რატომ გააქტიურდნენ ქალები ქართულ კინემატოგრაფში

ქეთი მაჭავარიანის პირველი სრულმეტრაჟიანი ფილმი ქართულ კინოთეატრებში 9 თებერვლიდან გამოვა. "მარილივით თეთრს", სანამ ქართულ ეკრანებზე გამოჩნდება, უკვე აქვს წარმატებული საფესტივალო წარსული. კოტბუსის საერთაშორისო ფესტივალზე ქეთი მაჭავარიანმა მთავარი პრიზი მიიღო საუკეთესო დებიუტისთვის, ხოლო გაგი სვანიძემ - მამაკაცის როლის საუკეთესო შესრულებისთვის. "მარილივით თეთრს" კარგად შეხვდნენ კარლოვი- ვარის კინოფესტივალზეც.

ქეთი ერთ-ერთია იმ ქალბატონებიდან, ვინც საქართველოში რეჟისორის რთულ პროფესიას შეეჭიდა, თუმცა სანამ თავის პირველ სრულმეტრაჟიან ფილმს გადაიღებდა, მანამდე კინოში პროდიუსერის რანგში იმუშავა, ასევე გადაღებული აქვს ირაკლი ჩარკვიანის ორი კლიპი - "ერთად" და "ორღანი 78".

- ვიცი, რომ თქვენი თავდაპირველი პროფესია ხელოვნებათმცო­დნეობაა. რეჟისორობა რატომ გადაწყვიტეთ?

- თავიდანვე მქონდა სურვილი, კინოში ვყოფილიყავი. ეს სურვილი ბავშვობიდან მომდევდა. თუმცა ჩემ გარშემო არავინ ფიქრობდა, რომ ამ პროფესიისკენ წავიდოდი. ნათია ამირეჯიბის სტუდენტი გახლდით, მერე, როცა ასპირანტურაშიც ჩავაბარე, მის სტუდენტებთან მქონდა ურთიერთობა და ერთ- ერთმა მათგანმა დამირეკა, სარეჟისოროზეა მიღებაო. ყველა ელოდებოდა, რომ წარმატებული სამეცნიერო კარიერა მექნებოდა, თუმცა დიდი ხნის განმავლობაში დისერტაციისთვის შეგროვებული მასალები მივატოვე და ჩავაბარე. რეჟისურა შემოქმედებითი პროცესია. მაშინ გადავწყვიტე, ეს მომესინჯა საკუთარ თავში. დათო ჯანელიძის სახელოსნოში მოვხვდი. იმ პერიოდში თეატრალური ინსტიტუტი ძალიან მძიმე მდგომარეობაში იყო. ტექნიკურად არაფრის საშუალება არ იყო, დათო ჯანელიძე იდეალური პედაგოგი გახლდათ, რადგან ყველა თავის მეგობართან მივყავდით, ვინც კი იმ დროს კინოწარმოებაში იყო ჩართული. ეს იყო რომანტიკაზე აწყობილი ურთიერთობა. როცა ხელფასს აიღებდა, დათო ჩვენთან ერთად მოდიოდა სახინკლეში (იღიმება). მომავალში ჩვენი ჯგუფიდან ბევრი პრაქტიკოსი რეჟისორი გამოვიდა.

- პირველ ნამუშევარს რო­გორ გაიხსენებთ?

- სტუდენტობიდან მოყოლებული ვიღებდით რაღაცებს, ასე რამდენიმე ნამუშევარი მოვამზადე, მათ შორის "ყველაზე ძველი ისტორია ახალი სახეებით", რისთვისაც სტუდენტურ ფესტივალზე მე და მიშა კეკელიძემ პრიზი ავიღეთ. ამას მოჰყვა სადიპლომო ნამუშევარი. ის თაობა, ვინც ახლა რაღაცას აკეთებს ამ სფეროში, ოპერატორი გიორგი შველიძე, ნესტან- ნენე კვინიკაძე და სხვანი ჯგუფელები ვიყავით. მე და გიორგი სერგი გვარჯალაძესთან "ჯეო- პოპში" ვმუშაობდით. 2000 წელს, ირაკლი ჩარკვიანის "ერთად" გადავიღეთ. როცა ირაკლი გავიცანი, ჩვენი აზრები ერთმანეთს დაემთხვა. სერგი აპარატურით დაგვეხმარა. მთელი ღამე ვიღებდით ირაკლისა და ქეთათოს გოგირდის აბანოებში. ირაკლის ხმა არ ამოუღია. მისგან არ მიგრძნია, რომ ის უკვე წარმატებული არტისტი იყო, ჩვენ კი სტუდენტები. მეორე კლიპი "ორღანი- 78"- ია. მასა და მის პროდიუსერებს, ბასა ჯანიკაშვილსა და გიორგი ასანიშვილს გარკვეული იდეები ჰქონდათ ამ კლიპთან დაკავშირებით. მაშინ ირაკლის დისკი გამოდიოდა. მე მას საქართველოსთვის საეტაპო პიროვნებად მივიჩნევ, მსოფლიო კულტურის კონტექსტში ჩაჯდა, ფეხდაფეხ აჰყვა მსოფლიო კულტურულ მოვლენებს. მისი მუსიკა ძალიან მომწონდა.

- კლიპები მოეწონა?

- გვიკამათია კიდეც, მაგრამ ერთ აზრამდე ყოველთვის მივდიოდით (იღიმება).

- კლიპების მიუხედავად, გული მაინც სერიოზული კინოსკენ მიგიწევდათ ალბათ...

- სანამ "მარილივით თეთრს" გადავიღებდი, მანამდე ორი მოკლემეტრაჟიანი ფილმი გადავიღე. პირველი მოსკოვში აჩვენეს, ეს ჩემი პირველი წარდგენა იყო ფართო მაყურებლის წინაშე. მეორე ფილმს კი "მარიამი" ჰქვია. ორივეს სცენარი მე მეკუთვნის, ისევე, როგორც "მარილივით თეთრის". თუმცა კინოსთან შეხება როგორც პროდიუსერსაც მქონდა. 2003 წელს "მოგზაურობა ყარაბაღში" გადაღება იწყებოდა. მეორე რეჟისორი გახლდით, ლევან კორინთელმა და გიორგი ხარაბაძემ მიმიწვიეს. ახლა რომ ვაფასებ, რამდენად რთული იყო ამდენხნიანი წყვეტის შემდეგ კინოს პროფესიონალების პოვნა... არ იყო აპარატურა, უკრაინიდან ჩამოიტანეს, გამნათებლების პრობლემაც იყო, ვიღებდით წალკაში, სადაც არანაირი ინფრასტრუქტურა არ არსებობდა... ეს ფილმი ავანტიურა გახლდათ, დაკავშირებული რომანტიკასთან. თუკი დღეს დამოუკიდებელი ქართული კინო არსებობს, ერთ- ერთი პირველი ნაბიჯი ამისთვის "მოგზაურობა ყარაბაღის" გადაღებით გადაიდგა. ამ ფილმის გამოსვლის შემდეგ ვნახეთ, როგორ მოენატრა ქართული კინო მაყურებელს. მახსოვს, ახალი გამოსული იყო ფოტოკამერიანი მობილურები და კინოში იმისთვის მოდიოდნენ, რომ ფოტოგამოფენიდან ლევან დობორჯგინიძისა და მიშა მესხის ფოტოები გადაეღოთ. კინოდარბაზებთან კი რიგები იდგა.

მას შემდეგ ვიმუშავე დათო ჯანელიძესთან "ჯაყოს ხიზნებზე", მერაბ კოკოჩაშვილთან "სახლი სიხარულისაზე", ზაზა ურუშაძის "სამ სახლზე", ლევან კოღუაშვილის "ქუჩის დღეებზე". მივიჩნევ, რომ ამ პერიოდში პროფესიულად ძალიან გავიზარდე.

2007 წელს დავწერე "მარილივით თეთრი", რამდენიმე წლის შემდეგ კი მოვიგე ეროვნული კინოცენტრის გრანტი. დამეხმარნენ ლევან კორინთელი, გია ბაზღაძე და ოპერატორების ჯგუფი "ჯაგა- გრიპი". ბევრმა ჩემმა მეგობარმა ამ ფილმზე, ფაქტობრივად, უსასყიდლოდ იმუშავა, რადგან კინოცენტრის გრანტი, რომელიც ბევრ ნაწილად გაყვეს, საკმაოდ მცირე აღმოჩნდა. ფილმის დამონტაჟებიდან მცირე ხანში ფილმი მოხვდა "ა" კლასის კინოფესტივალზე კარლოვი- ვარში. იქ მიღებულმა წარმატებამ მისცა სტიმული "მარილივით თეთრს", რომ მისი საფესტივალო პოლიტიკა ჩამოყალიბებულიყო. კოტბუსის ფესტივალზე მე საუკეთესო დებიუტისთვის ავიღე მთავარი პრიზი, გაგი სვანიძემ კი მამაკაცის როლის საუკეთესო შესრულებისთვის.

- ვიცი, რომ უცხოეთში ამ ფილმს საკმაოდ კარგი გამოხმაურება ჰქონდა პრესაში. რით აინტერესებთ ეს ფილმი უცხოელებს? აქამდე რაზეც გიმუშავიათ, ყველგან ნარკომანიის თემა იყო, თუმცა თქვენს ფილმში ეს თემა არ დომინირებს...

- ის, რომ ნარკომანიის თემა ტრიალებდა ახალ ქართულ ფილმებში, რეალობის გამოძახილი იყო. ჩემს ფილმში კი სამი გმირის ცხოვრება ერთმანეთს გადაეჯაჭვება, ეს პერსონაჟები არიან ოფიციანტი ქალი (ნინო ქორიძე), პატრულის თანამშრომელი (გაგი სვანიძე) და უსახლკარო გოგონა (ფეა ცივაძე). ეს უკანასკნელი დიდ გავლენას ახდენს ნინოს გმირზე, ფილმი არის იმედზე, რომლის შენარჩუნება ადამიანებმა ყოველთვის უნდა შეძლონ. ისინი უნდა გაჰყვნენ თავიანთ ოცნებას, თუმცა არა მატერიალურს. დანარჩენს მაყურებელი თავად ნახავს. რაც შეეხება იმედის თემას, ეს უნივერსალური თემაა, რომელიც ნებისმიერ საზოგადოებაში აქტუალურია. გმირები რეალური გარემოდან გაჩნდნენ. ისინი ნანახი მყავს სხვადასხვა ადგილას და ბევრი თვისება ავიღე რეალური ადამიანებისგან. ეპიზოდურ როლებში განსაკუთრებულად მაქვს ჩადებული რეალური პერსონაჟების სახეები. უცხოეთში მეკითხებოდნენ დევნილების შესახებ, აინტერესებდათ აფხაზეთის თემა, საფრანგეთში ძალიან დაინტერესდნენ ზოგადად ქვეყნით. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ფილმი არ არის ბედნიერ ცხოვრებაზე, დადებითი გამოხმაურება გამოიწვია. კარლოვი- ვარში მსოფლიო პრემიერა შედგა და სეანსის დაწყების დროს პირველად მივხვდი, რას ნიშნავს ასეთ დროს შიში. კინოფესტივალებზე ხშირად ხდება ასე - მაყურებელს დროის დაკარგვა ენანება ცუდ ფილმზე და არ რჩებიან ბოლომდე. გამიხარდა, რომ არავინ გასულა დარბაზიდან (იღიმება).

- კრიტიკას ელოდე­ბით ალბათ...

- თავისთავად. ყველასთვის მისაღებს ვერავინ აკეთებს. კანის კინოფესტივალის გამარჯვებულ ფილმებს აკრიტიკებენ და მე რომ გამაკრიტიკონ, რა გასაკვირია.

- მსოფლიო კინემა­ტოგრაფში უფრო მამა­კა­ცები დომინირებენ ამ პროფესიაში, ვიდრე ქალები.

- საქართველოში ასე არ არის, რადგან როცა ფი­ლმს ვამონტაჟებდი, მანა­მ­დე იქ მუშაობდა თაკო შა­ვგულიძე თავის ფილმზე, პარალელურად რუსუდან ჭყონია, სალომე ჯაშის დოკუმენტური ფილმი "ბახმარო" უკვე გამოსული იყო ეკრანებზე. რუსუდან პირველის ფილმის პრემიერაც იმავე პერიოდში შედგა.

- თქვენი აზრით, რატომ გააქტიურდნენ ქალები რეჟისურაში?

- ეს არ არის მხოლოდ რეჟისურის ტენდენცია. რაც ქვეყანაში ხდება, იმის გაგრძელებაა, ნებისმიერ დარგში, რომელიც უნდა ვახსენოთ, ყველგან დომინანტები ქალები არიან. ჩვენი დედების თაობა, მაგალითად, საღამოობით რეს­ტორნებში არ დადიოდა. ახლა სხვა დროა - ქალები არიან პოლიტიკაში. ქალებს აქამდეც ჰქონდათ სათქმელი, მაგრამ ვერ ახერხებდნენ თქმას, რადგან სხვა საქმეებით იყვნენ დაკავებული (იღიმება).

- თქვენი ოჯახის წევრებმა ნა­ხეს ფილმი?

- რა თქმა უნდა. ისინი ვერასდროს მაფასებენ ობიექტურად, რადგან დედაჩემი სულ ამბობს, როცა შენს ნამუშევარს ვუყურებ, ვიბნევიო. ჩემი რამდენიმე მეგობრის აზრს განსაკუთრებულად ვითვალისწინებ, თუმცა ყოველთვის მაინტერესებს რიგითი მაყურებლის მოსაზრებებიც.

- თანამედროვე ქართულ კინემატოგრაფზე რა აზრის ხართ?

- "ყარაბაღის" შემდეგ წვალებ- წვალებით მიდის ეს სფერო. ბოლო ორი წელიწადია, მართლაც გააქტიურებულია ქართული კინო. უცხოეთში აღნიშნავენ, რომ საქართველოში ამ მხრივ ახალი ტალღა წამოვიდა. მე ვამბობ იმ ფილმებზე, რომელთაც საფესტივალო წარსული აქვთ. რაც შეეხება დანარჩენ ნამუშევრებს, ის, რომ კინო კეთდება და პროფესიები ჩამოყალიბდა, უკვე კარგია. რენი ჰარლინი რომ იღებდა აქ, ჩვენები არანაირად არ ჩამორჩებოდნენ მის ჩამოყვანილ ხალხს. ეს არის პროცესი, რომელიც აუცილებლად მოიტანს შედეგებს, თუმცა ამას დრო უნდა. თან კინოს დიდი ფინანსები სჭირდება. ზოგი ფილმი ამ პერიოდში მაყურებლისთვის მისაღები იქნება, ზოგი - არა, მაგრამ ის წყვეტა, რაც იყო, ხომ უნდა გავითვალისწინოთ? რეჟისორები ციდან ხომ არ ჩამოცვივდებიან? ჩვენც ვსწავლობთ, პროდიუსერებიც... 80- იანების ქართველი რეჟისორები, მაგალითად, დიტო ცინცაძე, ნანა ჯანელიძე, წარმატებით მოღვაწეობენ ამ სფეროში. რაც შეგვეხება ჩვენ, ეს ჯერ მცდელობაა...

- რეჟისორები დაასახელეთ, ვი­ნც თქვენზე გავლენა მოახდინა.

- თუ "მარილივით თეთრზე" ვისაუბრებთ, დავასახელებ რობერტ ბრესონის "მუშეტს" და ანგელოპულოსის "პეიზაჟი ნისლში". სიმბოლურია, ამ რეჟისორს რომ ვასახელებ, რადგან ორიოდე კვირის წინ გარდაიცვალა. თუმცა არის ბევრი სხვა რეჟისორი, მაგრამ მათი ჩამოთვლა შორს წაგვიყვანს.

- დაბოლოს, ისევ ფილმს დავუბ­რუნდეთ და გადაღებებიდან საინ­ტე­რე­სო ეპიზოდი გაიხსენეთ.

- სექტემბერში ვიღებდით და მეგობრებმა ქობულეთში ბუნგალო დაგვითმეს. მასობრივი სცენებისთვის ავტობუსებით ასი კაცი ჩავიყვანეთ ბათუმიდან. ერთ- ერთ საღამოს ასეთი რამ შეგვემთხვა - ორი წუთით გავედი იმის სანახავად, როგორ უკეთებდნენ გრიმს გაგი სვანიძეს, დავბრუნდი ბუნგალოში და ვხედავ, ისეთი შტორმია, რომ წაღებული აქვს ნახევარი ბუნგალო. ხალხი ერთმანეთს ვერ პოულობდა, ავტობუსებიც კი წყალში იდგა, ისეთი ამბავი იყო. საშინელი პანიკა ატყდა. ასე რომ, კინოს გადაღება ზოგჯერ რისკსაც უკავშირდება (იღიმება).

ნინო მურღულია

ჟურნალი "რეიტინგი"

(გამოდის ორშაბათობით)