"ნაკბენის დანით გადაფხეკა არასწორია, ამით შხამი ვრცელდება" - რა უნდა იცოდეთ თუ მწერმა გიკბინათ და რა სიმპტომებით ვლინდება ალერგია

ზაფხულში მწერები დიდ პრობლემებსა თუ საფრთხეს უქმნიან ადამიანებს. განსაკუთრებულად ზარალდებიან ალერგიული პაციენტები, რომელთაც მეტი საშიშროება ელით, თუმცა ამ რისკის ქვეშ შეიძლება ნებისმიერი აღმოჩნდეს.

ცოტა ხნის წინ ბევრი ადამიანი შეაშინა დასავლეთ საქართველოში კრაზანების მომრავლებამ. ისინი, ვინც საკუთარ თავზე გამოსცადა მწერის კბენა, ამბობენ, რომ თავიდან კოღოს ნაკბენებივით დააყარათ კანზე, იწყება ალერგია, შემდეგ შეშუპება და სახე სივდება, რასაც შესაძლოა, მოყვეს ყელის შეშუპებაც, ამიტომ დროული რეაგირება აუცილებელია.

რა ზიანის მოტანა შეუძლიათ მწერებს, როგორ უნდა მოვიქცეთ, რომ მწერმა არ გვიკბინოს და რა უნდა მოვიმოქმედოთ ნაკბენის დროს - ამ თემაზე AMBEBI.GE-ს კითხვებს ალერგიისა და იმუნოლოგიის ცენტრის ექიმი-ალერგოლოგი მადონა დევიძე პასუხობს:

"ინსექტური ალერგია მწერის ნაკბენის მიმართ ალერგიული რეაქციაა. რომელ მწერს შეუძლია გამოიწვიოს ინსექტური ალერგია? ამას ყველა მწერის ნაკბენი არ იწვევს... ალერგიისას, ამა თუ იმ მწერის შხამის მიმართ, იმუნოლოგიური მექანიზმები ირთვება, ანტისხეულები გამომუშავდება, რაც იმუნიტეტს მთელი ცხოვრება ახსოვს და ყოველ ჯერზე როცა კი ადამიანს შხამიანი მწერი უკბენს, აუცილებლად ექნება რეაქცია. ეს რთული იმუნოლოგიური პროცესია.

ალერგია ძირითადად ნესტრიანსა და მკბინავ მწერებზე ხდება.

ნესტრიან მწერებს მიეკუთვნება: ფუტკარი, ბზიკი, ნესტრიანი ჭიანჭველა (ჩვენთან ნაკლებადაა გავრცელებული).

მკბინავი მწერებია: კოღო, რწყილი, ზოგიერთი ბუზი.

ექიმი გვიხსნის იმასაც, თუ რა სიმპტომებით ვლინდება მწერის ნაკბენით გამოწვეული ალერგია:

"მწერის ნაკბენზე რეაქცია ადგილობრივად, კანის სიწითლით, შეშუპებით ვლინდება. ეს ფიზიოლოგიურ რეაქციად ითვლება, მაგრამ თუკი ნაკბენის რეაქცია 10 სმ-ზე მეტია, გარდა იმ ადგილისა, სადაც სიწითლე და შეშუპებაა, ადამიანს სხვა ნაწილებიც უშუპდება, მაგალითად, ტუჩი, თვალი, ყური. ამასთან, პარალელურად თუ მთელ სხეულზე ჭინჭრის ნასუსხის მსგავსი გამონაყარიც აქვს, ხმის ტემბრი ეცვლება, სუნთქვა უჭირს, მუცელი სტკივა, აღებინებს, უვითარდება დიარეა, წნევა ეცემა და გონებას კარგვას - ეს უკვე პათოლოგიური და ძლიერი ალერგიული რეაქციაა.

ბზიკის, კრაზანის ნაკბენის შემთხვევაში, მცირე ზომის სიწითლე, ხანმოკლე დროის მანძილზე ქავილი და ტკივილის შეგრძნება ნორმალურია, ხოლო, თუკი, ეს დროში გახანგრძლივდა, დიდი ზომისაა და ამას დაემატა სხვა სისტემური გამოვლინებები, რაც ჩამოვთვალე, ეს უკვე პათოლოგიურ რეაქციად მიიჩნევა და დროულ სამედიცინო დახმარებას საჭიროებს" - განმარტავს ალერგოლოგი მადონა დევიძე.

- კრაზანამ ცოტა ხნის წინ ძალიან შეაშინა მოსახლეობა. რეალურად რა არის კრაზანის ნაკბენი, რა შეგვიძლია მისი კბენის შემთხვევაში უცებ გავაკეთოთ, რომ სიტუაცია არ გართულდეს?

- ბზიკი და ფუტკარი კბენისას ძლიერ პათოლოგიური რექციას გამოიწვევს, ისევ და ისევ მათში, ვისაც ალერგია აქვს. თუმცა, როგორც წესი, ასეც ხდება, - შეიძლება მანამდე 10-ჯერაც ჰქონდეს ბზიკს ნაკბენი და არანაირი რეაქცია არ გამოიწვიოს, მაგრამ მეთერთმეტე ნაკბენის შემთხვევაში, სიტუაცია გართულდეს. საერთოდ, ორგანიზმს ალერგიის განსავითარებლად, სჭირდება დრო და კონტაქტი ამა თუ იმ ნივთიერებასთან.

ასეთ დროს, პირველადი დახმარება იქნება:

• ამოიღონ ნესტარი, ოღონდ, ეს წვრილთავიანი პინცეტით უნდა მოხდეს. დანის გამოყენება, გადაფხეკა არასწორია! ამით ორგანიზმში ინფექციის შეტანა და შხამის გავრცელება ხდება;
• ნაკბენი საპნიანი წყლით უნდა ჩამოიბანონ, რათა ინფექცია არ შეიჭრას;
• ნაკბენზე უნდა დაიდონ ცივი საფენი, ყინულის კუბი, დაახლოებით 20 წუთის განმავლობაში, ესეც იმისთვის, რომ შხამი არ გავრცელდეს. შემდეგ კი უნდა მიიღონ წამლები;
• თუ შეშუპება და სიწითლეა, შეუძლიათ წაისვან ანტიალერგიული, ან ჰორმონალური მალამო, რომელსაც რეცეპტის გარეშე აფთიაქში შეიძენენ.

თუ პაციენტს აქვს ქავილი და შიში, რამე არ დაემართოს, შეუძლია მეორე თაობის ანტიალერგიული მედიკამენტი მიიღოს. ამ დროს ისტერიკული შიში ბევრს აქვს და ამიტომ, „დექსამეტაზონით“ დადიან, მაგრამ ჩვენ არ შეგვიძლია, ვურჩიოთ, რომ სახლში ნემსი გაიკეთონ, მით უფრო, თუ ასაკოვნია პაციენტი, შესაძლოა, ამან ცუდი შედეგი გამოიწვიოს. როცა პირველადი ღონისძიებები, დახმარება ჩატარდება, პაციენტმა უნდა დარეკოს სასწრაფო დახმარებაში.

- კოღოს ნაკბენიც საკმარისად შემაწუხებელია და დისკომფორტს იწვევს...

- საბედნიეროდ, კოღოს ნაკბენზე ხშირად არ გვხდება სიცოცხლისთვის საშიში რეაქციები, თუმცა შეიძლება, ესეც გართულდეს. ის პაციენტები, რომლებმაც იციან, რომ კოღო კბენთ, ეს კი იმას ნიშნავს, რომ მათ ორგანიზმში არსებობს მთელი რიგი ნივთიერებები, რაც მათ სისხლს კოღოსთვის მიმზიდველს ხდის, ამიტომ, ამისგან თავი უნდა დაიცვან. საერთოდ კი, ზოგს მეტად კბენს კოღო, ზოგს - ნაკლებად.

- ამბობენ, ეს სისხლის ჯგუფზეა დამოკიდებული, რაც მნიშვნელოვანი ფაქტორიაო... რამდენად შეესაბამება ეს სიმართლეს?

- ეს ერთ-ერთი ფაქტორია, თუმცა იმას არ გამორიცხავს, რომ კონკრეტული სისხლის ჯგუფის მქონე ადამიანს არასდროს უკბენს. ასევე ფაქტორებია - თუკი ადამიანი ალკოჰოლს არ იღებს, უფრო ჯანმრთელი ცხოვრებით ცხოვრობს, არ იღებს მავნე ნივთიერებებს, მისი სისხლი კოღოსთვის მეტად სასურველია. კოღო ასევე ეტანება ბიოლოგიურ ნივთიერებებს, მაგალითად ოფლს, რაშიც ის ნივთიერება შედის, რაც ამ მწერს მოსწონს.

- საბოლოოდ როგორ ავირიდოთ თავიდან კოღოს ნაკბენი?

- თუკი ადამიანმა იცის, რომ კოღო კბენს, პირველ რიგში, უნდა მოერიდოს მზის ჩასვლიდან განთიადამდე პერიოდს, რადგანაც კოღო ამ დროს უფრო აქტიურია. თუ შესაძლებელია, მაგ პერიოდში გარეთ არ უნდა იყოს. გამოიყენოს დამცავი ბადეები, საშუალებები, ასევე რეპილენტები - კოღოს დამაფრთხობელი საშუალებები და ტანზე წასასმელი საცხები (რეპილენტები არ მოქმედებს ბზიკსა და ფუტკარზე, მხოლოდ კოღოზე).

ასეთ დროს ასევე სასურველია დახურული სამოსის ტარება, უნდა ერიდონ პარფიუმერიას (სუნამო, დეოდორანტი, არომატული საპონი თუ სხვ.), ეს ზრდის კოღოების მოზიდვას, ისინი სურნელებას ეტანებიან. ამ შემთხვევაში ანალოგიური რჩევა იქნება, როგორც ბზიკის ნაკბენზე ხდება - შეშუპების შესამცირებლად ყინული დაიდონ. ზოგი მაშინვე ცივ შხაპს ივლებს, წყლით გრილდება და ადგილობრივად ანტიალერგიულ, ან მსუბუქ ჰორმონალურ მალამოს ისვამს.

- დანარჩენი მკბინავი მწერების - ბაღლინჯო, რწყილი, ზოგიერთი ბუზის შემთხვევაში რა ხდება?

- როგორც წესი, მკბინავ მწერების მიერ დაკბენისას ადგილობრივ გართულება ხდება ქავილის სახით, შეშუპება, ამიტომ ანალოგიურად უნდა მოხდეს პინცეტით მისი ნაკვალევის მოშორება, დაკბენილის ჩამობანა, ყინულის დადება და ანტიალერგიული ან ჰორმონალური მალამოს წასმა. ქავილის საწინააღმდეგო ანტიჰისტამინური მეორე თაობის არასაძილე ეფექტის მქონე ანტიალერგიული მედიკამენტის მიღება, რომ ქავილი შემსუბუქდეს.

- ზოგად რეკომენდაციებს რაც ეხება, რისი თქმა შეგიძლიათ?

- იმ ადამიანებმა, რომელთაც მწერის ნაკბენის მიმართ ალერგია აქვთ (განსაკუთრებით ფუტკრის და ბზიკის მიმართ), თან უნდა ატარონ ადრენალინის აუტოინექტორი. ეს იმ შემთხვევაში გამოიყენება, თუ წნევა დავარდა, ადამიანი გონებას კარგავს, სუნთქვა უჭირს. ასეთ დროს ეს პირველადი დახმარებაა, რომ ანაფილაქსიური შოკი არ განვითარდეს.

ზოგადი რეკომენდაცია კი ასეთი იქნება:

• ფეხშიშველებმა ან ღია ფეხსაცმლით არ ვიაროთ ბალახზე, განსაკუთრებით იმ პაციენტებმა, რომლებსაც ინსექტური ალერგია აქვთ;
• მწერები მხედველობით აღიქვამენ, შესაბამისად, ღია ფერი, ან ყვავილებიანი სამოსი თუ არ გვეცმევა და სხეული ნაკლებად გვექნება გაშიშვლებული, უკეთესია;
• თუ მწერები ირგვლივ დაფრინავენ, ხელი არ მოვუქნიოთ და მათი მოახლოების შემთხვევებს მშვიდად გავერიდოთ.
• გარეთ, ბუნებაში არ მივირთვათ ტკბილი საკვები - ნაყინი, საზამთრო, რადგანაც მწერები ამასაც ეტანებიან...

თუ ამ ყველაფერს დავიცავთ, მეტ-ნაკლებად ხიფათისგან დაცული ვიქნებით!