თვით­და­საქ­მე­ბუ­ლე­ბის "ა­ნო­მა­ლი­ა" საქართველოში

ალ­ბათ ვე­რა­ვინ შე­მოგ­ვე­და­ვე­ბა თუ ვიტყ­ვით, რომ უმუ­შევ­რო­ბა დღე­ვან­დე­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს დი­დი პრობ­ლე­მა­ა. ბევრ ოჯახ­ში მხო­ლოდ ერ­თი ადა­მი­ა­ნია და­საქ­მე­ბუ­ლი, თუმ­ცა არის ოჯა­ხე­ბი, სა­დაც ყვე­ლა უმუ­შე­ვა­რი­ა, ეს ხალ­ხი უცხ­ო­ეთ­ში, სა­შო­ვარ­ზე გა­და­გე­ბუ­ლი ახ­ლობ­ლის იმე­დად არის დარ­ჩე­ნი­ლი. ამ უმ­წვა­ვე­სი პრობ­ლე­მის შე­სა­ხებ თა­ვის მო­საზ­რე­ბებს გვი­ზი­ა­რებს ეკო­ნო­მი­კის მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა დოქ­ტო­რი, პრო­ფე­სო­რი სო­სო არ­ჩვა­ძე:

- უმუ­შევ­რო­ბის პრობ­ლე­მა­ზე საუბრისას აუ­ცი­ლებ­ლად უნ­და გა­ვით­ვა­ლის­წი­ნოთ ერ­თი ნი­უ­ან­სი: დღეს ჩვე­ნი თა­ნა­მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბის უმე­ტე­სო­ბას სა­ჯა­რო სექ­ტორ­ში და­საქ­მე­ბის იმე­დი აქვს, მა­შინ, რო­ცა სა­ჯა­რო სექ­ტორ­ში და­საქ­მე­ბის მას­შტა­ბე­ბი უნ­და იყოს გა­ცი­ლე­ბით მცი­რე, ვიდ­რე კერ­ძო სექ­ტორ­ში, რად­გან სა­მუ­შაო ად­გი­ლე­ბის დი­დი წი­ლი სწო­რედ ბიზ­ნეს­მა უნ­და შექ­მნას.

- სა­გან­გა­შოა სა­ქარ­თვე­ლო­ში უმუ­შე­ვარ­თა რა­ო­დე­ნო­ბა?

- უც­ნა­უ­რი­ა, მაგ­რამ ციფ­რე­ბის მი­ხედ­ვით თუ ვიმ­სჯე­ლებთ, ჩვენ­თან უმუ­შევ­რო­ბის მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი არც ისე მა­ღა­ლი­ა, რო­გორც ზო­გი­ერთ სხვა ქვე­ყა­ნა­ში: ოფი­ცი­ა­ლუ­რი მო­ნა­ცე­მე­ბით ჩვე­ნი ქვეყ­ნის მო­სახ­ლე­ო­ბის 15%-ია უმუ­შე­ვა­რი, რაც გა­ცი­ლე­ბით მცი­რეა სხვა ქვეყ­ნებ­თან შე­და­რე­ბით. მა­გა­ლი­თად შე­მიძ­ლია და­გი­სა­ხე­ლოთ ევ­რო­პის ისე­თი გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი ქვეყ­ნე­ბი, რო­გო­რე­ბი­ცაა ეს­პა­ნე­თი და სა­ბერ­ძნე­თი. ეს­პა­ნეთ­ში უმუ­შევ­რო­ბის დო­ნე 26,6%-ი­ა, ხო­ლო სა­ბერ­ძნეთ­ში - 27,6 %. სა­შუ­ა­ლოდ, ევ­რო­კავ­შირ­ში, რო­მე­ლიც 28 ქვე­ყა­ნას აერ­თი­ა­ნებს, უმუ­შევ­რო­ბის მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი 11 %-ი­ა. ერ­თი შე­ხედ­ვით კა­ტას­ტრო­ფუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბა არა გვაქვს, მაგ­რამ რა­ტომ ხდე­ბა, რომ ეს­პა­ნე­თი­დან სა­ქარ­თვე­ლო­ში სა­მუ­შა­ოს სა­ძებ­ნე­ლად ჩა­მო­სუ­ლი არა­ვინ გვი­ნა­ხავს, აქე­დან იქ კი მი­დი­ან? ჩვე­ნი სამ­შობ­ლო­დან ასე­უ­ლო­ბით ათა­სი ადა­მი­ა­ნია გა­სუ­ლი შრო­მი­თი მიგ­რან­ტის სა­ხით. საქ­მე ის არის, რომ ოფი­ცი­ა­ლუ­რი სტა­ტის­ტი­კა რე­ა­ლუ­რად ვერ ასა­ხავს იმ დრა­მა­ტულ მდგო­მა­რე­ო­ბას, რო­მე­ლიც ქვე­ყა­ნა­ში გვაქვს. შრო­მი­თი მიგ­რან­ტე­ბი არც და­საქ­მე­ბუ­ლებ­ში შე­დი­ან და არც უმუ­შევ­რებს შო­რის ირიცხ­ე­ბი­ან. მით უმე­ტეს, რომ მა­თი წვლი­ლი ჩვე­ნი ქვეყ­ნის ცხოვ­რე­ბა­ში ძა­ლი­ან დი­დი და მზარ­დი­ა: ამ ადა­მი­ა­ნე­ბის მი­ერ გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლი ფუ­ლა­დი ტრან­ზაქ­ცი­ე­ბის მო­ცუ­ლო­ბა თით­ქმის ორ­ჯერ აღე­მა­ტე­ბა ქვე­ყა­ნა­ში შე­მო­სუ­ლი უცხ­ო­უ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბას. ისი­ნი რომ აქ ყო­ფი­ლიყ­ვნენ, მა­შინ უნ­და გე­ნა­ხათ, რამ­დე­ნი იქ­ნე­ბო­და უმუ­შევ­რო­ბის რე­ა­ლუ­რი დო­ნე სა­ქარ­თვე­ლო­ში. თუმ­ცა, თა­ვი და­ვა­ნე­ბოთ საზღ­ვარ­გა­რეთ წა­სულ ჩვენს თა­ნა­მე­მა­მუ­ლე­ებს, რომ­ლებ­საც თა­ვი­ან­თი პრობ­ლე­მე­ბიც ეყო­ფათ და მივ­ხე­დოთ იმათ, ვინც სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ა. რო­გორც ვთქვი, ოფი­ცი­ა­ლუ­რი მო­ნა­ცე­მე­ბით ჩვე­ნი მო­სახ­ლე­ო­ბის 15%-ია უმუ­შე­ვა­რი, და­ნარ­ჩე­ნი 85% კი და­საქ­მე­ბუ­ლად უნ­და მი­ვიჩ­ნი­ოთ, მაგ­რამ მა­თი დი­დი ნა­წი­ლი თვით­და­საქ­მე­ბუ­ლი­ა. რო­გორც იტყ­ვი­ან, სწო­რედ აქ არის ძაღ­ლის თა­ვი და­მარ­ხუ­ლი.

- რას გუ­ლისხ­მობთ, ბა­ტო­ნო სო­სო?

- და­ახ­ლო­ე­ბით ასე­თი პრო­პორ­ცია გვაქვს - სა­ქარ­თვე­ლო­ში ყო­ვე­ლი 100 და­საქ­მე­ბუ­ლი­დან 61 - თვით­და­საქ­მე­ბუ­ლი­ა, ხო­ლო ევ­რო­პა­ში მა­თი წი­ლი არის მხო­ლოდ 15, ისეთ გან­ვი­თა­რე­ბულ ქვე­ყა­ნა­ში კი, რო­გო­რიც ნორ­ვე­გი­ა­ა, მხო­ლოდ - 7. ასე რომ, უმუ­შევ­რო­ბის და­ბა­ლი მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი სა­ქარ­თვე­ლო­ში იმით არის გა­მოწ­ვე­უ­ლი, რომ თვით­და­საქ­მე­ბუ­ლებს ით­ვლი­ან, რო­გორც და­საქ­მე­ბუ­ლებს. ასე მა­გა­ლი­თად: თვით­და­საქ­მე­ბუ­ლად ით­ვლე­ბა ის ადა­მი­ა­ნი, ვი­საც ქსე­როქ­სის აპა­რა­ტი აქვს, ისიც - ვინც ქუ­ჩა­ში ზის და მზესუმ­ზი­რას ან მი­წის თხილს ყი­დის, და თარ­ჯი­მა­ნიც, რო­მე­ლიც მა­ღა­ლი დო­ნის შეხ­ვედ­რებს ემ­სა­ხუ­რე­ბა. მან თვი­თონ შექ­მნა ეს სა­მუ­შაო ად­გი­ლი და შე­იძ­ლე­ბა მი­სი ანაზღ­ა­უ­რე­ბა ძა­ლი­ან მა­ღა­ლი ციფ­რე­ბი­თაც გა­მო­ი­ხა­ტოს. თუმ­ცა, თვით­და­საქ­მე­ბულ­თა უმე­ტე­სო­ბას აქვს მწი­რი შე­მო­სა­ვა­ლი, რო­მე­ლიც ელე­მენ­ტა­რულ, სა­არ­სე­ბო მოთხ­ოვ­ნი­ლე­ბებ­საც ვერ აკ­მა­ყო­ფი­ლებს. ამ ხალ­ხის სა­შუ­ა­ლო შე­მო­სა­ვა­ლი სამ­ჯერ უფ­რო და­ბა­ლი­ა, ვიდ­რე და­ქი­რა­ვე­ბით და­საქ­მე­ბუ­ლი­სა. მათ შო­რის არი­ან ისე­თე­ბი, რომ­ლებ­საც აქვთ მცი­რე ნაკ­ვე­თი, მა­თი შრო­მის ია­რა­ღი მა­მა­პა­პუ­რი ბა­რი და თო­ხი­ა. ეს ხალ­ხი მხო­ლოდ ფორ­მა­ლუ­რად შე­იძ­ლე­ბა მი­ვიჩ­ნი­ოთ და­საქ­მე­ბუ­ლე­ბად და თა­ვი­სუფ­ლად შე­იძ­ლე­ბა მი­ვა­კუთ­ვნოთ უმუ­შე­ვარ­თა კა­ტე­გო­რი­ას. თუ გვინ­და, რომ ჩვე­ნი მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბის კე­თილ­დღე­ო­ბა გა­ი­ზარ­დოს, უპირ­ვე­ლეს ყოვ­ლი­სა, და­ქი­რა­ვე­ბით და­საქ­მე­ბულ­თა რა­ო­დე­ნო­ბის ზრდა­ზე უნ­და ვიზ­რუ­ნოთ.

- სად არის გა­მო­სა­ვა­ლი ამ სი­ტუ­ა­ცი­ი­დან, რო­დის მომ­რავ­ლდე­ბა სა­ქარ­თვე­ლო­ში რე­ა­ლუ­რად და­საქ­მე­ბუ­ლი ხალ­ხი, რო­მელ­საც ღირ­სე­უ­ლი შე­მო­სა­ვა­ლი ექ­ნე­ბა და არა მათხ­ოვ­რუ­ლი?

- ყვე­ლა­ზე სა­ი­მე­დო და კარ­გი გა­მო­სა­ვა­ლი სა­შუ­ა­ლო და მცი­რე ბიზ­ნე­სის გან­ვი­თა­რე­ბა­ა, რო­მე­ლიც ყო­ველ­თვის ყვე­ლა­ზე მეტ სა­მუ­შაო ად­გილს ქმნის. ეს არის მსოფ­ლი­ოს გა­მოც­დი­ლე­ბა, რა­შიც ორი­გინა­ლუ­რე­ბი ნამ­დვი­ლად ვერ ვიქ­ნე­ბით. ამ ეტაპ­ზე ჩვენ 700 ათა­სამ­დე და­ქი­რა­ვე­ბით და­საქ­მე­ბუ­ლი გვყავს და ეს ძა­ლი­ან მცი­რე რიცხ­ვი­ა, სა­სურ­ვე­ლი­ა, სა­ქარ­თვე­ლო­ში უფ­რო მე­ტი და­ქი­რა­ვე­ბით და­საქ­მე­ბუ­ლი გვყავ­დეს. ასე რომ, სა­მუ­შაო ად­გი­ლე­ბის შექ­მნა და და­საქ­მე­ბულ­თა რიცხ­ვის ზრდა შე­იძ­ლე­ბა გახ­დეს ჩვე­ნი ქვეყ­ნის კე­თილ­დღე­ო­ბის ლი­ბო და სა­ძირ­კვე­ლი.

ხათუნა ჩიგოგიძე

ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"

(გამოდის ოთხშაბათობით)