­და­ჩემს უთხ­რეს: ერთ წუთ­ში რის გა­მო­ტა­ნა­საც მო­ას­წ­რებ სახ­ლი­დან, ის გა­მო­ი­ტა­ნეო. დე­დამ მხო­ლოდ "ზინ­გე­რის" ფირ­მის სა­კე­რა­ვი მან­ქა­ნის გა­მო­ტა­ნა მო­ას­წ­რო. ეს მან­ქა­ნა ახ­ლაც მაქვს შე­ნა­ხუ­ლი და ძვე­ლე­ბუ­რად მუ­შა­ობს. სა­ნამ ბა­ქო­ში წა­ვი­დოდ­ნენ, დიდ­ძა­ლი ოქ­რო­უ­ლი დე­დამ ძმას მი­ა­ბა­რა. ძმა მე­გო­ბარს გა­ე­ძარ­ც­ვა და ნა­ქურ­დ­ლით სადღაც გამ­ქ­რა­ლი­ყო.

- კა­ლამ­კა­რო­ვებს რა ბე­დი ეწი­ათ?

- კა­ლამ­კა­რო­ვე­ბი ამე­რი­კა­ში გა­იქ­ც­ნენ. ეს მას შემ­დეგ გახ­და ცნო­ბი­ლი, რაც კა­ლამ­კა­რო­ვე­ბის ბა­ქო­ში გაგ­ზავ­ნი­ლი წე­რი­ლე­ბი ისევ თბი­ლის­ში მობ­რუნ­და. წე­რილ­ში კი ეწე­რა, თბი­ლი­სი ბოლ­შე­ვი­კებ­მა და­ი­კა­ვეს, სას­წ­რა­ფოდ ჩა­მო­დით თბი­ლის­ში და საზღ­ვარ­გა­რეთ წა­ვი­დე­თო, მაგ­რამ წე­რილ­მა და­აგ­ვი­ა­ნა და უკან ისე მობ­რუნ­და, რომ არც არა­ვის წა­უ­კითხავს. თბი­ლი­სი­დან ბა­ქო­ში და ბა­ქო­დან ისევ თბი­ლის­ში გა­მოგ­ზავ­ნილ წე­რილს თბი­ლის­ში დედ-მა­მამ ჩა­მო­უს­წ­რო.

- შემ­დეგ რო­გორ გან­ვი­თარ­და მოვ­ლე­ნე­ბი?

- მა­მას ძმა ჰყავ­და. სამ­წუ­ხა­როდ, მი­სი სა­ხე­ლი არ მახ­სოვს. ისიც ამე­რი­კა­ში თუ საფ­რან­გეთ­ში გა­დახ­ვე­წი­ლი­ყო. ასე რომ, მა­მის ნა­თე­სა­ვებ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბა არ მქო­ნია. დედ-მა­მამ ახალ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას თხოვ­ნით მი­მარ­თა, თავ­შე­სა­ფა­რი მი­ე­ცათ. ერთ კვი­რა­ში სვა­ნე­თის უბან­ში გა­მო­უყ­ვეს პა­ტა­რა მი­წის ნაკ­ვე­თი და შე­ას­ყიდ­ვი­ნეს სახ­ლის ასა­შე­ნებ­ლად.

- თქვენ რო­დის და­ი­ბა­დეთ?

- დედ-მა­მა უკ­ვე ასაკ­ში იყო, მე რომ დავ­ბა­დე­ბულ­ვარ. გა­მა­ჩი­ნეს იმ იმე­დით, რომ სი­ბე­რის ჟამს წყლის მიმ­წო­დე­ბე­ლი ეყო­ლე­ბო­დათ. კარ­გად მახ­სოვს, დე­და­ჩე­მის ლა­მა­ზი კა­ბე­ბით, ფეხ­საც­მე­ლე­ბით, შლა­პე­ბი­თა და ხელ­თათ­მა­ნე­ბით რო­გორ ვთა­მა­შობ­დი და უბ­ნის ბავ­შ­ვებს ვჩუქ­ნი­დი დე­დი­სე­ულ ნივ­თებს. დე­და მეტყო­და ხოლ­მე: - ჩე­მი გა­მო­ნაც­ვა­ლი ტან­საც­მ­ლით სამ­ტ­რე­დი­ა­ში ჯვარს იწერ­დ­ნე­ნო. უჭ­მე­ლი ვყო­ფილ­ვარ. 2 ლუკ­მა რომ გა­და­მეყ­ლა­პა, მა­მას სა­ნა­პი­რო­დან მე­არ­ღ­ნე­ე­ბი და მუ­სი­კო­სე­ბი ამოჰ­ყავ­და ჩემს გა­სარ­თო­ბად. კარ­გად მახ­სოვს ჩე­მი ნათ­ლო­ბაც. ერ­თი შვი­ლი ვყავ­დი და მა­მა მა­ნე­ბივ­რებ­და. ოჯა­ხი რომ ერ­ჩი­ნა, სა­მუ­შა­ოს სათხოვ­ნე­ლად რკი­ნიგ­ზის ად­მი­ნის­ტ­რა­ცი­ას მი­ა­კითხა. მი­სი გა­მოც­დი­ლე­ბა არაფ­რად ჩა­აგ­დეს და და­რა­ჯად და­ნიშ­ნეს. ერ­თხე­ლაც ფე­ხი და­უც­და და ლი­ან­დაგ­ში ჩა­ვარ­და. მა­ტა­რე­ბელ­მა გა­და­უ­ა­რა. 5 წლის ვი­ყა­ვი, ეს რომ მოხ­და. მი­სი უკა­ნას­კ­ნე­ლი სურ­ვი­ლი ჩე­მი ნახ­ვა ყო­ფი­ლა. მი­მიყ­ვა­ნეს მა­შინ­დელ წმინ­და მი­ხე­ი­ლის სა­ხე­ლო­ბის სა­ა­ვად­მ­ყო­ფო­ში, მა­მა მო­მე­ფე­რა და გარ­და­იც­ვა­ლა. მი­სი საფ­ლა­ვი კუ­კი­ა­ზე, წმინ­და ნი­ნოს ეკ­ლე­სი­ას­თან ახ­ლოს იყო. ხში­რად დავ­დი­ო­დით მე და დე­და მის საფ­ლავ­ზე. ერ­თხე­ლაც მარ­ტო ავე­დი და მა­მას საფ­ლავს ვერ მი­ვა­გე­ნი. დე­დას ვუთხა­რი, მა­შინ­ვე ავე­დით სა­საფ­ლა­ო­ზე და აღ­მოჩ­ნ­და, რომ ვი­ღაც ცნო­ბი­ლი პი­როვ­ნე­ბა და­ე­მარ­ხათ მა­მას საფ­ლავ­ზე. ასე­თი გამ­წა­რე­ბუ­ლი და გა­ნად­გუ­რე­ბუ­ლი დე­და პირ­ვე­ლად ვნა­ხე. ასე და­მი­კარ­გა მა­მის საფ­ლა­ვი მა­შინ­დელ­მა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ. ეს ამ­ბა­ვი მძი­მედ აღი­ბეჭ­და ჩემს მეხ­სი­ე­რე­ბა­ში.

- დე­დამ არ გა­აგ­რ­ძე­ლა საქ­მი­ა­ნო­ბა?

- თა­ვი­სი "ზინ­გე­რით" სამ­კერ­ვა­ლო ფაბ­რი­კა­ში მი­ვი­და. თურ­მე ცვლის უფ­რო­სი ამ­ბობ­და, - სა­ლო­მეს შე­კე­რი­ლი ტან­საც­მე­ლი სხვა მზა ნა­წარ­მის­გან გან­ს­ხ­ვავ­დე­ბაო.

- რო­გო­რი ბავ­შ­ვო­ბა გქონ­დათ?

- წარ­ჩი­ნე­ბუ­ლი მოს­წავ­ლე ვი­ყა­ვი. ტან­ვარ­ჯიშ­შიც კარ­გი მიღ­წე­ვე­ბი მქონ­და და ტყვი­ით სრო­ლა­შიც, მაგ­რამ მთა­ვა­რი მა­ინც სწავ­ლა იყო. ჩე­მი სკო­ლის მე­გო­ბა­რი სა­ქარ­თ­ვე­ლოს პირ­ვე­ლი მა­თე­მა­ტი­კო­სი ქა­ლი, ელე­ნე ობო­ლაშ­ვი­ლი იყო. სკო­ლა 1941 წელს და­ვამ­თავ­რე და ომიც და­იწყო. არ­ტის­ტუ­ლი მო­ნა­ცე­მე­ბი და გარ­და­სახ­ვის ნი­ჭი მქონ­და. კარ­გი დეკ­ლა­მა­ტო­რიც ვი­ყა­ვი, ვცეკ­ვავ­დი და ვმღე­რო­დი, მაგ­რამ მსა­ხი­ო­ბო­ბა ვერ გავ­ბე­დე, რად­გან მი­მაჩ­ნ­და, რომ მსა­ხი­ო­ბი ყვე­ლა­ზე ლა­მა­ზი უნ­და ყო­ფი­ლი­ყო. მა­შინ­დე­ლი ახალ­გაზ­რ­დო­ბა პრე­მი­ე­რებს არ ვაც­დენ­დით. ჩე­მი თვა­ლით მყავ­დ­ნენ ნა­ნა­ხი: ნა­ტო ვაჩ­ნა­ძე, თა­მარ ცი­ციშ­ვი­ლი, ვე­რი­კო ან­ჯა­ფა­რი­ძე და სხვა მსა­ხი­ო­ბე­ბი, რომ­ლებ­თან შე­და­რე­ბით მე არ­ც­თუ ისე ლა­მა­ზი ვი­ყა­ვი. ამი­ტო­მაც მსა­ხი­ო­ბო­ბა­ზე არ მი­ფიქ­რია. ქვე­ყა­ნა­ში შექ­მ­ნი­ლი სა­ო­მა­რი ვი­თა­რე­ბის გა­მო, სა­მე­დი­ცი­ნო ინ­ს­ტი­ტუტ­ში უგა­მოც­დო ჩა­რიცხ­ვე­ბი და­იწყო. ახ­ლაც გუ­ლი მიმ­დის სის­ხ­ლის და­ნახ­ვა­ზე და ვერ გავ­რის­კე იქ სა­ბუ­თე­ბის შე­ტა­ნა. სა­მა­გი­ე­როდ, თბი­ლი­სის სა­ხელ­მ­წი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ფი­ლო­ლო­გი­ის ფა­კულ­ტეტ­ზე რომ მოვ­ხ­ვედ­რი­ლი­ყა­ვი, 11 გა­მოც­და ჩა­ვა­ბა­რე. მარ­თა­ლია, ომი იყო, მაგ­რამ კარ­გი სტუ­დენ­ტო­ბა მქონ­და. ჩე­მი ჯგუ­ფე­ლე­ბი იყ­ვ­ნენ მი­ხე­ილ ქვლი­ვი­ძე და ანა კა­ლან­და­ძე. მა­შინ ყვე­ლა ბი­ჭი ომ­ში მი­დი­ო­და, ამი­ტომ უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში უმე­ტე­სო­ბა გო­გო­ნე­ბი ვი­ყა­ვით დარ­ჩე­ნი­ლი, ბი­ჭე­ბი კი - აქა-იქ. ანა კა­ლან­და­ძე­სა­ვით ლექ­სებს მეც ვწერ­დი. ანა მთხოვ­და, გა­მო­მექ­ვეყ­ნე­ბი­ნა, მაგ­რამ ვერ გავ­ბე­დე. ერთ დღე­საც ყვე­ლა ჩე­მი ჩა­ნა­წე­რი დავ­წ­ვი. ახ­ლა ძა­ლი­ან მწყდე­ბა ამა­ზე გუ­ლი.

- რო­გორც ვი­ცი, 40 წე­ლი ერთ სამ­სა­ხურ­ში იმუ­შა­ვეთ.

- მე-4 კურ­ს­ზე ვი­ყა­ვი, გა­ზეთ "კო­მუ­ნის­ტ­ში" რომ მი­ვე­დი კო­რექ­ტო­რად. რეს­პუბ­ლი­კუ­რი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბის გა­ზე­თი იყო და პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბა­საც მო­ითხოვ­და. ერ­თი შეც­დო­მა და სამ­სა­ხუ­რის და­ტო­ვე­ბა სა­ნატ­რე­ლი გა­გიხ­დე­ბო­და. პირ­და­პირ პა­ტიმ­რო­ბას მი­გის­ჯიდ­ნენ. ჩე­მი შვი­ლიშ­ვი­ლე­ბი ხუმ­რო­ბენ ხოლ­მე, - მთე­ლი ცხოვ­რე­ბა "კო­მუ­ნის­ტის" კითხ­ვა­ში გა­ა­ტა­რეო. ამ დროს დი­დი პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბა იყო. ჩემს კო­ლე­გას ერთ-ერთ სტა­ტი­ა­ში შეც­დო­მა გა­მორ­ჩა. წე­სით უნ­და ყო­ფი­ლი­ყო - "კო­მუ­ნის­ტუ­რი პარ­ტი­ის გან­ვი­თა­რე­ბა". ორი ასო გა­მორ­ჩე­ნი­ლი იყო და ეწე­რა - "კო­მუ­ნის­ტუ­რი პარ­ტი­ის გან­ვი­რე­ბა". მოკ­ლედ, გა­ზე­თი გა­მო­ვი­და, ცენ­ტ­რა­ლურ კო­მი­ტეტ­შიც ვე­რა­ვინ ვე­რა­ფე­რი შე­ამ­ჩ­ნია, მაგ­რამ მე­ო­რე დღეს რე­დაქ­ცი­ა­ში მკითხ­ველ­მა, წარ­მო­შო­ბით სო­მეხ­მა მო­ქა­ლა­ქემ და­რე­კა და აღ­ნიშ­ნუ­ლი შეც­დო­მის გა­მო პა­სუ­ხის­მ­გე­ბე­ლი პი­რის დას­ჯა მო­ითხო­ვა. რა თქმა უნ­და, კო­რექ­ტორ­ზე გა­დატყ­და ჯო­ხი. მა­შინ­დელ­მა მთა­ვარ­მა რე­დაქ­ტორ­მა და­თი­კო მჭედ­ლიშ­ვილ­მა იმ­დე­ნი კი მო­ა­ხერ­ხა, რომ ჩე­მი კო­ლე­გა არ და­ე­ჭი­რათ და მხო­ლოდ სამ­სა­ხუ­რი­დან და­ეთხო­ვათ. მა­შინ ამ­დე­ნი ჟურ­ნალ-გა­ზე­თი სად იყო?! რე­დაქ­ცი­ა­ში გა­ვი­ცა­ნი იოსებ გრი­შაშ­ვი­ლი, იოსებ ნო­ნეშ­ვი­ლი, გა­ლაკ­ტი­ონ ტა­ბი­ძე და იმ­დ­რო­ინ­დე­ლი ხე­ლო­ვა­ნე­ბი. მა­შინ სხვა ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი და პა­ტი­ვის­ცე­მა იყო. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ჩე­მი ოჯა­ხის ტრა­გე­დია ბოლ­შე­ვი­კე­ბი­სა და კო­მუ­ნის­ტუ­რი წყო­ბის "დამ­სა­ხუ­რე­ბა" იყო, რა­დი­ომ სტა­ლი­ნის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის ამ­ბა­ვი რომ გა­მო­აცხა­და, სხვე­ბი­ვით, მე და დე­და­ჩე­მი ვტი­რო­დით. სა­ო­ცა­რი იდე­ო­ლო­გია იყო მა­შინ. ნე­ტავ, რა მა­ტი­რებ­და, მაგ­რამ მა­შინ ვერ ვხვდე­ბო­დით საბ­ჭო­თა წყო­ბის სა­ში­ნელ არსს.

- მო­მა­ვა­ლი მე­უღ­ლე სად გა­ი­ცა­ნით?

- გი­ორ­გი მექ­ვა­ბიშ­ვი­ლი წარ­მო­შო­ბით გო­რის რა­ი­ო­ნის სო­ფელ მეჯ­ვ­რის­ხე­ვი­დან იყო. ბე­ბია დიდ­გ­ვა­რო­ვა­ნი თა­ვა­დის ქა­ლი ჰყავ­და - ელი­სა­ბედ (სა­ბე­დო) ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლი. დი­დად შეძ­ლე­ბუ­ლი და სა­ხელ­გან­თ­ქ­მუ­ლი ოჯა­ხი ჰქო­ნი­ათ. მა­თი ქო­ნე­ბა დიდ მა­მუ­ლებ­სა და ერთ გო­დორ ოქ­როს თუმ­ნი­ა­ნებს ით­ვ­ლი­და. ჰო­და, სო­ფელ­ში არ სცოდ­ნი­ათ, რომ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა შე­იც­ვა­ლა და ნი­კო­ლო­ზის დრო­ინ­დე­ლი ქა­ღალ­დის "ფუ­ლე­ბი" გა­ბო­ნე­ბუ­ლა (ბრუნ­ვი­დან ამო­ღე­ბუ­ლა). სო­ფელ­ში გო­რი­დან ებ­რა­ე­ლე­ბი ასუ­ლან და ერთ ოქ­როს თუმ­ნი­ან­ში 100 ქა­ღალ­დის მა­ნეთს იძ­ლე­ოდ­ნენ. ქო­ნე­ბის გა­ათ­მა­გე­ბის სურ­ვი­ლით, ოქ­რო­ე­ბი ქა­ღალ­დის ფულ­ზე გა­და­უც­ვ­ლი­ათ. 2 ურე­მი ქა­ღალ­დის ფუ­ლი ებ­რა­ე­ლებს სახ­ლის კარ­თან და­უ­ტო­ვე­ბი­ათ და ოქ­რო წა­უ­ღი­ათ. ეს გა­ფუ­ჭე­ბუ­ლი ფუ­ლი მე­რე მთელ სო­ფელს შპა­ლე­რად ჰქო­ნია წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში სახ­ლებ­ში გაკ­რუ­ლი... რაც შე­ე­ხე­ბა ჩემს მე­უღ­ლეს, გო­გის (გი­ორ­გი): თბი­ლის­ში სას­წავ­ლებ­ლად ჩა­მო­ვი­და და რკი­ნიგ­ზე­ლი გახ­და. გა­ვი­ცა­ნით ერ­თ­მა­ნე­თი და 1946 წელს შე­ვუღ­ლ­დით. სა­მი შვი­ლი: ეთე­რი, მა­რი­ნე და მაია შეგ­ვე­ძი­ნა. ეთე­რი პე­დი­ატ­რი იყო, სუ­ლით ხორ­ცამ­დე ექი­მი. პა­ნაშ­ვიდ­ზეც და ქორ­წილ­შიც ფო­ნენ­დოს­კო­პით და­დი­ო­და. რო­დე­საც მო­რი­გე იყო და გა­მო­ძა­ხე­ბა­ზე მი­სუ­ლი ნა­ხავ­და გა­ჭირ­ვე­ბულ ოჯახს, მე­ო­რე დღეს სამ­სა­ხურ­ში მე­უღ­ლე რომ მი­ა­კითხავ­და სახ­ლ­ში წა­მო­საყ­ვა­ნად, ჯერ ამ გა­ჭირ­ვე­ბულ ოჯა­ხებს ჩა­მო­უვ­ლიდ­ნენ, სა­ჭი­რო ნივ­თებ­სა და წამ­ლებს მი­უ­ტან­დ­ნენ და მე­რე მი­დი­ოდ­ნენ სახ­ლ­ში. შემ­დეგ, წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში, თბი­ლი­სის სას­წ­რა­ფო სა­მე­დი­ცი­ნო დახ­მა­რე­ბის ცვლის უფ­რო­სი ექი­მი იყო. სამ­წუ­ხა­როდ, 3 წლის წინ გარ­და­იც­ვა­ლა უკურ­ნე­ბე­ლი სე­ნით. მე­უღ­ლე 21 წლის წინ და­მე­ღუ­პა. ორი­ვემ დი­დი სა­ხე­ლი და­ტო­ვა ამ­ქ­ვეყ­ნად. მე კი მო­უ­ნე­ლე­ბე­ლი ტკი­ვი­ლი მარ­გუ­ნეს. ოთხი შვი­ლიშ­ვი­ლი და ერ­თი შვილ­თაშ­ვი­ლი მყავს.

- სა­ო­ცა­რი ამ­ბე­ბი გა­იხ­სე­ნეთ...

- მო­სა­ყო­ლი ბევ­რია, მაგ­რამ ვის რა­ში აინ­ტე­რე­სებს ეს ყვე­ლა­ფე­რი?!. მინ­და, ახალ­მა თა­ო­ბამ ბევ­რი წიგ­ნი წა­ი­კითხოს: გა­ნათ­ლე­ბულ ადა­მი­ანს ბევ­რი რა­მის გა­კე­თე­ბა შე­უძ­ლია ქვეყ­ნი­სა და ხალ­ხის სა­კე­თილ­დღე­ოდ. მინ­და, ქარ­თ­ვე­ლებ­მა ერ­თ­მა­ნეთს პა­ტი­ვი ვცეთ, მხარში ამოდგო­მა ვის­წავ­ლოთ. ჩე­მი მა­მამ­თი­ლი იტყო­და ხოლ­მე, - იყავ მბა­ძი და არა - მშუ­რიო. სწო­რედ ეს გვაკ­ლია. ძა­ლი­ან გო­ნე­ბა­მახ­ვი­ლი თა­ო­ბა მო­დის. ჩე­მი შვილ­თაშ­ვი­ლი, ანასტასია ჩხე­ი­ძე 3 წლი­საა. ჩე­მი იმე­დი და თვა­ლის­ჩი­ნია. ძა­ლი­ან თბი­ლი, მო­სიყ­ვა­რუ­ლე და გო­ნე­ბა­გახ­ს­ნი­ლი ბავ­შ­ვია. მინ­და, ქვე­ყა­ნამ ჯან­მ­რ­თე­ლი და ღირ­სე­უ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბით გა­ი­ხა­როს.

გი­ორ­გი ბე­რი­ძე

ჟურნალი ”გზა”

(გამოდის ხუთშაბათობით)